Truy vết nhanh, xử lý nghiêm
Trong một vụ bắt giữ khẩn cấp nhóm hành vi giả danh sàn thương mại điện tử, Công an tỉnh Cao Bằng cho biết, mỗi ngày các đối tượng gọi trung bình khoảng 1.500 - 2.000 cuộc điện thoại cho khách hàng tại nhiều tỉnh, thành phố trên cả nước để thực hiện hành vi lừa đảo. Trong khi đó, theo Thượng tướng Lương Tam Quang - Thứ trưởng Bộ Công an, năm 2023 đã khởi tố 1.500 vụ án tội lừa đảo trên không gian mạng. Tổng số tiền người dân bị lừa đảo từ 8.000 - 10.000 tỷ đồng.
Còn một vụ có thể coi là hi hữu khi Phòng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Công an tỉnh Quảng Nam) cho biết, một người đàn ông trú huyện Quế Sơn (tỉnh Quảng Nam) trình báo rằng thông qua mạng xã hội, ông tham gia đầu tư trên sàn tiền ảo nhiều lần với tổng số tiền hơn 43 triệu đồng. Khi biết bị lừa, lướt Facebook, ông thấy một địa chỉ mạng đăng thông tin có thể lấy lại tiền lừa đảo. Ông đã nhắn tin trao đổi và chuyển khoản 4 lần hơn 113 triệu đồng.
Kết cục, chỉ trong một vụ, ông đã bị lừa 2 lần, mất tổng cộng 156 triệu đồng.
Thời gian qua, nhiều đối tượng lừa đảo trên mạng đã bị bắt giữ. Tuy nhiên, nạn lừa đảo trên mạng vẫn không chấm dứt.
Cơ quan công an cho biết, càng ngày phương thức, thủ đoạn phạm tội càng tinh vi khi sử dụng công nghệ deepface giả mạo người thân hoặc cơ quan chức năng gọi điện; kêu gọi đầu tư qua các sàn giao dịch ngoại hối, tiền ảo, chứng khoán. Đối tượng mà tội phạm lừa đảo qua mạng hướng tới chủ yếu là nhóm người cao tuổi, sinh viên, người lao động có công việc không ổn định, thu nhập thấp, thậm chí cả trẻ em. Họ là những người dùng smartphone, có điều kiện tham gia môi trường mạng nhưng khả năng nhận thức các dấu hiệu, hành vi lừa đảo còn thấp, dễ bị lợi dụng sự cả tin, lòng tham để đối tượng xấu thực hiện hành vi lừa đảo.
Một trong những nguyên nhân khiến nạn lừa đảo trên mạng vẫn tồn tại là vấn đề truy vết dòng tiền khó khăn, hiệu quả thu hồi kém. Cùng đó, vấn đề "sim rác", mua bán tài khoản ngân hàng tuy đã được tập trung xử lý, song kết quả còn hạn chế. Các kênh bán sim không chính chủ qua đại lý, các trang thương mại điện tử, trang mạng xã hội vẫn diễn ra.
Tại hội thảo “Phòng, chống lừa đảo trên không gian mạng” mới đây do Hiệp hội An ninh mạng quốc gia tổ chức, dưới sự bảo trợ của Bộ Công an, đại diện Vụ Kinh tế số và Xã hội số (Bộ Thông tin và Truyền thông) cho biết, trong năm 2023, Cổng cảnh báo an toàn thông tin của Bộ đã nhận được gần 17.400 phản ánh về trường hợp lừa đảo trực tuyến hướng đến người dùng internet ở Việt Nam. Trường hợp bị lừa đảo nhiều nhất bị thiệt hại lên tới hơn 10 tỷ đồng.
Đáng chú ý, theo Hiệp hội An toàn thông tin Việt Nam (Vnisa), tỉ lệ người sử dụng mạng internet ở Việt Nam thuộc nhóm đứng đầu thế giới nhưng mức độ hiểu biết về internet chỉ ở mức trung bình. Đó là điều kiện để các đối tượng xấu khai thác.
Trước thực tế ấy, để ngăn chặn, Trung tướng Nguyễn Minh Chính - Cục trưởng Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05, Bộ Công an) cho rằng cần “hình thành thế trận toàn dân phòng chống tội phạm trên không gian mạng”.
Trong một diễn biến liên quan, Hiệp hội An ninh mạng quốc gia cho biết, tháng 7 tới sẽ cung cấp miễn phí phần mềm phòng chống lừa đảo cho người dân. Phần mềm được kỳ vọng sẽ trở thành công cụ hữu hiệu phát hiện các dấu hiệu lừa đảo, phần mềm có chức năng kiểm tra địa chỉ web giúp phát hiện các trang web lừa đảo, chứa mã độc hoặc trang giả mạo. Phần mềm phòng chống lừa đảo sẽ tạo ra chốt chặn quan trọng, kiểm tra số tài khoản trước khi giao dịch, người dùng có thể biết số tài khoản mình định giao dịch có nằm trong danh sách lừa đảo hay không. Nếu có, người dùng được khuyến cáo không nên thực hiện giao dịch.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy không chỉ ở Việt Nam mà trên thế giới nói chung, tội phạm mạng luôn biến hóa khó lường, vượt thoát khỏi sự kiểm soát. Vì thế, vấn đề đặt ra là người dân khi phát hiện dấu hiệu lừa đảo thì phải báo ngay cho cơ quan chức năng; cơ quan chức năng cần lập tức vào cuộc truy vết. Cuối cùng là khi đã phát hiện tội phạm, nhóm tội phạm thì phải xử lý nghiêm vì loại tội phạm này đe dọa trực tiếp đến cuộc sống bình yên, hạnh phúc của người dân.