Đóng bảo hiểm xã hội vượt quy định: Đề xuất cơ chế hỗ trợ người lao động
Đối với trường hợp người lao động đã đủ điều kiện hưởng lương hưu, mà tiếp tục đóng bảo hiểm xã hội (BHXH), thì mức trợ cấp một lần cho mỗi năm đóng BHXH sau độ tuổi nghỉ hưu cao hơn số năm tương ứng với tỷ lệ hưởng lương hưu 75%, thì được tính bằng 2 lần của mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH.
Hỗ trợ 2 tháng lương nếu thừa năm đóng
Đó là một trong những nội dung đáng chú ý tại Dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) đã đề xuất tăng mức trợ cấp một lần khi nghỉ hưu. Theo đó, người lao động có thời gian đóng BHXH cao hơn số năm tương ứng với tỷ lệ hưởng lương hưu 75%, thì khi nghỉ hưu, ngoài lương hưu còn được hưởng trợ cấp một lần.
Mức trợ cấp một lần được tính theo số năm đóng BHXH cao hơn số năm tương ứng với tỷ lệ hưởng lương hưu 75%, cứ mỗi năm đóng BHXH thì được tính bằng 0,5 lần của mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH. Đối với trường hợp người lao động đã đủ điều kiện hưởng lương hưu, mà tiếp tục đóng BHXH, thì mức trợ cấp một lần cho mỗi năm đóng BHXH sau độ tuổi nghỉ hưu cao hơn số năm tương ứng với tỷ lệ hưởng lương hưu 75%, thì được tính bằng 2 lần của mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH.
Theo Ban soạn thảo, đề xuất được đưa ra trong bối cảnh mức hưởng trợ cấp một lần khi nghỉ hưu cho mỗi năm đóng BHXH (sau số năm mà người lao động được tính hưởng theo tỷ lệ 75%) là 0,5 lần mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH hiện không còn phù hợp, không mang tính chất khuyến khích người lao động đóng BHXH trong thời gian dài.
Đề xuất này nhận được sự đồng tình rất lớn từ người lao động. Bày tỏ quan điểm về quy định bổ sung chính sách với những người vượt số năm đóng BHXH, ông Nguyễn Văn Nam cán bộ hưu trí ở Hà Nội cho rằng, việc nâng mức hỗ trợ cho người lao động đóng BHXH vượt quy định rất ý nghĩa, nó cho thấy Nhà nước có chính sách ưu đãi dành cho người có nhiều năm đóng góp cho BHXH.
Có chính sách khuyến khích người lao động
Cho ý kiến về quy định này, nhiều đại diện Công đoàn cơ sở cũng cho rằng, muốn khuyến khích công nhân ở lại hệ thống, các mức chi trả cần công bằng, không nên tạo ra sự so sánh.
Theo ông Kim Vĩnh Cường, Phó chủ tịch công đoàn Công ty TNHH Pouyuen Việt Nam (TPHCM), rất nhiều công nhân đi làm từ 18-20 tuổi. Nếu làm liên tục 30-35 năm, họ sẽ đạt được mức hưởng tối đa 75% vào khoảng 50-55 tuổi, trong khi tuổi hưu của lao động hiện tăng lên 60 với nữ và 62 với nam. Trường hợp lao động tiếp tục làm việc đến khi đúng tuổi nghỉ hưu sẽ thừa 5-10 năm đóng. “Trong khi rút bảo hiểm một lần khi còn tuổi lao động thì với mỗi năm đóng quỹ chi trả 2 tháng lương. Người về hưu chỉ được trả nửa tháng là quá thiệt thòi. Với quy định này, nhiều công nhân trẻ tính toán sau khi làm việc được vài năm sẽ nghỉ để rút một lần, sau đó tiếp tục tham gia BHXH vẫn đủ thời gian để hưởng lương hưu”, ông Cường cho biết.
Thực tế khi thẩm tra nội dung này trong dự thảo Luật, Thường trực Ủy ban Xã hội của Quốc hội thấy rằng, về cơ bản, dự thảo Luật tiếp tục kế thừa Luật BHXH hiện hành, và không thay đổi cách tính lương hưu, mức đóng - hưởng. Tuy nhiên, quy định về trợ cấp một lần khi nghỉ hưu đối với những người có số năm đóng đạt được và vượt tỷ lệ hưởng lương hưu 75% thì nhiều ý kiến cho rằng, sửa luật lần này nhằm tạo cơ hội cho những người tham gia muộn, hoặc những người tham gia không liên tục, song lại chưa khắc phục được hạn chế mà được cho là thiệt thòi đối với những người tham gia BHXH sớm và ở lại hệ thống lâu dài.
Theo quy định tại dự thảo Luật, nếu một người lao động nam tham gia BHXH từ khi 20 tuổi đến 55 tuổi là đã đủ số năm đóng để đạt điều kiện về tỷ lệ mức hưởng lương hưu 75%. Tuy nhiên, do chưa đến tuổi nghỉ hưu, nên nếu tiếp tục tham gia đóng BHXH cho đến khi đủ tuổi nghỉ hưu là 62 tuổi, thì khi đó được hưởng lương hưu, và phần trợ cấp một lần cho số năm đóng vượt khi đã đạt tỷ lệ hưởng 75% (cứ mỗi năm đóng cho thời gian từ sau 55 tuổi đến 62 tuổi chỉ được trợ cấp tính bằng 0,5 lần của mức bình quân tiền lương cho giai đoạn này). Đối với lao động nữ khi đóng BHXH vượt số năm quy định cũng tương tự như vậy. Do đó, có ý kiến cho rằng, nên xem xét, nghiên cứu để có thể bổ sung chính sách khuyến khích đối với những người tham gia sớm và ở lại lâu dài với hệ thống, theo hướng có thể nghiên cứu quy định tương tự như việc khuyến khích tham gia bảo hiểm y tế liên tục từ 5 năm trở lên. Vì vậy, Ủy ban Xã hội của Quốc hội đề nghị Chính phủ nghiên cứu chính sách đối với những người tham gia BHXH sớm và đóng thừa năm.
Bảo hiểm xã hội Việt Nam thống kê trong giai đoạn 2016-2022, cả nước đã giải quyết gần 763.000 người hưởng lương hưu, trung bình mỗi năm giải quyết đối với khoảng 109.000 người hưởng lương hưu mới. Trong đó, có khoảng 420.000 người đạt tỷ lệ hưởng lương hưu 75%, chiếm tỷ lệ hơn 55% số người được giải quyết hưởng chế độ hưu trí.