Gia tăng tình trạng nợ, trốn đóng BHXH
Theo Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, đến hết tháng 10/2023, tổng số tiền chậm đóng, trốn đóng bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm thất nghiệp khoảng 14.650 tỷ đồng. Trong đó, số tiền chậm đóng BHXH, bảo hiểm thất nghiệp không có khả năng thu hồi là hơn 4.100 tỷ đồng.
Thanh tra và truy thu
Đến hết tháng 11/2023, toàn TP Hà Nội vẫn còn hơn 85.000 đơn vị chậm đóng hơn 5.400 tỷ đồng các loại tiền chính sách. Trong đó, tiền chậm đóng BHXH phải tính lãi hơn 1.800 tỷ đồng, bằng 2,88% tổng số tiền cần thu.
Theo Phó Giám đốc BHXH TP Hà Nội Vũ Đức Thuật, trong số 130.000 đơn vị sử dụng lao động do BHXH thành phố quản lý có nhiều đơn vị thực hiện tốt chế độ, chính sách BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT). Tuy nhiên vẫn còn không ít đơn vị để tình trạng chậm đóng BHXH, BHYT làm ảnh hưởng trực tiếp đến quyền và lợi ích của người lao động.
Thanh tra TP Hà Nội vừa công bố quyết định thanh tra việc chậm đóng BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp tại một số doanh nghiệp trên địa bàn năm 2023. Đoàn thực hiện thanh tra tại 45 đơn vị chậm đóng BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp. Thời gian thanh tra tập trung cao điểm vào tháng 12 này.
Theo BHXH TP Hà Nội, từ đầu năm đến nay, ngành phối hợp với các đơn vị chức năng thực hiện gần 4.400 cuộc thanh tra, kiểm tra về BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp. Trong 11 tháng năm 2023, các đơn vị đã khắc phục chậm đóng sau thanh tra gần 400 tỷ đồng, đạt 76,5%. Ngoài ra, các đơn vị đóng và truy đóng BHXH, BHYT, BHTN cho gần 1.000 lao động do chưa tham gia, do đóng thiếu thời gian, đóng thiếu mức quy định với tổng số tiền gần 12,5 tỷ đồng.
BHXH tỉnh Phú Thọ cho biết, tính đến hết tháng 11 đã thực hiện thanh tra, kiểm tra tại 301 đơn vị, truy thu BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp 13 đơn vị hơn 720 tỷ đồng (chưa bao gồm lãi truy thu); truy thu do đóng thiếu thời gian tại 38 đơn vị hơn 574 tỷ đồng.
Vì sao nợ BHXH gia tăng?
Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cho biết, trong những năm gần đây nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong sản xuất, kinh doanh dẫn tới khó khăn trong việc đóng BHXH, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động. Bên cạnh đó, còn có tình trạng nhiều doanh nghiệp chưa chấp hành nghiêm các quy định pháp luật, thiếu quan tâm đến quyền lợi của người lao động. Các quy định về chế tài xử lý hành vi nợ BHXH chưa đủ sức răn đe…Đây cũng là lý do khiến số nợ BHXH ngày càng gia tăng, các khoản khó truy thu ngày càng lớn.
Để xử lý tình trạng chậm đóng, trốn đóng BHXH, Bộ đã đưa một số quy định vào dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) như: Doanh nghiệp chậm đóng, trốn đóng BHXH phải nộp số tiền bằng 0,03%/ngày tính trên số tiền trốn đóng (như lĩnh vực thuế); ngừng sử dụng hóa đơn, hoãn xuất cảnh với người sử dụng lao động cố tình trốn đóng BHXH.
Ngoài ra, cơ quan BHXH có quyền khởi kiện và kiến nghị khởi tố với trường hợp có dấu hiệu phạm tội trốn đóng BHXH; quy định trách nhiệm của người sử dụng lao động phải bồi thường cho người lao động nếu không tham gia BHXH… Bên cạnh những giải pháp này, theo Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, giải pháp quan trọng nhất trong thời gian tới là ổn định và duy trì việc làm cho người lao động. Cùng với đó là các giải pháp về chính sách; hỗ trợ học nghề, đào tạo, bồi dưỡng nâng cao kỹ năng nghề để người lao động chuyển đổi nghề nghiệp; tăng cường các chính sách giải quyết khó khăn về tài chính trước mắt cho người lao động.
Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Nguyễn Thế Mạnh cho biết, trong tháng nước rút cuối năm, để giảm nợ, BHXH các địa phương thực hiện ngay việc gửi thông báo đến tất cả các doanh nghiệp nợ BHXH, BHYT từ 3 tháng trở lên; kết hợp đồng bộ các giải pháp mời làm việc, cam kết, công khai thông tin, kiểm tra, thanh tra, chuyển cơ quan điều tra…
Ngoài ra, công tác phòng, chống lạm dụng, trục lợi chế độ, chính sách cũng cần đặc biệt chú ý, trong đó cần tăng cường hơn nữa trong những tháng cuối năm, thực hiện rà soát hệ thống, cán bộ, làm đúng các quy trình, quy định, phối hợp với các đơn vị liên quan để xử lý khi phát hiện sai phạm...