Áp lực dân số già trong một thế giới nóng

Theo một nghiên cứu về nguy cơ tổng hợp do thế giới nóng lên và dân số già gây ra, mức độ tiếp xúc với nhiệt độ của người già tăng ít nhất sẽ gấp đôi ở tất cả các châu lục vào năm 2050. So với hiện nay, sẽ có thêm tới 250 triệu người từ 69 tuổi trở lên phải đối mặt với mức nắng nóng nguy hiểm, được xác định là 37,5 độ C. Điều này có khả năng tạo ra các điểm nóng dễ bị tổn thương về mặt sinh học và xã hội với sự tập trung ngày càng tăng của người lớn tuổi và nhiệt độ cực cao.

Kết quả nghiên cứu đăng trên tạp chí Nature Communications cảnh báo, tác động đến hệ thống y tế và sự bất bình đẳng toàn cầu sẽ rất lớn, bởi vì người già dễ bị tổn thương hơn trước nhiệt độ cao và dân số bị ảnh hưởng nặng nề nhất có xu hướng ở phía Nam toàn cầu, nóng hơn và nghèo hơn.

Dân số toàn cầu đang già đi với tốc độ chưa từng thấy. Vào giữa thế kỷ này, số người từ 60 tuổi trở lên được dự báo sẽ tăng gấp đôi lên 2,1 tỷ người, tức là cứ 5 người trên hành tinh thì có hơn 1 người trên 65 tuổi. Nghiên cứu dự đoán: “2/3 trong số những người trên 65 tuổi sẽ sống ở các nước có thu nhập thấp và trung bình, nơi đặc biệt có khả năng xảy ra các hiện tượng khí hậu cực đoan”.

Châu Á sẽ có mức độ tiếp xúc với nhiệt độ ở người lớn tuổi cao hơn gần 4 lần so với các khu vực khác do dân số đông và khí hậu nóng. So với hiện nay, mức độ phơi nhiễm sẽ tăng gấp 3 lần ở Nam Mỹ và châu Âu vào năm 2050 và gần gấp đôi ở châu Đại Dương, Bắc Mỹ và châu Phi.

Xu hướng lão hóa thể hiện rõ rệt nhất ở châu Âu, nơi 1/4 dân số sẽ trên 69 tuổi vào năm 2050 và Bắc Mỹ, nơi 1/5 dân số nằm trong nhóm này. Nhưng xét về con số tuyệt đối, châu Á và châu Phi sẽ có mức tăng lớn hơn vì dân số của họ lớn hơn nhiều. Những lục địa này cũng nóng hơn và nghèo hơn nên sẽ phải đối mặt với gánh nặng lớn hơn đáng kể.

Cơ thể con người có khả năng điều nhiệt giảm khi già đi. Người già cũng có nhiều khả năng mắc các bệnh mãn tính, chẳng hạn như các vấn đề về tim và hô hấp, khiến nguy cơ tiếp xúc với nhiệt trở nên trầm trọng hơn. Tỷ lệ cao hơn là người ốm yếu về thể chất, sống một mình và phải dựa vào các loại thuốc gây mất nước như thuốc lợi tiểu, thuốc nhuận tràng và bumetanide (làm giảm lượng nước dư thừa trong cơ thể).

Trong những đợt nắng nóng gần đây, số người chết có xu hướng cao hơn ở người cao tuổi, đặc biệt là những người khó di chuyển hoặc sống trong những ngôi nhà có mái che và không đủ điều hòa. Trong số các trường hợp được bài báo trích dẫn có cái chết của 3.500 người lớn tuổi trong đợt nắng nóng năm 2015 ở Ấn Độ và Pakistan, tỷ lệ tử vong cao ở những người lớn tuổi trong đợt nắng nóng ở châu Âu năm 2022 và cái chết của những cư dân tại một viện dưỡng lão ở Florida sau đợt mất điện năm 2017.

Các nghiên cứu về rủi ro nhân khẩu học khí hậu trước đây đã xem xét các số liệu cấp quốc gia, trong khi đó, nghiên cứu mới đưa ra phân tích chi tiết hơn về số liệu ở cấp địa phương. Điều này rất quan trọng vì tác động của khí hậu rất khác nhau giữa các vùng của mỗi quốc gia, đặc biệt là ở các quốc gia đông dân, có diện tích lớn như Trung Quốc, Ấn Độ và Indonesia. Nó cũng đo cả mức độ tiếp xúc tích lũy với nhiệt độ cao kéo dài và mức độ tiếp xúc cấp tính với nhiệt độ cực cao trong thời gian ngắn.

Phần lớn gánh nặng xã hội sẽ đổ lên vai những người nộp thuế, số người nộp thuế sẽ giảm ở nhiều quốc gia đang có mức sinh giảm và tỷ lệ cá nhân trong độ tuổi lao động ngày càng giảm.

“Đây là vấn đề về sự bất bình đẳng giữa các thế hệ. Các quốc gia ở phía Bắc bán cầu và phía Nam bán cầu có những điều kiện khác nhau để đối phó với thách thức này. Các xã hội có nhiều cơ sở hạ tầng và kiến thức hơn sẽ được bảo vệ nhiều hơn. Nghiên cứu tác động này cho thấy rõ sự cần thiết của cơ chế điều chỉnh vốn chủ sở hữu” - Giáo sư Giacomo Falchetta thuộc Quỹ CMCC ở Venice, Italy, một trong những tác giả của nghiên cứu trên cho biết.

Giáo sư Falchetta hi vọng những dự báo này sẽ giúp xã hội có sự chuẩn bị tốt hơn. Ông cho biết các hộ gia đình cần đảm bảo rằng, người cao tuổi được trang bị máy điều hòa không khí, các thành phố cần chuẩn bị nhiều không gian xanh và bóng mát hơn, đồng thời chính phủ các quốc gia cần điều chỉnh hệ thống y tế và chính sách thông tin y tế công cộng.

Sau năm 2050, bức tranh trở nên ít rõ ràng hơn vì xu hướng dân số khó dự đoán hơn trong tương lai xa và tốc độ nóng lên toàn cầu sẽ phụ thuộc vào hành động hiện nay của các chính phủ. Tuy nhiên, ngay cả khi dân số nói chung bắt đầu giảm như nhiều nhà nhân khẩu học dự đoán thì dân số vẫn sẽ tiếp tục già đi và khí hậu vẫn tiếp tục ấm lên trong một thời gian.

“

Theo báo cáo được công bố trên Tạp chí Y tế Lancet, những ca tử vong liên quan đến nắng nóng đang gia tăng ở châu Âu do biến đổi khí hậu. Số ca tử vong trung bình đã tăng thêm 17 người trên 100.000 người sống ở châu Âu trong khoảng năm 2013 đến 2022, so với 10 năm trước đó (từ 2003 đến 2012). Nguyên nhân được cho là bởi tình trạng mất an ninh lương thực do mất mùa, áp lực nắng nóng lên dân số già và khí hậu tạo điều kiện cho các bệnh do côn trùng lây lan.

Mai Phương