"Tường thành" bảo vệ vùng ngọt trong đỉnh mặn khốc liệt
Cống âu thuyền Ninh Quới (Bạc Liêu) từ khi đưa vào hoạt động đã phát huy được hiệu quả rất lớn cho 4 tỉnh ĐBSCL sau 2 mùa khô hạn khốc liệt.
Sau thời gian vận hành, cống âu thuyền Ninh Quới đã cho thấy việc ngăn mặn, giữ ngọt và có đóng góp quan trọng vào hoạt động sản xuất nông nghiệp cho nhiều tỉnh vùng ĐBSCL.
Ông Ngô Nguyên Phong - Phó giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Bạc Liêu chia sẻ, khi cống âu thuyền Ninh Quới được đóng lại nước mặn sẽ không xâm nhập đến vùng ngọt chuyên sản xuất lúa của thị xã Ngã Năm (Sóc Trăng), ngược lại đẩy nước mặn vào sâu khu vực nuôi trồng thủy sản của huyện Hồng Dân (Bạc Liêu). Quá trình điều tiết nước sẽ đáp ứng được lượng nước, cũng như độ mặn phù hợp cho khu vực sản xuất lúa – tôm tại Ngã Ba Đình, Vĩnh Lộc, Vĩnh Lộc A, Lộc Ninh, huyện Hồng Dân.
Vụ lúa đông xuân năm nay, gia đình ông Phạm Văn Vọng, ngụ xã Ninh Quới A, huyện Hồng Dân xuống giống hơn 4ha. Nhờ thực hiện đúng lịch thời vụ theo khuyến cáo của ngành Nông nghiệp nên khi thu hoạch năng suất lúa đạt cao, trung bình từ 8,4 – 8,5 tấn/ha. Với giá bán 8.300 đồng/kg, trừ các chi phí sản xuất, ông Vọng còn lãi hơn 50 triệu đồng/ha.
“Trước khi cống âu thuyền Ninh Quới đưa vào hoạt động, nguồn nước mặn từ cống Hộ Phòng, thị xã Giá Rai (Bạc Liêu) tràn về, để ngăn mặn, người dân địa phương phải đắp đập tạm. Từ đó, không đủ nước ngọt bơm xuống ruộng”, ông Vọng nói. Đồng thời, cho biết, khoảng 3 năm trở lại đây, khi cống âu thuyền Ninh Quới đưa vào hoạt động, vào mùa nước mặn về thì cống đóng lại. Khi đó, nước ngọt từ thị xã Ngã Năm chảy xuống rất dồi dào. Điều này, không những giúp người dân sản xuất nông nghiệp thuận lợi, còn giúp cho việc vận chuyển máy móc phục vụ thu hoạch, tiêu thụ lúa được dễ dàng. Từ khi có hệ thống cống này, vụ nào trồng lúa cũng trúng mùa.
Theo ông Nguyễn Hoàng Hải, ngụ xã Ninh Quới A, trước khi có cống âu thuyền Ninh Quới, vào mùa nắng hạn, nước mặn thấm sâu vào nội đồng. Những năm khô hạn, bà con liều bơm nước từ bên ngoài vào, không bao lâu thì lúa bị héo úa dần rồi hư hết.
“Từ khi có cống này, nông dân không chỉ trồng lúa hiệu quả, mà các hoạt động sản xuất khác cũng thuận lợi vì không phải lo thiếu nước ngọt”, ông Hải nói.
Phó chủ tịch UBND xã Ninh Quới A Nguyễn Văn Khởi cho biết, trước đây khi chưa có cống, mỗi khi vào vụ lúa đông xuân và vụ hè thu địa phương phải cho đắp đập lại vì sợ nước mặn xâm nhập nội đồng. Do đó, không thể lấy nước ngọt từ kênh Quản Lộ - Phụng Hiệp về, chủ yếu là sử dụng nguồn nước tích trữ từ các kênh, rạch bên trong đập.
Theo Phó chủ tịch xã Ninh Quới A, sau khi cống âu thuyền Ninh Quới được xây dựng, các tuyến kênh xung quanh cũng được đầu tư các cống nhỏ và bê tông hóa đồng bộ giúp kiểm soát mặn rất hiệu quả. Việc vận hành các cống luôn được chủ động để lấy nước theo lịch điều tiết nước của Sở NN-PTNT tỉnh Bạc Liêu đều đặn 2 tuần/lần. Nhờ đó, sản xuất nông nghiệp của bà con địa phương rất thuận lợi.
Ông Nguyễn Kỳ Phong, cán bộ Trung tâm quản lý khai thác công trình thủy lợi tỉnh Bạc Liêu cho biết: “Nhờ cống âu thuyền Ninh Quới mà tình hình mặn xâm nhập vào vùng ngọt của thị xã Ngã Năm không còn xảy ra. Những năm trước đây vào thời điểm hiện nay thì mặn đã xâm nhập vào rồi, thậm chí còn xâm nhập sâu vào nội đồng hơn 10km, ảnh hưởng rất lớn đến sản xuất nông nghiệp của địa phương.
Là địa phương được hưởng lợi từ cống âu thuyền Ninh Quới, ông Hồng Minh Nhật, Trưởng phòng Kinh tế thị xã Ngã Năm đánh giá: “Kể từ khi cống âu thuyền Ninh Quới đưa vào vận hành đến nay đã hơn 3 năm, công trình đã đáp ứng được việc ngăn mặn từ tuyến kênh xáng Phụng Hiệp chảy về địa phương. Nếu không có cống âu thuyền Ninh Quới vùng ngọt của Ngã Năm chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng lớn”.
Ông Phạm Văn Thiều, Chủ tịch UBND tỉnh Bạc Liêu cho biết, bài học kinh nghiệm của các đợt hạn mặn khốc liệt vào các năm 2015 – 2016, 2019 – 2020 nên tỉnh Bạc Liêu đã quyết liệt trong công tác chỉ đạo phòng chống hạn mặn. “Có thể thấy rằng, đến thời điểm cuối tháng 3.2024, hạn mặn trong mùa khô 2023 – 2024 tại các vùng sản xuất nông nghiệp trên địa bàn tỉnh vẫn được đảm bảo, an toàn cho việc sản xuất, đến nay chưa bị thiệt hại gì đáng kể”, Chủ tịch UBND tỉnh Bạc Liêu khẳng định.
Theo thông tin từ ngành nông nghiệp tỉnh Bạc Liêu, vụ lúa đông xuân 2023 – 2024 địa phương đã xuống giống hơn 45.000ha. Đến nay, tỉnh đã thu hoạch hơn 10.000ha, năng suất bình quân đạt 8 – 8,5 tấn/ha, dự kiến sẽ thu hoạch dứt điểm vào cuối tháng 4. Đối với vụ lúa - tôm, toàn tỉnh xuống giống hơn 46.850ha, hiện đã thu hoạch dứt điểm, năng suất bình quân đạt hơn 5,8 tấn/ha.