Đợt 1 lấy nước cho vụ Đông Xuân nhanh hơn dự kiến
Nhờ tiến độ lấy nước nhanh hơn dự kiến, đợt 1 lấy nước phục vụ gieo cấy lúa vụ Đông Xuân 2023-2024, khu vực Trung du và Đồng bằng Bắc Bộ đã được rút ngắn 2 ngày, qua đó giúp tổng lượng xả từ các hồ chứa trong đợt 1 thấp hơn dự kiến.
Diện tích có nước tính đến ngày 29/1 đạt 399.602 ha, tương đương 81,1% diện tích gieo cấy theo kế hoạch. Cụ thể: Hà Nam đạt 96%, Thái Bình 93%, Ninh Bình 90%, Phú Thọ 89%, Nam Định 89%, Hưng Yên 86%, Vĩnh Phúc 85%, Hải Phòng 83%, Hải Dương 81%, Bắc Ninh 77%, Hà Nội 47%.
Theo ông Nguyễn Hồng Khanh, Phó Cục trưởng Cục Thủy lợi, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NNPTNT), trước đợt 1 lấy nước, diện tích có nước toàn khu vực đã đạt 40,2% do thời tiết có mưa và một số địa phương tranh thủ lấy nước sớm, giúp tổng diện tích có nước cao hơn so với các năm gần đây.
Diện tích có nước giữa các địa phương trong đợt 1 tương đối đồng đều (đạt mức trên 75%), trừ Hà Nội đang ở mức 47%. Nguyên nhân do một số huyện có tập quán lấy nước muộn, một số khu vực cấp nước bằng các trạm bơm dã chiến nên cần thời gian lấy nước dài.
Tuy nhiên, các trạm bơm dã chiến cơ bản có khả năng chủ động vận hành, ít phụ thuộc vào dòng chảy bổ sung từ các hồ chứa thủy điện nên sẽ bảo đảm việc cấp nước cho toàn bộ diện tích theo kế hoạch.
Để bảo đảm dâng mực nước cho hạ du, các hồ chứa thủy điện Hòa Bình, Tuyên Quang và Thác Bà đã tăng cường phát điện trước 2,5 - 3 ngày. Mực nước sông Hồng tại Trạm Thủy văn Hà Nội trong đợt 1 trung bình đạt 1,58 m, cao nhất đạt 2,06 m. Tổng lượng xả của các hồ chứa thủy điện trong đợt 1 là 1,893 tỷ m3 nước. Tổng lượng xả từ các hồ chứa thủy điện trong đợt 1 tương đối thấp hơn dự kiến do dòng chảy cơ bản trên các sông được bổ sung từ mưa.
Theo Cục Thủy lợi, mực nước tại Trạm Thủy văn Hà Nội bị tác động mạnh của thủy triều nên việc duy trì mực nước tại trạm ở mức trung bình 1,7 m, gần như không bảo đảm trong tất cả các ngày lấy nước đợt 1 (duy nhất ngày 24/1 trung bình đạt 1,74 m).
Tuy nhiên, dòng chảy đã cơ bản bảo đảm yêu cầu đẩy mặn và tạo điều kiện tương đối thuận lợi cho các công trình vận hành lấy nước, đặc biệt là các công trình ở khu vực ảnh hưởng triều và các trạm bơm dã chiến. Việc mực nước được duy trì ở mức tương đối cao trước 1 ngày so với kế hoạch cũng hỗ trợ rất tích cực cho các công trình thủy lợi vận hành.
Các công trình cố định chưa được đầu tư, sửa chữa nâng cấp như các cống Cẩm Đình, Liên Mạc (Hà Nội), Long Tửu (Bắc Ninh) không đủ điều kiện vận hành lấy nước. Tình trạng này đã thường xuyên diễn ra từ vài năm gần đây, kể cả khi các nhà máy thủy điện vận hành tối đa công suất phát điện.
Đợt 1 lấy nước ghi nhận xâm nhập mặn ở vùng hạ du tăng cao so với trước đây; đặc biệt, ở khu vực Hải Phòng nên đã ảnh hưởng đến khả năng lấy nước trong một số thời điểm.
Sau đợt 1, Cục Thủy lợi đề nghị các địa phương vẫn tiếp tục vận hành công trình thủy lợi lấy nước bằng các trạm bơm dã chiến, lợi dụng thủy triều...
Các địa phương tổ chức vận động, hướng dẫn người dân thực hiện sớm việc làm đất để giữ nước trên ruộng, tăng cường gia cố bờ vùng, bờ thửa, bảo đảm chống thất thoát nước cho các diện tích đã được cấp đủ nước.
Các địa phương đang có diện tích đủ nước thấp và nhiều diện tích khó cấp nước (Hà Nội, Bắc Ninh, Hưng Yên) cần rà soát các diện tích gieo cấy khả năng bị thiếu nước, lắp đặt các trạm bơm dã chiến và thực hiện các phương án bổ sung nguồn nước.
Cục Thủy lợi dự kiến đến trước đợt 2 lấy nước, diện tích đủ nước để làm đất sẽ tăng lên khoảng thêm 8-10% (đạt khoảng 90%) và toàn bộ diện tích gieo cấy lúa Đông Xuân sẽ được cấp đủ nước trong đợt 2 lấy nước.Theo kế hoạch, đợt 2 lấy nước sẽ bắt đầu từ 0 giờ ngày 18/2 đến 24 giờ ngày 21/2 .