Sẽ thu phí bảo vệ môi trường đối với khí thải?
Bộ Tài chính đang lấy ý kiến góp ý dự thảo nghị định của Chính phủ quy định phí bảo vệ môi trường đối với khí thải.
Bộ Tài chính cho biết, ở nước ta, cùng với sự phát triển kinh tế - xã hội, chất lượng môi trường không khí tại các thành phố lớn, một số khu công nghiệp, làng nghề đang ngày càng suy giảm, tác hại nghiêm trọng đến sức khoẻ cộng đồng, thiệt hại cho nền kinh tế, đe dọa môi trường.
Hiện cả nước có khoảng 5,1 triệu xe ô tô và số lượng lớn xe máy đang lưu hành và hàng chục khu tổ hợp, liên hợp tập trung nhiều loại hình sản xuất hằng ngày xả khí thải công nghiệp; gần 120.000 cơ sở sản xuất công nghiệp, trong đó 138 cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, chưa hoàn thành xử lý triệt để. Theo Bộ Tài chính, pháp luật về quản lý khí thải đã từng bước được hoàn thiện, tuy nhiên, hoạt động quản lý quan trắc môi trường đối với khí thải cơ bản mới áp dụng được với các cơ sở có lượng xả khí thải lớn (thuộc diện phải quan trắc môi trường).
Phí bảo vệ môi trường đối với khí thải là khoản thu mới. Để đảm bảo tính khả thi trong thực hiện, Bộ Tài nguyên- Môi trường và các bộ liên quan mới nghiên cứu và đề xuất quy định thu phí đối với 4 loại khí thải và áp dụng đối với cơ sở xả khí thải lớn; có điều kiện về công nghệ, thiết bị phục vụ hoạt động quan trắc môi trường làm cơ sở khai, nộp phí.
Theo quy định tại Điều 88 Luật Bảo vệ môi trường, có hai nguồn phát thải gây ô nhiễm môi trường không khí cần phải được quản lý và kiểm soát bụi, khí thải.
Thứ nhất là phương tiện giao thông, máy, thiết bị, công trình xây dựng có phát tán bụi, khí thải. Đối với nguồn thải này, pháp luật chuyên ngành chưa có quy định để xác định tổng khối lượng xả thải, hàm lượng từng chất gây ô nhiễm môi trường trong khí thải; trách nhiệm của tổ chức, cá nhân xả thải và cơ quan quản lý trong việc đầu tư thiết bị, công nghệ để quản lý nguồn thải này.
Vì vậy, nếu quy định thu phí đối với nguồn thải này thì chưa có cơ sở để xác định tổng khối lượng khí thải và số phí phải nộp. Mặt khác, việc quy định thu phí đối với phương tiện giao thông không bảo đảm khả thi, đặc biệt là thu phí đối với xe máy, trong đó phần lớn là phương tiện thiết yếu của người có thu nhập thấp sẽ ảnh hưởng đến thu nhập của người dân.
Nguồn thứ hai là cơ sở, dự án sản xuất, kinh doanh, dịch vụ xả khí thải. Đối với nguồn thải này, pháp luật về bảo vệ môi trường quy định đầy đủ hơn về quản lý khí thải, như: Dự án gây ô nhiễm môi trường lớn phải được cấp giấy phép môi trường hoặc giấy phép môi trường thành phần (quản lý đầu vào đối với hoạt động xả thải); cơ sở, dự án xả khí thải phải lắp đặt hệ thống quan trắc khí thải tự động, quan trắc định kỳ... và báo cáo dữ liệu quan trắc cho cơ quan tài nguyên môi trường (quản lý đầu ra đối với hoạt động xả thải).
Một số ý kiến đề nghị quy định thu phí bảo vệ môi trường đối với tất cả các loại khí thải gây ô nhiễm môi trường và tất cả các nguồn thải nêu trên.
Tuy nhiên, việc quy định thu phí bảo vệ môi trường đối với khí thải phải đảm bảo tính khả thi trong thực hiện, tính hiệu quả và phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội từng thời kỳ.
Phí bảo vệ môi trường là chính sách thu phí mới; việc xác định số phí bảo vệ môi trường phải nộp, kê khai, thẩm định số liệu khai phí là khó khăn; cần có quy định cụ thể về trách nhiệm của các chủ nguồn thải, cơ quan quản lý trong việc quan trắc khí thải, cung cấp, báo cáo dữ liệu quan trắc khí thải… để làm cơ sở cho hoạt động khai, nộp phí bảo vệ môi trường đối với khí thải; đảm bảo công bằng, hợp lý, dễ dàng, thuận tiện cho người nộp phí và cơ quan quản lý thu phí.
Căn cứ quy định pháp luật về bảo vệ môi trường đối với khí thải, tình hình thực tế hoạt động quản lý khí thải hiện nay, tham khảo kinh nghiệm quốc tế, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã xây dựng và đề xuất, Bộ Tài chính trình Chính phủ trước mắt quy định người nộp phí là các cơ sở xả khí thải mà pháp luật bảo vệ môi trường quy định có thể kiểm soát được khí thải phát sinh, quy định trong dự thảo nghị định về đối tượng chịu phí và người nộp phí.
Đối tượng chịu phí bảo vệ môi trường đối với khí thải theo dự thảo là bụi, khí thải công nghiệp xả ra môi trường của các dự án, cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ.
Bộ Tài chính dự kiến, thực hiện chính sách thu phí bảo vệ môi trường với khí thải làm tăng thêm khoảng 1.200 tỷ đồng/năm cho ngân sách nhà nước.
Theo dự thảo, đối với cơ sở xả khí thải không thuộc đối tượng phải quan trắc khí thải, mức thu phí cố định (f) là 3.000.000 đồng/năm. Trường hợp nộp phí theo quý thì mức thu một quý là f/4.