Đất nước đã vững vàng vượt qua nhiều sóng gió, thách thức

Phát biểu tại đây, ĐB Trần Văn Lâm (Đoàn Bắc Giang) cho rằng, nửa nhiệm kỳ đã qua, đất nước ta đã vững vàng vượt qua nhiều sóng gió, thách thức, và đang sẵn sàng bước vào giai đoạn phát triển mới. Góp phần làm nên kết quả đó, có sự đóng góp rất quan trọng của công tác quản trị ngân sách và thực thi chính sách tài khóa.

Theo ông Lâm: Có thể nói, chưa bao giờ đất nước ta có được nền tảng tài chính quốc gia vững mạnh như hiện nay. Trong hoàn cảnh khó khăn, dịch bệnh, nhưng các kế hoạch tài chính, ngân sách trung hạn và hàng năm đều được triển khai thực hiện đạt và vượt kế hoạch. Điều hành chính sách tài khoá thời gian qua vừa góp phần quan trọng đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, vừa hỗ trợ phục hồi sản xuất, kinh doanh, thúc đẩy tăng trưởng, tăng cường kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội, tạo tiền để cho sự phát triển đất nước cả trước mắt và lâu dài.

Về thu ngân sách, ông Lâm cho rằng, trong bối cảnh dịch bệnh phúc tạp, kinh tế có lúc đình đốn, kết quả đạt được những năm qua là một nỗ lực lớn. Song thực tế cho thấy, nhiều chính sách thu biểu hiện sự lạc hậu, bất cập, nhưng chậm được xem xét, điều chỉnh. Ví dụ, thuế Thu nhập cá nhân hiện hành, với các quy định về khởi điểm thu nhập chịu thuế; phân chia bậc lũy tiến; mức chiết trừ gia cảnh, không được cập nhật theo biến động của mức lương tối thiểu, giá cả, lạm phát có nội dung đã lạc hậu cả chục năm. Đây là bất cập lớn.

Hay như thuế VAT được coi là sắc thuế tiên tiến, hiện đại, song cũng có không ít vấn đề. Mặc dù số thu lớn, nhưng số hoàn cũng lớn. Năm 2022 thu 390 ngàn tỷ, hoàn 150 ngàn (38%); 2023 ước thu 365 ngàn, hoàn 160 ngàn (44%); 2024 dự toán thu 390 ngàn, hoàn 171 ngàn (43%). Điều đáng nói quy trình hành thu phức tạp, tốn kém, diễn ra ở rất nhiều khâu trung gian; thu rồi khấu trừ; thu rồi lại phải hoàn; chi phí cho thu, rồi lại chi phí cho hoàn nhưng kết cục ngân sách chẳng được bao nhiêu. Quá trình này còn làm tăng nguy cơ, rủi ro sai phạm, gian lận, thất thu ngân sách. Đây là vấn đề cần xem xét giải quyết căn cơ.

Về vai trò chủ đạo của ngân sách trung ương theo ông Lâm, đây là yêu cầu của của Luật Ngân sách nhưng thực tế thời gian qua, vai trò này liên tục giảm, thể hiện qua tỷ lệ số thu mà ngân sách trung ương được hưởng, liên tục đã suy giảm. Đến nay chưa có giải pháp khắc phục. Hiện tại, nhiều khoản chi thuộc trách nhiệm của ngân sách trung ương phải trông chờ vào sự đóng góp của ngân sách các địa phương.

Về bội chi ông Lâm đưa ra dẫn chứng: Theo báo cáo của Chính phủ, bội chi ngân sách tính trên GDP luôn được duy trì trong giới hạn an toàn; thực tế bội chỉ thực hiện luôn thấp hơn dự toán. Kết quả này có yếu tố tích cực về tăng hệ số an toàn nợ quốc gia. Song ở khía cạnh khác, khi vốn đầu tư không thế giải ngân nên không thực hiện vay, nhất là nguồn ODA, làm giảm bội chi. Đây lại là yếu tố không tích cực, vì không hoàn thành kế hoạch đầu tư sẽ ảnh hưởng tới tiềm năng tăng trưởng cả ở hiện tại và giai đoạn sau.

“Đề nghị Chính phủ lưu ý vấn đề này để quyết liệt điều hành, thực hiện các kế hoạch kinh tế, tài chính đảm bảo hiệu quả thời gian tới”-ông Lâm kiến nghị.

