Giá điện 2 thành phần lợi ích thế nào?

Sẽ có “cước thuê bao” để tính tiền điện sinh hoạt

Tháng 1/2024, Bộ Công thương đã có văn bản gửi Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) yêu cầu khẩn trương xây dựng cơ chế giá điện 2 thành phần, gồm giá công suất và giá điện năng, đồng thời xây dựng lộ trình, đề xuất đối tượng khách hàng áp dụng giá bán điện 2 thành phần này.

Hệ thống giá điện 2 thành phần là giá điện công suất chủ yếu bù đắp cho chi phí cố định của nhà máy, còn giá điện năng chủ yếu bù đắp chi phí biến đổi. Khi nói về giá điện 2 thành phần, Cục Điều tiết điện lực (Bộ Công thương) nhận định, hầu hết các nước trong khu vực và trên thế giới đều áp dụng giá điện 2 thành phần. Việc áp dụng giá điện 2 thành phần sẽ đưa ra tín hiệu đúng cho cả bên sản xuất điện và bên tiêu thụ điện để nâng cao hiệu quả kinh tế từ việc phân bổ và sử dụng nguồn lực hợp lý.

Với việc áp dụng thêm thành phần giá công suất (đ/kWh hoặc đ/kVA) sẽ khuyến khích khách hàng sử dụng điện hiệu quả, góp phần nâng cao hệ số phụ tải điện và tiết kiệm được tiền điện, đồng thời giúp giảm việc đầu tư công suất nguồn và mở rộng lưới điện (giảm chi phí tránh được) đáp ứng nhu cầu điện cho khách hàng và thu hồi được chi phí đầu tư đối với khách hàng đăng ký công suất lớn nhưng sử dụng ít hơn so với mức công suất đã đăng ký.

Theo ông Nguyễn Minh Đức - Ban Pháp chế (Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam), giá điện 2 thành phần gồm giá công suất và giá điện năng. Nó khá giống với giá cước điện thoại cố định, tức là đóng tiền thuê bao hàng tháng, gọi là giá công suất. Phần thứ hai là tính trên lượng điện năng tiêu thụ, gọi là giá điện năng.

Như hiện nay, giá điện được tính gộp cả 2 thành phần này, nhưng chỉ được nhân theo điện năng tiêu thụ. Ông Đức cho rằng, cơ chế giá điện 2 thành phần công bằng hơn, bởi nó phản ánh chính xác chi phí phải bỏ ra để phục vụ mỗi khách hàng, là chi phí đường dây, trạm biến áp và chi phí điện năng.

Ví dụ, 2 khách hàng cùng sử dụng điện. Một nhà máy hoạt động 24/24, điện năng tiêu thụ ổn định. Một nhà hàng chỉ sử dụng điện mạnh vào bữa trưa và bữa tối. Nếu sản lượng điện hai bên dùng như nhau thì công suất cực đại của nhà hàng lớn hơn, như vậy đường dây, trạm biến áp phải chuẩn bị công suất lớn hơn, chi phí lớn hơn.

“Giá điện 2 thành phần sẽ giảm việc bù chéo giữa các khách hàng. Thứ hai là tránh các khách hàng cứ đăng ký công suất lớn rồi không dùng. Ví dụ như có nhà máy đăng ký công suất lớn, yêu cầu điện lực chuẩn bị đường dây, trạm biến áp nhưng dự án chậm tiến độ không tiêu thụ điện. Chi phí đường dây, trạm biến áp trong những năm này sẽ bị lãng phí...” - ông Đức nói và cho rằng, trước mắt, nếu có thay đổi áp dụng giá điện 2 thành phần thì thay đổi ở những khách hàng sản xuất trước. Các khách hàng hộ gia đình sẽ ở giai đoạn tiếp theo.

Tác dụng của giá điện 2 thành phần

Nhiều ý kiến chỉ ra rằng, cơ chế giá điện hiện nay chưa hợp lý, bởi giá điện sinh hoạt bán cho người dân cao hơn giá điện sản xuất bán cho doanh nghiệp. Việc giá điện chưa hợp lý, một mặt khiến ngành điện không có nguồn để đầu tư, phát triển, không thu hút được được nhà đầu tư trong và ngoài nước đầu tư vào ngành điện, mặt khác không tạo sức ép để các DN đổi mới công nghệ, sử dụng máy móc, trang thiết bị ít tiêu hao năng lượng.

Theo ông Nguyễn Tiến Thỏa- Chủ tịch Hội thẩm định giá Việt Nam, biểu giá điện 2 thành phần có 3 tác dụng: Thứ nhất, giá điện 2 thành phần sẽ phát ra những tín hiệu cho nhà sản xuất đảm bảo bù đắp chi phí vật tư và chi phí vận hành. Bên cạnh đó, người sử dụng điện biết được chi phí sử dụng điện của mình để điều chỉnh hành vi sử dụng điện sao cho hiệu quả, tiết kiệm. Thứ hai, góp phần khuyến khích khách hàng sử dụng điện có hiệu quả, từ đó nâng cao hiệu số phụ tải, tiết kiệm lượng điện tiêu thụ. Thứ ba, biểu giá điện 2 thành phần giúp cân bằng phụ tải cho hệ thống. Cơ chế này giúp các hộ sử dụng điện sử dụng ổn định hơn, các phụ tải cũng ổn định hơn mọi thời điểm.

H.Hương