Giao thương quốc tế: Rủi ro tiềm ẩn
Nhiều ngành hàng xuất khẩu đứng ở top đầu thế giới, thế nhưng không ít doanh nghiệp đang trở thành nạn nhân của những cạm bẫy lừa đảo khi không tìm hiểu kỹ thông tin về đối tác.
Số vụ lừa đảo không giảm
Vụ Thị trường châu Á – châu Phi, Bộ Công thương cho biết, đã nhận được thư điện tử của một doanh nghiệp (DN) Việt Nam đề nghị hỗ trợ giải quyết vụ việc liên quan đến lô hàng nhập khẩu từ 1 đối tác tại UAE nghi vấn có dấu hiệu lừa đảo.
Cụ thể, từ tháng 1 đến tháng 2/2024, DN này đã ký 3 hợp đồng mua hàng với đối tác UAE, tổng lượng mua là 1.000 tấn nhựa PET, giá trị theo hợp đồng là 665.500 USD giao hàng tại Hải Phòng theo hình thức CFR. Đến ngày 13/3/2024, DN đã thanh toán cho đối tác số tiền là 526.257 USD. Sau khi nhận đặt cọc, đối tác UAE đã tiến hành giao 25 container hàng cho DN.
Tuy nhiên sau khi mở tờ khai và nhập hàng vào kho, DN phát hiện trọng lượng hàng thực tế trong mỗi container chỉ bằng 15-20% so với hóa đơn chứng từ. Trong quá trình kiểm hóa, nhập hàng, DN có tiến hành với sự phối hợp của đơn vị giám định độc lập và dưới sự chứng kiến của chi cục hải quan. Sau khi trao đổi với đối tác để cùng giải quyết sự cố, DN cho biết phía đối tác không có phản hồi tích cực.
Trước tình hình đó, DN đã liên hệ với Bộ Công thương Việt Nam, Thương vụ Việt Nam tại UAE đề nghị hỗ trợ giải quyết vụ việc. Ngay sau khi nhận được đề nghị, Bộ Công thương đã chỉ đạo Thương vụ Việt Nam tại UAE khẩn trương có công hàm gửi các cơ quan chức năng ở sở tại, đồng thời trực tiếp làm việc với đối tác của DN cũng như lãnh đạo ngân hàng tiến hành giao dịch đề nghị hỗ trợ tạm giữ số tiền giao dịch giữa hai bên để làm rõ sự việc, bảo đảm lợi ích hợp pháp cho DN.
Trên tinh thần làm việc khẩn trương, quyết liệt và can thiệp kịp thời của Bộ Công thương và Thương vụ Việt Nam tại UAE, đến ngày 11/4/2024, DN đã nhận lại đủ số tiền tạm ứng cho đối tác UAE và giúp công ty tránh được thiệt hại là 526.257 USD (tương đương với 13,4 tỷ đồng).
Không chỉ các thương vụ tại thị trường châu Á- châu Phi đưa ra cảnh báo về hiện tượng lừa đảo, các thương vụ Việt Nam tại một số nước châu Âu cũng chỉ ra rủi ro khi DN kinh doanh xuất khẩu với các đối tác tại thị trường này nếu không cẩn trọng. Tuy nhiên, điều đáng tiếc là số vụ lừa đảo vẫn không hề giảm.
Chẳng hạn, Thương vụ Việt Nam tại Hà Lan vừa cảnh báo những trường hợp lừa đảo qua mạng, đặc biệt đối với các sản phẩm xăng dầu tại thị trường này.
Theo đó, các đối tượng lừa đảo thường lập một trang web giả mạo với các thông tin bịa đặt hoàn toàn, hoặc lập một trang web giả danh các công ty xuất nhập khẩu hoặc công ty cung cấp dịch vụ cho thuê bồn chứa xăng dầu có thật, với đầu mối liên hệ thường là số điện thoại di động hoặc số điện thoại dùng internet (số của sim 4G).
Lợi dụng tâm lý cho rằng Hà Lan là một nước phát triển, hệ thống luật pháp chặt chẽ, các công ty làm ăn đảm bảo uy tín, một số DN đã tiến hành ký hợp đồng gấp vì sợ mất cơ hội và không kiểm tra kỹ thông tin về đối tác. Thậm chí, khi các DN này có ý định xác minh tư cách pháp nhân thì họ cung cấp thông tin qua sao chép dữ liệu giấy phép đăng ký kinh doanh trích xuất từ cơ quan có thẩm quyền hoặc cho phép các DN tiến hành xác minh trực tiếp bởi bên thứ ba độc lập nhưng thực tế thì không thể xác minh vì không có thật.
Chủ động nắm bắt thông tin đối tác
Theo các chuyên gia, có nhiều lý do dẫn đến việc DN Việt khi xuất khẩu hàng dễ bị lừa. Trong đó, đáng chú ý là các DN tại Việt Nam khá chủ quan, sơ hở trong tiếp cận, soạn thảo điều khoản hợp đồng. Mặc dù nhiều ngành hàng xuất khẩu của Việt Nam dù đứng top đầu thế giới nhưng đa phần các DN Việt là DN nhỏ và vừa, thiếu kinh nghiệm về tranh chấp thương mại quốc tế. Đáng ngại hơn, một số DN còn bỏ qua khâu kiểm tra đối tác trong khi đây là một yêu cầu bắt buộc.
Nhằm giảm thiểu rủi ro trong giao dịch kinh doanh thương mại với đối tác các nước ngoài, Bộ Công thương khuyến nghị các DN lưu ý một số vấn đề như: Hết sức cẩn trọng đối với các hợp đồng giá trị lớn, các đối tác tìm kiếm qua mạng. Trước khi ký kết hợp đồng, DN cần tìm hiểu kỹ thông tin về đối tác, liên hệ các Thương vụ Việt Nam ở nước sở tại hoặc kiêm nhiệm để được hỗ trợ thêm thông tin về đối tác; chú ý các điều khoản về chế tài trong hợp đồng ký kết, có tính đến rủi ro có thể phát sinh tranh chấp trong quá trình thực hiện giao dịch...