Báo động lây nhiễm HIV đồng giới
Bộ Y tế cho hay, tỷ lệ lây nhiễm HIV ở nhóm đồng giới nam gia tăng đáng lo ngại. Trong số xét nghiệm phát hiện mới HIV năm 2023, có 84,28% là nam giới và lây nhiễm qua đường tình dục là 80,8%.
Ước tính của Bộ Y tế, hiện cả nước có 249.000 người nhiễm HIV trong cộng đồng. Năm 2023, cả nước ghi nhận 13.445 trường hợp dương tính HIV mới; 1.623 ca tử vong.
Trong đó, tỷ lệ nhiễm HIV ở nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM) đang tăng lên một cách đáng lo ngại. Hiện nay, trên toàn quốc, tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm này chiếm xấp xỉ 60% số trường hợp nhiễm HIV được phát hiện. Thậm chí, có những địa phương báo cáo tới hơn 80% người nhiễm HIV được phát hiện trong năm 2023 là nhóm quan hệ tình dục đồng giới. Theo Bộ Y tế, dịch đang lây lan nhanh tại khu vực phía Nam và các thành phố lớn nơi tập trung nhiều khu công nghiệp và các trung tâm giáo dục. Nguy cơ lây nhiễm HIV khó kiểm soát trong nhóm MSM do hành vi quan hệ tình dục không an toàn.
Trước đó, trong năm 2023 theo những số liệu từ Cục Phòng chống HIV/AIDS (Bộ Y tế) công bố, chỉ tính riêng trong 9 tháng đầu năm, Việt Nam ghi nhận hơn 10.000 ca nhiễm HIV mới, trong đó có tới 49% nằm ở nhóm nam quan hệ đồng giới. Đặc biệt, tỷ lệ người nhiễm HIV trẻ hóa, gần 50% ở nhóm từ 16 - 29 tuổi.
Ông Bùi Hoàng Đức - Phó Trưởng phòng Giám sát và xét nghiệm (Cục Phòng chống HIV/AIDS) nhận định, một trong những điểm đáng lo ngại là hiện nay tỷ lệ người nhiễm HIV đang trẻ hóa, xu hướng dịch tăng rõ rệt ở nhóm MSM và cảnh báo tăng ở các nhóm khác. Cùng đó, là việc gia tăng tỷ lệ nhiễm HIV qua đường tình dục, hành vi nguy cơ của các nhóm nguy cơ cao ngày càng phức tạp như sử dụng ma túy tổng hợp, quan hệ tình dục tập thể,… khả năng tiếp cận triển khai can thiệp khó. Điều đáng lưu ý là hiện nay người nhiễm HIV vẫn còn nhiều rào cản, đặc biệt tình trạng phân biệt đối xử vẫn còn trong cộng đồng.
Đại diện Cục Phòng chống HIV/AIDS cho biết, hiện Cục cũng vẫn gặp khó khăn về nguồn lực cho công tác phòng, chống HIV/AIDS. Do đó, Cục mong muốn có đủ kinh phí cho phòng, chống HIV/AIDS, định hướng ưu tiên bố trí ngân sách nhà nước các cấp tập trung cho các hoạt động dự phòng, can thiệp giảm hại, giám sát dịch. Bên cạnh đó, Việt Nam cần mở rộng điều trị HIV/AIDS do Quỹ Bảo hiểm y tế (BHYT) chi trả; tiếp tục huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn viện trợ quốc tế cho phòng, chống HIV/AIDS; Tăng cường sự tham gia của các cá nhân, tổ chức, khu vực tư nhân tham gia đầu tư và cung cấp dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS.
Tại Quyết định số 612 về Kế hoạch phòng, chống HIV/AIDS năm 2024 vừa được ban hành, những khó khăn trong kiểm soát HIV cũng được Bộ Y tế chỉ ra, trước hết là cung ứng thuốc ARV (thuốc kháng HIV). Theo đó, năm 2021, 2023 chưa thực hiện được mua sắm ARV từ nguồn ngân sách nhà nước đối với các đối tượng được điều trị ARV miễn phí theo quy định; Một số thuốc điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con cho trẻ sơ sinh từ mẹ nhiễm HIV, trẻ phơi nhiễm với HIV hiện không có số đăng ký lưu hành tại Việt Nam. Đặc biệt, BHYT là nguồn tài chính chủ yếu trong việc khám, chữa bệnh HIV song có tình trạng bị gián đoạn thẻ BHYT, tạo rào cản trong việc duy trì điều trị ARV liên tục.
Bộ Y tế đặt mục tiêu trong năm 2024 đạt tỷ lệ người đang điều trị ARV có thẻ BHYT là 94%; giảm số trường hợp phát hiện mới HIV dương tính (11.000 người); 23.000 phụ nữ bán dâm được tiếp cận với chương trình bao cao su; 81.000 nam giới có quan hệ tình dục nam được tiếp cận với dịch vụ can thiệp giảm tác hại và dự phòng (chương trình bao cao su).