Tuyển Việt Nam tham dự ASIAN CUP: Chiều cao và chuyện ‘lứa được lứa mất’

Trước tiên, phân tích về mặt số liệu, chiều cao trung bình của cả giải đấu là 1,798m; cũng chỉ nhỉnh hơn chiều cao của đội tuyển Việt Nam không quá xa. Một nguyên nhân khách quan ảnh hưởng đến chiều cao trung bình của tuyển Việt Nam là một loạt cầu thủ có chiều cao tốt lại vắng mặt bất khả kháng vì chấn thương. Đáng kể như thủ thành cao 1,88m Đặng Văn Lâm và một loạt cầu thủ cao từ 1,8m trở lên như Hoàng Đức, Quế Ngọc Hải, Nguyễn Thành Chung, Đoàn Văn Hậu hay Nguyễn Tiến Linh... Thực tế, tại vòng chung kết Asian Cup 2019, tuyển Việt Nam vẫn là đội bóng sở hữu chiều cao trung bình thấp nhất giải (1,75m) và rốt cuộc vẫn tiến vào tới tứ kết.

Phân tích sâu hơn, mặc dù chiều cao luôn được coi trọng trong thể thao tuy nhiên bóng đá có những đặc thù riêng. Xuyên suốt lịch sử túc cầu đã chứng kiến và tôn vinh nhiều huyền thoại vĩ đại chỉ có vóc dáng tầm thước, thậm chí thấp bé nhẹ cân. “Vua bóng đá” Pele chỉ cao trên 1,7m. Huyền thoại Diego Maradona chỉ cao 1,65m. Và ngay cả trong kỷ nguyên hiện đại, bóng đá vẫn chứng kiến “những chú lùn” ngự trị trên ngôi cao. Tiêu biểu nhất là Lionel Messi, cầu thủ xuất sắc nhất thế giới trong nhiều năm qua và đã đoạt tới 8 Quả bóng vàng, một kỷ lục vô tiền khoáng hậu. Chiều cao của siêu sao người Argentina là 1,69m, tức dưới chiều cao trung bình của tuyển Việt Nam hơn 5cm.

Từ những dẫn chứng vừa nêu để khẳng định, trong bóng đá chiều cao không phải yếu tố tiên quyết đối với những cầu thủ thi đấu trên hàng công. Miễn có kỹ thuật, tốc độ, thể chất ưu việt là có thể xuyên phá mọi hàng thủ đối phương. Tất nhiên, ở các vị trí thường xuyên va đập và chống chọi với đối phương ở hàng phòng ngự, vấn đề chiều cao được chú trọng hơn. Thực tế tuyển Việt Nam vẫn phần nào đảm bảo được yêu cầu này. Bằng chứng là hầu hết các cầu thủ được “quy hoạch” thi đấu ở vị trí trung vệ đều có chiều cao từ 1m80 trở lên, trong đó Bùi Hoàng Việt Anh và Nguyễn Thanh Bình đều cao 1,84m.

Mở rộng so sánh, đội tuyển Nhật Bản mặc dù ở đẳng cấp vượt trội và cũng sở hữu chiều cao trung bình nhỉnh hơn tuyển Việt Nam khá nhiều, nhưng vẫn có “cơ cấu” chiều cao ở các vị trí tương tự. Đó là những trung vệ cao lớn và những cầu thủ tấn công nhỏ bé nhưng nhanh nhẹn, khéo léo. Kaoru Mitoma - ngôi sao đang khoác áo Brighton ở Ngoại hạng Anh chỉ cao 1,78m. Tiền đạo Takuma Asano hay tiền vệ Takefusa Kubo, cầu thủ được ví như “Messi Nhật”, đều chỉ cao 1,73m. Tóm lại, thống kê chiều cao tại Asian Cup 2023 chỉ là chi tiết mang tính tham khảo chứ không ảnh hưởng nhiều đến kết quả cuối cùng.

