Nhà ở xã hội: Cân nhắc mở rộng đối tượng thụ hưởng
Góp ý vào dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) đang được đưa ra lấy ý kiến góp ý trước khi trình Quốc hội thông qua, nhiều ý kiến đề xuất mở rộng phạm vi đối tượng được hưởng chính sách về nhà ở xã hội.
Không “nới” chính sách, người lao động khó mua được nhà
Đề cập nhu cầu nhà ở, chị Phạm Thị Trang - công nhân Công ty TNHH Suncall Technology Việt Nam cho biết, nhà ở với mỗi người đều rất cấp thiết nhưng với công nhân, người lao động đó chính là giấc mơ, là động lực. Tuy nhiên, nếu không có những chính sách thay đổi về tiền lương, về chính sách tín dụng ưu đãi chắc chắn công nhân lao động khó có thể chạm đến giấc mơ nhà ở. Để chính sách nhà ở xã hội (NOXH) được áp dụng một cách hiệu quả và thực tế, cần thiết có một hệ thống chính sách pháp luật phù hợp.
Tuy nhiên, trong dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) chưa có sự tập trung đầy đủ vào việc đáp ứng nhu cầu của những người không có khả năng mua nhà thương mại. Do đó, cần thiết phải mở rộng phạm vi đối tượng được hưởng chính sách về NOXH.
Đó không chỉ là nguyện vọng của người lao động (NLĐ) mà còn là mong mỏi của những doanh nghiệp (DN) tham gia xây dựng NOXH. Ông Nguyễn Hoàng Nam - Tổng Giám đốc G-Home cho rằng việc triển khai NOXH gặp muôn vàn khó khăn từ khâu thủ tục đến vốn, chưa dừng lại ở đó luật liên quan đến NOXH siết khá chặt đối tượng mua, nhiều tỉnh chỉ bán cho công nhân. Thậm chí chỉ bán cho công nhân trong một khu công nghiệp, hoặc chỉ bán cho đối tượng công nhân trong khu công nghiệp nhưng thuộc một huyện. Trong khi đó, tính gắn kết của công nhân với địa phương chưa chắc đã đề cao điều này dẫn đến dù nhu cầu nhà ở xã hội rất lớn nhưng nhiều nơi nhà ở xã hội bị “ế”.
Trong báo cáo gửi Bộ Xây dựng, UBND tỉnh Bắc Ninh cho biết, dù tỉnh triển khai đầu tư xây dựng hàng chục nghìn căn nhà ở công nhân, nhưng công nhân làm việc trên địa bàn không mặn mà. Cụ thể, chủ dự án rao bán 1.681 căn nhà ở công nhân nhưng số lượng bán được ít nên vẫn tồn 1.324 căn nhà.
Lý giải nguyên nhân, nhiều DN cho biết do người cần mua thì không mua được, trong khi chính sách lại hướng về người không cần mua. Vì vậy, nhằm đảm bảo an sinh xã hội cho NLĐ cũng như khuyến khích DN tham gia vào xây NOXH cho công nhân cần mở rộng đối tượng thụ hưởng chính sách về nhà ở, đặc biệt là NOXH. Đối tượng hưởng chính sách NOXH nên điều chỉnh dựa vào tiêu chí đơn giản, dễ nhận biết, giảm tối đa yêu cầu giấy tờ, thủ tục hành chính…
Tạo điều kiện để người lao động tiếp cận nhà ở xã hội
Liên quan đến đề xuất mở rộng đối tượng được mua NOXH, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cũng đã có đề xuất mở rộng đối tượng được mua với NLĐ có đóng thuế thu nhập cá nhân ở mức thấp và DN, hợp tác xã trong khu công nghiệp. Theo VCCI, tại Điều 74, dự thảo Luật Nhà ở đang được Ủy ban Pháp luật Quốc hội lấy ý kiến quy định, các đối tượng chủ yếu là những người có thu nhập thấp, không có điều kiện mua nhà ở thương mại. Nhưng trên thực tế vẫn còn nhiều đối tượng không thuộc Điều 74 nhưng không có khả năng mua nhà ở thương mại, ví dụ: Những NLĐ đóng thuế thu nhập cá nhân ở mức thấp; DN, hợp tác xã trong khu công nghiệp.
"Những người nộp thuế thu nhập đối với khoản thu nhập từ tiền công, tiền lương chưa hẳn là những người có thu nhập cao (lương trên 11 triệu đồng đã phải chịu thuế). Với mức lương này cùng với các khoản chi tiêu trong cuộc sống thì việc NLĐ có thể tích góp để mua được nhà ở thương mại rất khó"- VCCI phân tích.
Ông Nguyễn Văn Khôi - Chủ tịch Hiệp hội Môi giới bất động sản Việt Nam cũng cho rằng, hiện nay mới chỉ xét và giải quyết cho người có thu nhập thấp dưới 11 triệu đồng không phải đóng thuế thu nhập cá nhân được thuê mua NOXH. Nhưng thực tế, số lượng đối tượng đóng thuế thu nhập cá nhân nhưng mức lương thấp rất nhiều.
Do đó, theo ông Khôi, các ưu đãi cần thực chất hơn. Cụ thể, kiến nghị ngân sách hỗ trợ đầu tư hạ tầng bên trong dự án NOXH đối với NOXH cho thuê, và hỗ trợ một phần đầu tư hạ tầng kỹ thuật đối với nhà ở bán và thuê mua. Mặt khác, áp dụng ưu đãi về thuế cho NOXH như cho cải tạo chung cư cũ trước đây, thuế giá trị gia tăng sẽ được miễn 4 năm đầu và được giảm 50% trong 9 năm tiếp theo. Còn thuế thu nhập DN chỉ tính 10%. Như vậy, mới có thể kéo giảm giá thành, giá bán và dễ tiếp cận cho người dân có nhu cầu.
Khảo sát của Ban Nghiên cứu Phát triển kinh tế tư nhân về NOXH cho thấy, những người có thu nhập 10 - 15 triệu đồng/tháng thực tế cũng chỉ tiết kiệm được 4,7 triệu đồng cho khoản mua nhà. Trong khi đó, với một căn NOXH giá 1,5 tỷ đồng, đóng trước 20% giá trị (khoảng 300 triệu đồng), vay ngân hàng 1,2 tỷ đồng trong 20 năm với lãi suất là 8,2%, mỗi tháng người mua phải trả cả vốn lẫn lãi 10 triệu đồng.