Liên quan đến sử dụng các công cụ tài khoá vĩ mô, theo đánh giá của Uỷ viên Thường trực Uỷ ban Tài chính ngân sách của Quốc hội thời gian qua, Chính phủ, Quốc hội đã sử dụng linh hoạt, đồng bộ khá hiệu quả phù hợp với tình hình tại từng thời điểm. Tuy nhiên, nhiều biện pháp ứng phó trong đó chứa đựng không ít mâu thuẫn mang tính tình thế mà chưa phải là biện pháp căn cơ, bền vững. Mặt khác các chính sách đề ra để ứng phó trong bối cảnh tình hình dịch bệnh phức tạp khi thế giới và trong nước xáo trộn nhiều bề thì nay đã khác khi dịch bệnh đã qua, tình hình trở lại quỹ đạo bình thường thì cũng cần phải thay đổi phù hợp.

“Có thể liên hệ hình ảnh cơ thể ta khi có bệnh cần dùng thuốc. Thuốc bổ mà dùng nhiều quá có khi còn sinh bệnh khác, chứ nói gì thuốc bệnh dùng phải có liều. Việc giảm thuế môi trường với xăng dầu, với nhiên liệu bay là cần thiết trong bối cảnh dịch bệnh gay gắt, nhưng việc kéo dài chính sách này đến nay và còn có ý kiến đề nghị tiếp tục kéo dài hơn nữa liệu có hợp lý?. Việc bất đắc dĩ dùng công cụ môi trường để ổn định kinh tế khi dịch bệnh phức tạp còn chấp nhận được. Nay tình thế mới, nếu tiếp tục kéo dài thì có phải là “đánh đổi môi trường cho mục tiêu tăng trưởng?” Trong khi chúng ta đang hô hào chuyển đổi xanh, kinh tế tuần hoàn, thực hiện mục tiêu Cop 26. Hay như việc giảm lệ phí trước bạ đối với ô tô sản xuất trong nước để hỗ trợ ngành sản xuất ô tô, nếu tiếp tục liệu có phù hợp? vì đây vẫn là mặt hàng phải chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, chưa khuyến khích tiêu dùng nhất là trong điều kiện ùn tắc giao thông và ô nhiễm khí thải ngày càng trầm trọng như hiện nay”-ông Lâm ví von và cho rằng các chính sách miễn, giảm nộp ngân sách khác đã phát huy tác động để hỗ trợ doanh nghiệp, nền kinh tế. Nhưng đến đến nay cũng cần cân nhắc để đảm bảo nguồn lực ngân sách cho thực hiện các nhiệm vụ khác đã bị trì hoãn thời gian qua cũng như cho các nhiệm vụ trong lộ trình.

Theo ĐB Đinh Ngọc Minh (Đoàn Cà Mau), vẫn còn một số vấn đề lớn của nền kinh tế có liên quan đến đầu tư công như tăng trưởng chưa đạt mục tiêu, doanh nghiệp chưa đạt mục tiêu cả về chất lượng và số lượng. Những tồn tại trên do nhiều nguyên nhân và trong đó có nguyên nhân của đầu tư công với vai trò dẫn dắt và kích hoạt chưa đúng, chưa đủ.

Chính vì vậy để tăng hiệu quả đầu tư công, kích hoạt nhanh và hiệu quả đầu tư tư góp phần bảo đảm tăng trưởng, ông Minh đề nghị tăng bội chi để thực hiện các dự án đầu tư công có tác động lớn ngay đến đầu chung của nền kinh tế như: sớm đầu tư dự án đường sắt Lào Cai, cảng Hải Phòng, cảng Cái Mép-Thị Vải vì đây là những dự án đã có kế hoạch đầu tư cần được đẩy nhanh đầu tư sớm hơn, tiền đề cho xây dựng ngành công nghiệp đường sắt quốc gia.

ĐB Chu Thị Hồng Thái (Đoàn Lạng Sơn) cũng cho rằng, qua 3 năm thực hiện Chính phủ cùng các bộ, ngành, địa phương đã khẩn trương, nghiêm túc triển khai thực hiện nhiệm vụ, mục tiêu Nghị quyết số 29 của Quốc hội với nhiều kết quả tích cực. Song về nhiệm vụ đầu tư công trong thời gian tới, bà Thái đề nghị Chính phủ tập trung chỉ đạo và dành nguồn lực cho công tác chuẩn bị đầu tư, khắc phục tình trạng vốn chờ dự án, đảm bảo tính sẵn sàng của các dự án có thể triển khai ngay khi được bố trí vốn.

Việt Thắng