An toàn cho cao tốc
Thay mặt Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư Trương Thị Mai đã ký ban hành kết luận về tiếp tục thực hiện xây dựng kết cấu hạ tầng đồng bộ, trong đó yêu cầu tập trung đầu tư, sớm đưa vào sử dụng các công trình, dự án hạ tầng cấp bách, trọng điểm về giao thông đường bộ, đường sắt, đường biển, đường thủy nội địa, đường hàng không.
Mới đây, cùng với việc thúc đẩy tiến độ các công trình giao thông trọng điểm, Chính phủ cũng yêu cầu khắc phục hạ tầng giao thông chưa an toàn trên cao tốc. Chính phủ yêu cầu kiểm tra việc tổ chức giao thông và hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông trên các tuyến cao tốc, nhất là các tuyến cao tốc chỉ có 2 làn xe và các tuyến cao tốc không có làn dừng khẩn cấp.
Sau vụ tai nạn giao thông (TNGT) nghiêm trọng trên tuyến cao tốc Cam Lộ - La Sơn thuộc địa phận tỉnh Thừa Thiên Huế vào ngày 18/2 làm 3 người tử vong, vấn đề an toàn cho cao tốc đã nhận được rất nhiều ý kiến. Tuy nhiên, đáng tiếc là trước đó cũng có không ít vụ TNGT xảy ra trên cao tốc và vấn đề đã được cảnh báo.
Ngoài vụ tai nạn trên tuyến cao tốc Cam Lộ - La Sơn, có thể nhắc lại 2 vụ khác, cùng xảy ra trên một tuyến cao tốc: Rạng sáng 27/2/2024, một vụ TNGT nghiêm trọng xảy ra trên tuyến Cao tốc Nha Trang - Cam Lâm (Khánh Hòa) giữa xe khách và xe tải khiến 2 người tử vong. Trước đó, cũng trên tuyến cao tốc này, tháng 6/2023, một vụ TNGT đã xảy ra giữa xe container và xe con khiến 2 người tử vong, 2 người bị thương.
Đã đến lúc phải nhìn thẳng vào nguyên nhân để từ đó có biện pháp giải quyết tình trạng này. Nhiều ý kiến cho rằng tai nạn trên cao tốc ngoài nguyên nhân do “con đường”, còn có nguyên nhân do “con người”, đó là nạn tài xế chạy ẩu và tình trạng người lái xe thiếu kỹ năng chạy trên đường cao tốc.
Được biết, chương trình dạy lái ô tô không có phần dành riêng cho hướng dẫn các biện pháp an toàn phải tuân thủ và các kỹ năng cần biết khi lái xe trên cao tốc. Có nghĩa là chương trình không được cập nhật khi mà hệ thống cao tốc đã và đang hình thành nhanh chóng. Cũng thật đáng lo ngại khi trong những dịp nghỉ lễ, nhiều người dân biết lái xe đã thuê xe để tự lái về quê, đi du lịch và tất nhiên là đa số sẽ chọn đi cao tốc cho thoải mái. Nhưng, kỹ năng chạy xe trên cao tốc thế nào, thì họ lại không được trang bị trong quá trình học và thi bằng lái.
Không ít người chủ quan cho rằng đã có bằng thì có thể lái xe ở bất cứ nơi đâu. Nhưng thực tế chạy trên cao tốc lại khác xa. Kể cả người “ngồi không” trên xe. Luật quy định bắt buộc nhưng rất nhiều hành khách ngồi các hàng ghế sau thường không thắt dây an toàn. Trong khi đó, theo thống kê, thắt dây an toàn có thể giảm tới 45% chấn thương nghiêm trọng và giảm tới 75% rủi ro tử vong.
Đó là phía những người tham gia giao thông khi đi trên cao tốc. Còn phía trách nhiệm của ngành giao thông khi xây dựng cao tốc thì sao?
Ngày 22/4/2014, Chính phủ ban hành Nghị định số 32 quy định về quản lý, khai thác và bảo trì công trình đường cao tốc. Nghị định có hiệu lực thi hành kể từ ngày 10/6/2014. Theo đó, công trình đường cao tốc chỉ được đưa vào khai thác sử dụng khi bảo đảm yêu cầu thiết kế, bảo đảm chất lượng và đạt các tiêu chuẩn theo quy định và có phương án tổ chức giao thông được phê duyệt. Cùng với đó, các đơn vị khai thác, bảo trì phải thực hiện công tác tuần đường trên đường cao tốc để tuần tra, kiểm tra và theo dõi tổ chức giao thông, TNGT...
Trong bối cảnh nhiều tuyến cao tốc còn chưa được đầu tư một cách đồng bộ, hiện đại, để đảm bảo an toàn cho phương tiện khi lưu thông, nhiều ý kiến cho rằng các cơ quan chức năng cần sớm có sự điều chỉnh về biển báo, vạch kẻ đường, các đoạn xe vượt…; nhất là với các cao tốc 2 làn xe. Tránh trường hợp như với vụ TNGT trên cao tốc Cam Lộ - La Sơn ngày 18/2 vừa qua, chỉ có 2 làn xe, không có giải phân cách ở giữa, với mỗi 10km có 1 điểm vượt 4 làn nên các xe rất khó để vượt.
Phân kỳ đầu tư để đẩy nhanh tiến độ xây dựng cao tốc là đáp ứng nhu cầu thực tế, nhưng việc tổ chức, kiểm tra lưu thông ở những tuyến cao tốc 2 làn cần phải được đặc biệt chú ý. Cần phải rà soát các nút giao để điều chỉnh, bổ sung báo hiệu đường bộ, vạch sơn kẻ đường, hạng mục an toàn giao thông khác đảm bảo hướng dẫn lái xe tốt nhất, thay vì “khoán trắng” cho lái xe.