Chiều cao chưa hẳn là vấn đề nhưng khả năng tranh chấp của hàng phòng ngự Việt Nam lại là vấn đề lớn. Dưới thời HLV Philippe Troussier, tuyển Việt Nam chuyển sang lối chơi chủ động hơn, đòi hỏi các cầu thủ, từ thủ môn lẫn hậu vệ trở đi, phải biết cầm bóng phối hợp. Điều chỉnh nhân sự phản ánh rõ nhất quyết tâm thay đổi triệt để lối chơi so của vị chiến lược gia người Pháp là việc sử dụng Phan Tuấn Tài ở vị trí trung vệ lệch trái trong sơ đồ 3 trung vệ. Vị trí sở trường của Tuấn Tài là hậu vệ cánh. Cầu thủ này có tốc độ và cái chân trái khá khéo léo, nhưng có phần mỏng cơm và không mạnh về tranh chấp. Thực tế, Tuấn Tài là trung vệ duy nhất của tuyển Việt Nam tại Asian Cup 2023 có chiều cao dưới 1,8m.

Ông Troussier muốn sử dụng Tuấn Tài để các tình huống phối hợp lên bóng được mượt mà, uyển chuyển hơn. Nhưng đổi lại, trong các tình huống tổ chức phòng ngự, Tuấn Tài lại trở thành điểm yếu để hàng công đối phương khai thác. Trong trận giao hữu để thua Hàn Quốc tới 6 bàn không gỡ, vị trí của cầu thủ đang khoác áo Viettel này liên tục bị xuyên phá và dẫn đến tình trạng “vỡ” hàng thủ. Đến cuộc chạm trán Iraq, bàn thua duy nhất ở phút cuối cùng của tuyển Việt Nam cũng xuất phát từ tình huống Tuấn Tài không thể theo kịp đối phương bên cánh trái. Thế nên, có thể nói Tuấn Tài là canh bạc của ông Troussier tại Asian Cup 2023. Nếu cầu thủ này thi đấu thành công, uy tín của vị chiến lược gia người Pháp trong mắt người hâm mộ sẽ được nâng cao. Nhưng ngược lại, áp lực đè lên nhà cầm quân 70 tuổi này càng khủng khiếp hơn.

Ngoài “canh bạc” ở vị trí trung vệ lệch trái, một bài toán cực kỳ nan giải đối với HLV Troussier là khỏa lấp nhân sự cho hàng công, đặc biệt ở vị trí trung phong của Tiến Linh. Trong vài năm qua, từ sau khi Nguyễn Anh Đức giải nghệ, Tiến Linh gần như là trung phong duy nhất của bóng đá và đội tuyển Việt Nam. Đây cũng là hệ lụy của việc các đội bóng tại V.League ưu tiên sự dụng tiền đạo ngoại. Mất Tiến Linh, HLV Troussier phải tìm phương án lấp đầy khoảng trống của một tiền đạo mục tiêu có bản năng săn bàn, biết độc lập tác chiến cũng như làm tường để phối hợp cùng đồng đội. Những tiền đạo khác của đội tuyển Việt Nam đều có xu hướng dạt biên hoặc còn non kinh nghiệm trận mạc nên chẳng gì thay thế tiền đạo đang khoác áo Bình Dương.

Không chỉ là câu chuyện tầm vóc hay một vài vị trí mà hơn nữa, đội hình tham dự Asian Cup 2023 của tuyển Việt Nam hoàn toàn khác đội hình góp mặt tại Asian Cup 2019. Thực tế chỉ còn sót lại 4 cầu thủ từng góp mặt tại kỳ đại hội 4 năm trước. Điều đáng nói, tại Asian Cup 2019, nòng cốt đội tuyển Việt Nam là những cầu thủ trẻ vừa giành ngôi Á quân U23 châu Á. Nếu phát triển đúng lộ trình, đáng ra tại giải đấu này bộ khung phải được giữ nguyên, với những cầu thủ sẽ bước vào giai đoạn đỉnh cao sự nghiệp. Nếu cứ “lứa được, lứa mất”, thành tích của đội tuyển Việt Nam vẫn sẽ trồi sụt và vị thế cũng như tầm vóc nền bóng đá nước nhà cũng vấn khó thăng tiến.

Đặng Xá