Gỡ khó cho công trình giao thông đường bộ

Trong đó có các tuyến cao tốc: Bắc Giang - Lạng Sơn; Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh - Móng Cái; La Sơn - Túy Loan; TPHCM - Long Thành-Dầu Giây... Các cầu lớn như Tân Vũ - Lạch Huyện, Bạch Đằng, Nhật Tân, Cao Lãnh, Vàm Cống... góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Tuy nhiên, theo đánh giá của Chính phủ, trong quá trình triển khai áp dụng các quy định của pháp luật về đầu tư xây dựng công trình giao thông đường bộ đã bộc lộ, phát sinh một số quy định cần điều chỉnh cho phù hợp với tình hình, nhằm khơi thông nguồn lực, đẩy nhanh tiến độ thi công và giải ngân vốn đầu tư công vào lĩnh vực giao thông đường bộ, là một trong những lĩnh vực hạ tầng quan trọng quốc gia.

Đặc biệt, gần đây một số cơ quan, địa phương báo cáo khó khăn, vướng mắc và đề xuất sửa đổi một số quy định. Theo đó: tỷ lệ vốn nhà nước tham gia trong các dự án PPP đang được quy định không vượt quá 50% tổng mức đầu tư; giao thẩm quyền cho địa phương được đầu tư, nâng cấp mở rộng các dự án đường quốc lộ, cao tốc thuộc trách nhiệm của Bộ Giao thông vận tải; giao cho một địa phương làm cơ quan chủ quản đối với các dự án giao thông đường bộ qua nhiều địa phương, trong đó có việc sử dụng ngân sách của địa phương này hỗ trợ địa phương khác đầu tư cùng một dự án; không thực hiện thủ tục cấp phép mỏ mới làm vật liệu xây dựng thông thường theo quy định của Luật Khoáng sản để đáp ứng tiến độ triển khai các dự án giao thông đường bộ; phát sinh về đối tượng, thủ tục đầu tư, giao kế hoạch, giải ngân cho các nhiệm vụ, dự án sử dụng nguồn tăng thu ngân sách trung ương năm 2022 cho các dự án giao thông đường bộ.

Do đó, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình Quốc hội Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù về đầu tư xây dựng công trình giao thông đường bộ theo trình tự, thủ tục rút gọn và thông qua tại một kỳ họp, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, dự thảo Nghị quyết gồm 10 điều với nội dung chính gồm 5 nhóm chính sách, trong mỗi chính sách sẽ có danh mục thí điểm kèm theo.

Khi thẩm tra dự thảo Nghị quyết trên, cơ quan thẩm tra là Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội nhìn nhận rằng, các dự án giao thông đường bộ thường có chi phí thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, tổng mức đầu tư rất lớn, dẫn đến khó khăn trong việc thu hút nguồn vốn ngoài nhà nước tham gia đầu tư. Tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc phát triển hệ thống giao thông đường bộ, Uỷ ban Kinh tế cơ bản nhất trí với đề xuất tăng tỷ lệ vốn nhà nước tham gia dự án đầu tư theo phương thức đối tác công tư không quá 70% tổng mức đầu tư của dự án đề xuất thí điểm.

ĐBQH Vũ Tiến Lộc (Đoàn Hà Nội) cho rằng, tất cả dự án giao thông trọng điểm phải được hưởng cơ chế đặc thù và theo hình thức PPP, chứ không phải không nằm trong phụ lục thì các địa phương lại “đi xin”. Bởi mục đích của chính sách này nhằm tạo động lực hơn nữa trong việc thu hút, huy động vốn đầu tư tư nhân, bảo đảm hiệu quả tài chính dự án, hấp dẫn các nhà đầu tư và các tổ chức tín dụng.

ĐBQH Trần Thị Hồng An (Đoàn Quảng Ngãi) cho rằng, nguyên tắc tiêu chí lựa chọn dự án thí điểm và danh mục các dự án đề xuất thí điểm đề nghị Chính phủ rà soát, bổ sung hoàn thiện các nguyên tắc tiêu chí lựa chọn dự án thí điểm để đảm bảo các dự án được lựa chọn thực sự cần thiết, cấp bách, phù hợp với quy định pháp luật, tránh thất thoát, lãng phí, kém hiệu quả.

Ông Hoàng Duy Chinh - Bí thư Tỉnh ủy Bắc Kạn, rất mong chờ Nghị quyết này để các điểm nghẽn, vướng mắc được tháo gỡ. Đây là vấn đề cần thiết và đáng lẽ ra phải ban hành sớm hơn. Việc ban hành sẽ giúp đẩy nhanh tiến độ và giải ngân các nguồn vốn, không ứ đọng vốn, giảm bớt các thủ tục hành chính không cần thiết, đảm bảo sự điều hành chỉ đạo linh hoạt.

“Việc ban hành Nghị quyết chỉ có kết quả tốt trở lên” - ông Chinh nói và chỉ rõ thực trạng hiện nay là vốn đã không có, nhưng khi tiền về lại không giải ngân được. Nhất là các dự án liên quan đến nguồn vốn vay hiệp định của nước ngoài ODA, thời gian thực hiện rất ngắn, hết thời gian mà không thực hiện được họ lại thu hồi.

Ông Chinh cũng đánh giá, Nghị quyết này có điểm “nhân văn” là dùng ngân sách của địa phương này để hỗ trợ, thực hiện giải phóng mặt bằng ở địa phương khác. Đó chính là chia sẻ. Địa phương có điều kiện, có tiền nhưng muốn giúp địa phương khác thì không giúp được. Muốn giúp phải bàn với nhau tìm “cách nọ, cách kia”. Nếu bây giờ có quy định sẽ đảm bảo thực hiện công khai minh bạch, địa phương có điều kiện chia sẻ với địa phương còn khó khăn.

“Đều là từ ngân sách cả, không cho địa phương này làm thì địa phương khác làm. Đây là cái cần thiết và cần tháo gỡ ngay” - ông Chinh nói.

Theo ông Hoàng Văn Cường - Phó hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế quốc dân Hà Nội, thời gian qua các dự án đầu tư công triển khai chậm là do vướng mắc về cơ chế, chính sách cũng như thủ tục đầu tư. Trong bối cảnh đẩy nhanh tiến độ các dự án đầu tư công, việc thông qua Nghị quyết tháo gỡ những vướng mắc này là rất cần thiết. Trên thực tế có nhiều dự án phải giải phóng mặt bằng lớn nên việc cố định tỷ lệ vốn nhà nước không quá 70% tổng mức đầu tư là không hợp lý, nên tách phần giải phóng mặt bằng ra khỏi dự án để việc huy động vốn đầu tư cũng như giải phóng mặt bằng được đẩy nhanh hơn. Phần bồi thường giải phóng mặt bằng, tái định cư do nhà nước thực hiện và không tính vào tổng vốn đầu tư của dự án.

H.Vũ