Gỡ khó cho nhà ở xã hội
Các bất cập liên quan đến loại hình nhà ở xã hội (NƠXH) như vướng mắc về pháp lý, nghĩa vụ tài chính, thanh tra, điều tra, quy hoạch “treo”... từ lâu đã trở thành câu chuyện “biết rồi, khổ lắm, nói mãi”. Gỡ những vướng mắc cho NƠXH là vấn đề đang được các cấp, chính quyền TPHCM hết sức quan tâm.
Mòn mỏi đợi “sổ hồng”
Cuối năm 2016, bà N.T.H (65 tuổi, phường Phú Hữu, TP Thủ Đức) mua lại căn hộ NƠXH tại lầu 3 block A thuộc dự án EhomeS (phường Phú Hữu, TP Thủ Đức). Vào thời điểm đó, khi thực hiện giao dịch giữa hai bên, đại diện chủ đầu tư cho biết, căn hộ của bà H. sau khoảng 5 năm sẽ được cấp sổ hồng theo đúng quy định của Luật Nhà ở (năm 2014). Dù vậy, đã hơn 7 năm trôi qua, trường hợp bà H. và hàng trăm hộ dân mua loại hình NƠXH của dự án vẫn chưa được thông báo làm thủ tục cấp sổ hồng. “Chúng tôi còn phải đợi đến bao giờ để được cấp sổ hồng thì chưa rõ, thế nhưng các vướng mắc trước mắt liên quan đến sang nhượng căn hộ hay thực hiện các thủ tục về tạm trú, thường trú, đăng ký học cho con cái kéo theo nhiều bất cập khác thì chúng tôi vẫn đang phải chịu đựng” - bà H. cho biết.
Tương tự, trường hợp gia đình anh Trần Văn Phương (38 tuổi, ở phường Bình Trưng Đông, TP Thủ Đức) mua căn hộ thuộc dự án NƠXH của chủ đầu tư Hoàng Quân tại phường Bình Trưng Đông (TP Thủ Đức) từ sự giới thiệu của một người quen. Dự án được khởi công từ tháng 8/2017, gồm gần 300 căn hộ, trong đó ngoài tầng thương mại dịch vụ (tầng 1 - 3) thì 80% căn hộ thuộc diện NƠXH. Theo anh Phương, gia đình anh đã phải đợi chờ đợi hơn 5 năm dự án thi công kéo dài và phải đến đầu năm 2022 chủ đầu tư mới bàn giao căn hộ. “Khi mua NƠXH, vợ chồng tôi cũng nghĩ là chấp nhận việc cấp sổ chậm sau 5 năm nhưng không thể ngờ rằng việc thi công dự án cũng kéo dài bằng từng ấy năm nữa. Đợi đến khi dự án có sổ có lẽ còn phải rất lâu” - anh Phương chia sẻ.
Câu chuyện chậm cấp “sổ hồng” hoặc thi công “treo” lại các dự án NƠXH đã trở thành vướng mắc kéo dài, gây bức xúc tại nhiều quận, huyện của TPHCM. Không chỉ riêng NƠXH mà các loại hình căn hộ thương mại, dịch vụ cũng không thoát khỏi vướng mắc kể trên.
Khi Thường trực HĐND TPHCM vào cuộc giám sát về vấn đề này vào tháng 7/2023, ông Nguyễn Toàn Thắng - Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường (TNMT) TPHCM cho biết, số liệu báo cáo chưa đầy đủ trên toàn địa bàn thành phố kể từ khi Luật Đất đai (năm 2013) có hiệu lực đến nay, có khoảng 335 dự án được đưa vào sử dụng, trong đó số căn hộ đã được cấp sổ hồng là hơn 110.000 căn nhưng cũng đang còn hơn 81.000 căn chưa được cấp. Nguyên nhân chính là do số căn hộ này còn nhiều vướng mắc về pháp lý, nghĩa vụ tài chính, thanh tra, điều tra hoặc thuộc loại hình nhà ở mới...
