Những người thổi hồn vào đá
Gần 400 năm tuổi, làng nghề chạm khắc đá mỹ nghệ Ninh Vân, huyện Hoa Lư (Ninh Bình) là một trong những làng nghề lâu đời nhất cả nước. Từ những khối đá thô ráp, qua những đôi bàn tay của các nghệ nhân trở thành những tác phẩm điêu khắc có giá trị nghệ thuật, thẩm mỹ rất cao.
Ninh Vân vốn là tên gọi chung của hai làng Xuân Vũ và làng Hệ. Trong đó, làng Hệ là nơi khởi đầu nghề điêu khắc đá, nơi còn lưu giữ văn bia ghi công ông Tổ nghề đá. Xưa kia, nghề đá chủ yếu chế tác ra những sản phẩm thông dụng như chậu cảnh, cối đá, những con giống làm cảnh… Nhưng hôm nay, nghệ nhân đá Ninh Vân có thể tạo tác ra nhiều sản phẩm đa dạng.
Từ những phiến đá vô tri, thô cứng, qua bàn tay của nghệ nhân đã được “phù phép” thành những tác phẩm hoa văn mềm mại và bay bổng. Có lẽ, phải thật say mê và yêu nghề, những nghệ nhân mới cho ra đời các tác phẩm tinh tế và mang nhiều giá trị nghệ thuật đến như vậy.
Theo các cao niên trong làng, một thợ làm đá giỏi phải đảm bảo tiêu chuẩn “4 trong 1” gồm: Điêu khắc giỏi, chọn đá giỏi, thợ rèn giỏi (sửa dụng cụ làm đá) và kiến trúc giỏi. Ở Ninh Vân, không chỉ có đàn ông mà phụ nữ cũng có thể tham gia chế tác, chạm khắc đá.
Chị Nguyễn Thị Vân (40 tuổi, trú thôn Hệ, xã Ninh Vân) là người có thâm niên 10 năm trong nghề này chia sẻ: Bài học đầu tiên về nghề đá là chọn đá, sau đó đánh ráp, rồi vẽ hoa văn... “Nghề này vất vả nhưng mức thu nhập cũng ổn định. Nếu chăm chỉ, tính ra cũng được 800.000 đồng/ngày” – chị Vân cho biết.
Ở Ninh Vân, có tới 12/13 thôn làm nghề chế tác đá mỹ nghệ, hơn 60 doanh nghiệp tư nhân và gần 1.000 đơn vị chuyên chế tác đá mỹ nghệ. Trong đó, có khoảng 2.000 thợ chuyên, 1.000 thợ bán chuyên và 2.000 người từ địa phương khác cũng về Ninh Vân để làm nghề đá.
Người dân Ninh Vân chịu thương, chịu khó. Họ không chỉ sản xuất tiếp nối những mẫu mã của cha ông để lại mà còn tìm tòi, sáng tạo ngày một nhiều hơn nhiều dòng sản phẩm với các hình thức thể hiện khác nhau. Bởi thế mà hiếm có làng nghề nào dù trải qua hàng trăm năm vẫn ngày càng phát triển và thịnh vượng như làng nghề Ninh Vân.