Mưu sinh giữa rừng ngập mặn
Hơn 20 năm qua, ngày nào cũng vậy, cứ khoảng 9 giờ sáng là vợ chồng anh Trần Văn Linh 44 tuổi, ngụ xã Tân Ân (huyện Ngọc Hiển, Cà Mau) chuẩn bị đồ nghề, dắt thêm đùm cơm, vượt hơn chục cây số vào rừng ngập mặn… mưu sinh.
Những người đi rừng chuyên nghiệp
Cà Mau có hệ sinh thái rừng ngập mặn rất đa dạng, được thiên nhiên ưu đãi sản sinh ra nhiều sản vật có giá trị kinh tế cao như: sò huyết, ốc len, vộp, ba khía...
Tận dụng lợi thế này, người dân địa phương chọn cách đi săn “sản vật rừng” để cải thiện thu nhập cho gia đình. Theo tìm hiểu của chúng tôi, những người đi rừng thuộc dạng “chuyên nghiệp” có thu nhập tiền triệu mỗi ngày. Thế nhưng, mưu sinh trong rừng cũng vô cùng gian truân, không phải người nào cũng theo được.
Cuối tháng 3, mặc dù thời tiết ở miền Tây rất hanh khô, oi bức vì nắng nóng nhưng công việc của những người thợ rừng ở xã Tân Ân vẫn diễn ra như thường lệ.
Gọi là thợ rừng vì ngày nào cũng vậy, công việc của họ là vào rừng mưu sinh bằng cách săn bắt những sản vật có trong rừng tự nhiên rồi đem bán cho các vựa thu mua ở địa phương. Họ đi rừng rất chuyên nghiệp nên thông thuộc mọi phương hướng, chẳng bao giờ sợ lạc. Nhiều người, thời gian ở trong rừng tính ra nhiều hơn ở nhà, thân thuộc, hiểu từng gốc cây, bụi cỏ.
Hơn 20 năm nay, ngày nào cũng vậy, cứ khoảng 9 giờ sáng là vợ chồng anh Trần Văn Linh (ngụ xã Tân Ân) chuẩn bị đồ nghề, rồi cơm đùm, cơm nắm xuống vỏ máy vượt quãng đường hàng chục kilômét vào rừng để săn bắt ốc len, vọp, sò huyết.
Đồ nghề anh Linh mang theo khá đơn giản, gồm thùng, móc, đôi bao tay… và nhu yếu phẩm. Trưa đến, khi chiếc thùng mang theo xâm xấp đặc sản rừng, hai vợ chồng anh tìm một chỗ khô ráo, trải mảnh nilon và bắt đầu bữa cơm trưa.
“Nghề này tuy vất vả, nhưng mang lại thu nhập cao, trung bình mỗi ngày vợ chồng tôi cũng kiếm được 700.000 – 800.000 đồng. Hôm nào may mắn còn có thể kiếm được tiền triệu. Nghề săn sản vật rừng đã nuôi sống gia đình tôi cả chục năm nay. Nhờ đó nhà cửa cũng ổn định, các cháu học hành đầy đủ” - anh Linh chia sẻ.
Theo chân vợ chồng anh Linh, chúng tôi mới cảm nhận được hết những nhọc nhằn, vất vả của những người mưu sinh nhờ rừng. Nói kiếm tiền triệu nghe có vẻ hấp dẫn, nhưng lại không hề đơn giản.
Sau khi chuẩn bị đầy đủ dụng cụ cần thiết, anh Linh bắt đầu nổ máy men theo triền sông, phóng thẳng vào rừng bắt đầu cho hành trình đi săn sản vật. Tiếng máy lạch tạch đưa chúng tôi đi sâu vào rừng, vòng qua những tuyến kênh, rạch hơn 10km rồi dừng lại cạnh bìa rừng.
Anh Linh bắt đầu bì bõm lội xuống bãi bồ, lật lớp bùn tìm hang vộp, chem chém. Gương mặt đen sạm, đôi tay trần vạch từng lớp bùn, bới từng cái rễ cây. Gần 1 giờ đồng hồ len lỏi trong cánh rừng ngập mặn, khi đã thấm mệt, mọi người dừng lại uống nước để “nạp năng lượng”. Lúc này trong thùng mang theo đã có tầm 2kg “chiến lợi phẩm” với đầy đủ sản vật như chem chép, vộp, ốc len…
Ngồi dưới tán rừng nghỉ trưa, anh Linh kể: Những năm 1990 – 2000, sản vật rừng có trong tự nhiên nhiều vô kể, chỉ cần vào rừng vài giờ là có thể bắt hàng chục kilôgam ốc len, vộp. Thời đó, chủ yếu bắt về làm thức ăn chứ không bán. Thế nhưng giờ sản vật rừng ngày càng khan hiếm.
Hành trang của người thợ rừng
Mỗi lần vào rừng, những người thợ rừng như anh Linh thường mang theo nhang trừ muỗi. Bởi càng đi sâu vào rừng là ruồi, muỗi rất nhiều, nếu không có khói nhang đuổi muỗi thì chỉ một lúc là người dày đặc những thương tích.
Anh Linh cho biết, công việc này nghe thì tưởng dễ kiếm tiền, nhưng có đi mới thấm nỗi vất vả. Ngày nào vào rừng là ngày đó có thu nhập, còn không thì lại cứ cơm rau vậy thôi.
Hiện nay, vộp được vựa thu mua với giá 80.000 đồng/kg; ốc len 100.000 đồng/kg; sò huyết dao động từ 120.000 – 200.000 đồng/kg (tùy loại lớn hay nhỏ). “Vợ chồng tôi đi mỗi ngày bắt được khoảng 7 - 10kg, đủ trang trải cuộc sống hàng ngày, nghề này khỏe hơn đi làm hồ, mình chủ động được thời gian, khi nào mệt quá thì nghỉ” - anh Linh cho hay.
Ông Nguyễn Thanh Tuấn - cán bộ khuyến ngư xã Tân Ân cho biết: “Trên địa bàn xã hiện có khoảng 30 hộ dân sống bằng nghề vào rừng bắt ốc, vộp để mưu sinh. Nghề này có thu nhập cao, hôm nào may mắn cũng kiếm cả triệu đồng, ít cũng vài trăm. Tuy nhiên, hiện nay, nguồn lợi từ rừng đã ít lại, không còn dồi dào như trước”.
Lâu nay, nghề săn sản vật dưới tán rừng ngập mặn đã giúp nhiều hộ dân có hoàn cảnh khó khăn, thiếu đất sản xuất trên địa bàn huyện Ngọc Hiển có thêm thu nhập, trang trải cuộc sống. Vì vậy đây cũng có thể coi là một nghề mà chính quyền địa phương quan tâm, tạo điều kiện hỗ trợ cho các hộ gia đình.
Nói về kế hoạch tái sinh, phân chia khu vực khai thác theo mùa hay thả giống tái tạo…, ông Huỳnh Thanh Đảm - Chủ tịch UBND thị trấn Rạch Gốc (huyện Ngọc Hiển) cho hay: Sản vật rừng từ tự nhiên hiện nay đã ít dần, nếu không có cách khai thác hợp lý, nguy cơ bị tuyệt chủng có thể xảy ra. Để tái tạo nguồn lợi sản vật rừng từ tự nhiên, ngành chức năng của huyện Ngọc Hiển đã phối hợp với Trường Đại học Cần Thơ nghiên cứu, nhân giống thành công ba khía sinh sản. Hiện địa phương đang xây dựng mô hình nuôi thí điểm.