Nghệ sĩ và bản 'danh sách đen'

Được biết, tính đến tháng 2/2023, cả nước có 77,93 triệu người sử dụng Internet, trong đó có 70 triệu người dùng có tài khoản mạng xã hội. Bên cạnh những chia sẻ thông tin tích cực thì vẫn có nhiều thông tin sai sự thật, trong đó có quảng cáo sai sự thật. Theo ông Lâm Ngô Hoàng Anh - Chánh Văn phòng Sở Văn hóa và Thể thao TPHCM, hoạt động của văn nghệ sĩ được quy định cụ thể trong Quyết định số 3196 năm 2021 của Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch. Tại khoản 3 điều 7 (Quy tắc ứng xử đối với công chúng, khán giả) quy định, nghệ sĩ “không lợi dụng niềm tin, tình cảm của công chúng, khán giả để trục lợi cá nhân dưới mọi hình thức”. Cùng đó, “tham gia hoạt động quảng cáo phải đảm bảo truyền đạt thông tin trung thực, chính xác, rõ ràng về công dụng, tính năng của sản phẩm, hàng hóa đúng quy định của pháp luật, đặc biệt là các sản phẩm trong lĩnh vực y tế, giáo dục và môi trường”.

Tuy nhiên, thời gian qua, rất nhiều người nổi tiếng, đặc biệt là nghệ sĩ vẫn vi phạm, khiến xã hội bức xúc. Đáng nói là nhiều trường hợp đã bị xử phạt hành chính nhưng vẫn tái diễn ở những quảng cáo khác. Hoặc, có xin lỗi thì cũng rất qua loa.

Mới đây, nghệ sĩ Cát Tường đã lên tiếng xin lỗi vụ quảng cáo sai sự thật và cho biết sẵn sàng bù đắp phần nào thiệt thòi của khách hàng. Hành động ấy nhận được lời khen, nhưng thực ra thì cũng chỉ là “việc đã rồi”. Trước đó, những clip quảng cáo tràn lan trên các trang mạng của cô đã “đủ thời gian” gây ngộ nhận cho người tiêu dùng vì tin vào nghệ sĩ nổi tiếng.

Vấn đề đặt ra là, cùng với xin lỗi, phạt hành chính thì cần có biện pháp mạnh hơn để răn đe, ngăn chặn, làm sạch môi trường quảng cáo, nhất là trên không gian mạng. Vì thế, việc cơ quan chức năng công khai “danh sách đen” có thể được coi là một biện pháp. Thuốc đắng mới dã tật, cho dù người đó có nổi tiếng đến đâu đi nữa cũng không thể vì thế mà xuê xoa cho qua. Người nổi tiếng được thuê “trình bày” các quảng cáo kiểu ấy rất đáng trách ở chỗ họ đã bán danh dự, tên tuổi của mình khi “diễn” như thật, bất chấp đúng sai.

Tất nhiên ở đây còn có trách nhiệm rất lớn của đơn vị tổ chức sản xuất các clip quảng cáo, các doanh nghiệp thuê làm quảng cáo, vì đó chính là đầu mối sinh chuyện, chủ động lừa gạt người tiêu dùng để trục lợi. Nếu nghệ sĩ, người nổi tiếng tham gia quảng cáo sai sự thật bị phạt một thì các đơn vị kia phải bị phạt mười.

Đã không ít lần cơ quan chức năng của Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch đã nói về vấn đề này. Cùng với việc xác định trách nhiệm của nghệ sĩ thì còn yêu cầu cơ quan chuyên ngành phải kiểm tra kỹ thông điệp, nội dung thể hiện trên các sản phẩm đó có đúng trên nhãn hiệu hàng hóa hay không, có phóng đại chất lượng sản phẩm hay không. Từ đó, đẩy mạnh thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm.

Trở lại với việc nghệ sĩ tham gia quảng cáo sai sự thật, không chỉ người dân bức xúc, cơ quan quản lý “phiền lòng”, mà ngay cả người trong giới cũng phản đối. Theo NSƯT Lê Nguyên Đạt (Trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh TPHCM), điều đó cho thấy nhiều nghệ sĩ thiếu kiến thức, thiếu trách nhiệm, vô tình hoặc cố tình tiếp tay quảng cáo sản phẩm kém chất lượng. Không ít nghệ sĩ trượt dài, liên kết lại với nhau dẫn đến sai phạm càng tăng lên; tới mức họ không xác định được mình là người kinh doanh hay nghệ sĩ.

“Nghệ sĩ không sợ mất mấy triệu đồng nộp phạt, mà họ rất sợ uy tín, danh dự bị mất đi, bị khán giả tẩy chay, không còn được làm nghề. Đó là cái án rất nặng. Rất cần tình tiết tăng nặng khi xử phạt để răn đe”- ông Đạt nói.

Khi mạng xã hội ngày càng có sức ảnh hưởng lớn thì nghệ sĩ càng cần phải có ý thức giữ gìn hình ảnh của mình. Nhất là với quảng cáo nên cẩn thận, khi mà họ không hiểu rõ nội dung quảng cáo đúng sai mức nào và cũng không rành những quy định pháp luật liên quan. Chính vì thế, càng cần sự tỉnh táo và không được buông lỏng bản thân. Phải biết nói lời từ chối nếu không muốn bị lọt vào “danh sách đen”.

BẮC PHONG