75% người bệnh phát hiện ung thư phổi ở giai đoạn muộn
Với khoảng hơn 26.000 ca mắc mới và 23.000 ca tử vong mỗi năm, ung thư phổi đang là bệnh lý ác tính có số lượng người mắc và tỷ lệ tử vong hàng đầu trong các bệnh ung thư thường gặp. Đáng lo ngại hơn khi ở nước ta, tỷ lệ người bệnh phát hiện ung thư phổi ở giai đoạn muộn cũng nằm ở mức rất cao – lên tới 75%.
Theo GS.TS Trần Văn Thuấn - Thứ trưởng Bộ Y tế, hiện nay, ung thư đang trở thành gánh nặng lớn của các quốc gia, trong đó có Việt Nam. Trên thế giới, mỗi năm có khoảng 19,3 triệu ca mới mắc và 9,9 triệu người tử vong vì ung thư.
Tại Việt Nam, trung bình mỗi năm, có khoảng 183.000 ca mắc mới và khoảng 122.000 trường hợp tử vong do bệnh ung thư, chủ yếu là ung thư gan, phổi, vú. Riêng ung thư phổi, trung bình mỗi năm nước ta có khoảng hơn 26.000 ca mắc mới và 23.000 ca tử vong mỗi năm. Tỷ lệ ung thư phổi ở nam giới gấp 3 lần ở nữ giới. Cứ 100.000 người dân thì có 36 nam giới và 12 nữ giới được chẩn đoán mắc ung thư phổi.
Theo Thứ trưởng Trần Văn Thuấn, nếu so sánh, số ca mắc mới và tử vong do ung thư phổi xấp xỉ nhau, do tỷ lệ người bệnh phát hiện ung thư phổi ở giai đoạn muộn, lên đến 75%. “Điều này đồng nghĩa với tỷ lệ điều trị khỏi bệnh thấp và thời gian sống thêm của người bệnh rút ngắn. Trong khi đó, những người bệnh được chẩn đoán ở giai đoạn sớm, có tỷ lệ sống thêm 5 năm lên đến 65 - 90%” - ông Thuấn cho biết.
PGS.TS Phạm Hữu Lư - Phó Trưởng khoa Ngoại Tim mạch và Lồng ngực (Bệnh viện Việt Đức) thông tin, hàng năm, bệnh viện điều trị và phẫu thuật khoảng 300-400 ca ung thư phổi. Ung thư phổi thường không có triệu chứng điển hình ở giai đoạn sớm. Do vậy, bệnh thường dễ bị bỏ qua, chỉ khi bệnh tiến triển tới giai đoạn muộn, có triệu chứng rõ ràng, bệnh nhân mới đi khám. Theo các nghiên cứu, chỉ có khoảng 30% bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ được chẩn đoán ở giai đoạn sớm (giai đoạn I, II) và 70% bệnh nhân được chẩn đoán ở giai đoạn muộn (giai đoạn III, IV). Vì vậy, dù đã có nhiều bước tiến trong chẩn đoán và điều trị ung thư phổi, ung thư phổi vẫn có tiên lượng xấu và tỉ lệ sống thêm 5 năm thấp.
Trong khi đó, BS Nguyễn Đức Hạnh - Phó khoa Ung bướu (Bệnh viện Phổi trung ương) khẳng định, hút thuốc lá, kể cả thụ động là một trong những nguy cơ hàng đầu gây ung thư phổi. “Người hút thuốc lá có nguy cơ mắc ung thư cao hơn người không hút thuốc 6 - 30 lần. Đến nay, người ta đã phát hiện được trong khói thuốc lá có hơn 4.000 chất độc (hơn 40 chất gây ung thư). Những yếu tố khác bao gồm chế độ ăn uống không lành mạnh, ô nhiễm môi trường và các bệnh lý mãn tính của phổi, gồm bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, tổn thương lao phổi cũ, u lao phổi cũ, các nốt vôi hóa, tổn thương sẹo cũ ở phổi, các viêm phổi mạn có dị sản…” – BS. Hạnh cho biết thêm.
BS Đỗ Tất Cường - Khoa Xạ trị (Bệnh viện Ung bướu Hà Nội) khuyến cáo, trong giai đoạn sớm, các triệu chứng của ung thư phổi thường không đặc hiệu nên dễ bị bỏ qua hoặc có thể nhầm lẫn với các bệnh khác như viêm phế quản phổi, lao phổi. Các triệu chứng xuất hiện tùy thuộc vào vị trí và kích thước của khối u, mức độ xâm lấn đến các cơ quan lân cận cũng như di căn xa. Các dấu hiệu của ung thư phổi khá đa dạng, nhưng ho là triệu chứng thường gặp.
Khoảng 80% bệnh nhân ung thư phổi có biểu hiện ho, có thể là ho khan, ho có đờm, ho ra máu. Nếu ho kéo dài, không rõ nguyên nhân và không đáp ứng với điều trị, người bệnh nên đến chuyên khoa ung bướu để thăm khám.
Khó thở cũng là một triệu chứng hay gặp ở ung thư phổi. Cảm giác khó thở thường xuất hiện khi giai đoạn bệnh không còn sớm và hay gặp với khối u ở trung tâm gây hẹp lòng khí quản lớn, hoặc do khối hạch trung thất chèn ép vào đường thở. Đôi khi, người bệnh còn có thể xuất hiện tiếng thở khò khè nặng nhọc.
Người bệnh thường đau ngực khi khối u đã xâm lấn đến thành ngực. Điểm đau thường tương ứng với vị trí khối u. Người bệnh có thể bị đau tức ở vùng ngực, lưng hoặc vai. Các cơn đau có tính chất dai dẳng, âm ỉ, tăng lên khi ho hoặc hít thở sâu. Trong khi đó, biểu hiện khàn tiếng thường do khối u phổi trái hoặc hạch trung thất chèn ép vào dây thần kinh.
GS.TS Trần Văn Thuấn - Thứ trưởng Bộ Y tế khuyến cáo, cần từ bỏ thói quen hút thuốc lá, vì hút thuốc lá làm tăng nguy cơ ung thư phổi từ 15 - 30 lần so với các loại ung thư khác. Phải có chế độ dinh dưỡng hợp lý, thường xuyên rèn luyện sức khỏe và có thói quen khám sức khỏe định kỳ. Với những người có tiền sử hút thuốc lá, sau 40 và 50 tuổi cần đi tầm soát ung thư phổi nói riêng, các bệnh ung thư khác nói chung.