Về kết quả giám sát của Thường trực HĐND thành phố cũng chỉ ra thực tế, giữa các báo cáo và phân loại số liệu của các sở ,ngành, trong đó số liệu giữa Sở Xây dựng có độ “chênh” so với Sở TNMT thành phố. Theo bà Nguyễn Thị Lệ - Chủ tịch HĐND TPHCM, việc chậm cấp sổ hồng đã làm ảnh hưởng rất lớn đến quyền và lợi ích chính đáng của người dân, gây thiệt hại nặng nề về kinh tế cho người dân, cũng như gây thất thu ngân sách cho thành phố và Nhà nước.
Đối thoại “3 nhà”
Nói về những vấn đề liên quan đến NƠXH, KTS Nguyễn Văn Biểu - Giám đốc Công ty TNHH Bhomes cho rằng, việc tháo gỡ đẩy nhanh tiến độ xây dựng dự án đúng thời gian bàn giao cũng như về tiến độ cấp sổ hồng cho các loại hình nhà ở nói chung và NƠXH nói riêng thì UBND TPHCM và UBND cấp quận, huyện và TP Thủ Đức phải đóng vai trò như “trọng tài” giữa các bên liên quan, bao gồm chủ đầu tư, nhà nước và nhà đầu tư (khách hàng mua nhà ở). “Chẳng hạn, nếu dự án vướng mắc về pháp lý thì rõ rằng chủ đầu tư phải ngồi lại với chính quyền thành phố, các sở, ban, ngành liên quan để tìm khâu còn vướng, tháo gỡ cho doanh nghiệp. Còn vấn đề khiếu nại, khiếu kiện của người dân về việc chậm bàn giao nhà ở hoặc chậm cấp sở hồng thì chính quyền phải thể hiện được vai trò chủ trì đối thoại để giải quyết, yêu cầu chủ đầu tư cam kết một mốc thời gian cụ thể, và đồng thời cũng giám sát quá trình này” – ông Biểu hiến kế.
Còn theo Luật sư Nguyễn Văn Tâm (Đoàn Luật sư TPHCM), vừa qua chúng ta chứng kiến người dân tại một số dự án NƠXH kiện chủ đầu tư ra tòa vì không thực hiện đúng các cam kết hợp đồng mua bán giữa hai bên. Mới đây nhất, cư dân sống tại chung cư Lexington Residence (67 Mai Chí Thọ, phường An Phú, TP Thủ Đức) còn kiện chủ đầu tư ra tòa vì gần 1.500 hộ dân sinh sống tại chung cư này đến nay vẫn chưa biết khi nào được cấp sổ hồng. Theo Luật sư Tâm, để không phải giải quyết các tranh chấp phức tạp liên quan đến loại hình nhà ở hình thành trong tương lai nói chung và NƠXH nói riêng thì nhất thiết phải đạt được cơ chế đồng thuận, đối thoại triệt để giữa các bên liên quan trong suốt quá trình từ khởi công xây dựng, bàn giao căn hộ đến cấp sổ hồng; thành lập Ban quản trị cho các tòa chung cư trên địa bàn.
Về công tác giám sát, HĐND TPHCM cũng vừa ban hành kế hoạch giám sát việc triển khai các dự án NƠXH trên địa bàn TPHCM giai đoạn 2016- 2025, bao gồm dự án NƠXH độc lập, nhà lưu trú công nhân và NƠXH được điều tiết trong các dự án nhà ở thương mại, khu đô thị. Ngoài ra, đối tượng giám sát trực tiếp của HĐND thành phố từ nay đến cuối năm là 13 sở, ban, ngành chức năng, bao gồm Sở Xây dựng, Sở TNMT, Ban Quản lý Khu vực phát triển đô thị Thủ Thiêm;… Sau khi tổ chức đoàn giám sát, khảo sát trực tiếp đối với các đối tượng giám sát, kết quả giám sát sẽ được báo cáo tại kỳ họp HĐND thành phố thường lệ vào cuối năm nay.