Thu phí bỏ barie đầu vào cao tốc: Thiếu hành lang pháp lý trả tiền sau

Chia làm 3 giai đoạn triển khai

Hai tuyến cao tốc Nha Trang - Cam Lâm và Cam Lâm - Vĩnh Hảo là những tuyến cao tốc đầu tiên áp dụng thu phí không dừng (ETC) đa làn tự do, bỏ barie đầu vào.

Tại lối vào trạm thu phí được lắp đặt hệ thống nhận diện không có barie, không có cabin thu phí. Thiết bị camera được gắn trên giá long môn sẽ tự động quét và đọc thẻ ETC khi xe qua trạm. Ở đầu ra có barie với tốc độ xe chạy 60km/h, thay vì 40km/h như trước.

Theo Bộ GTVT, lộ trình triển khai hệ thống thu phí ETC dự kiến qua 3 giai đoạn: Giai đoạn 1 đơn làn ETC có barie, thực hiện từ năm 2016 đến năm 2023.

Giai đoạn 2 đơn làn tự do ETC, không có barie, dự kiến thực hiện từ năm 2024 đến năm 2025.

Giai đoạn 3 đa làn tự do ETC, không có barie, không còn đảo thu phí, dự kiến từ năm 2026 trở đi (giai đoạn này chỉ có giá long môn lắp đặt thiết bị đọc thẻ ETC và trừ tiền trong tài khoản).

Chia sẻ với PV, ông Phạm Tiến Dũng, Trưởng phòng Giám sát Vận hành ePass cho biết, kể từ tháng 8/2022 khi có chính sách bắt buộc 100% các phương tiện khi lưu thông trên cao tốc phải đăng ký dịch vụ thu phí không dừng ETC, tỉ lệ dán thẻ hiện nay trên toàn quốc đã đạt hơn 95%.

"Tuy nhiên, do vẫn còn một lượng khách hàng chưa dán thẻ và chưa quen nạp tiền trước vào thẻ ETC nên khi đi vào cao tốc đa làn tự do toàn bộ phương tiện có thể đi vào bình thường, nhưng khi đi ra có thể không ra được do không có thẻ ETC hoặc thiếu tiền trong tài khoản trả phí", ông Dũng phân tích.

Để giải quyết tình trạng một số trường hợp chưa đăng ký hoặc không đủ số dư phí đường bộ, ông Dũng cho hay, khi cao tốc đưa vào thu phí, ePass sẽ bố trí nhân sự phối hợp tại điểm vào và điểm ra dán thẻ ETC cho khách hàng. Đồng thời, hướng dẫn, giải quyết những bất thường trong giao dịch thu phí để khách hàng lưu thông qua trạm thuận lợi.

Thu hồi nợ, trả tiền sau gặp khó

Theo các chuyên gia, việc chuyển sang giai đoạn 2 cho phép chủ phương tiện trả sau hay giai đoạn 3 bỏ barie không khó, song, hành lang pháp lý thu hồi nợ, trả sau sẽ gặp nhiều khó khăn.

Ông Hồ Trọng Vinh, Phó Tổng giám đốc Công ty TNHH thu phí tự động VETC cho, ngân hàng yêu cầu nhà đầu tư BOT trả tiền trong ngày. Nhà đầu tư BOT cũng có yêu cầu tương tự đối với đơn vị cung cấp dịch vụ.

Đề cập tới việc thu tiền trả sau, ông Vinh đặt câu hỏi, nếu chuyển sang giai đoạn trả sau, những xe nợ phí bên nào sẽ chịu trách nhiệm thu? Đặc biệt, VETC cũng chỉ đi thu hộ, không thể tự bỏ tiền ra trả cho các trường hợp này....

"Để bỏ barie cần được sự đồng ý của các ngân hàng cho dự án BOT vay vốn chấp thuận nhà đầu tư BOT cho thu hồi nợ trả sau, tính lãi với nợ chậm trả. Vậy có tính nợ chậm trả là nợ xấu hay không?", ông Vinh đặt câu hỏi.

Lãnh đạo Công ty Cổ phần Giao thông số Việt Nam (VDTC) cho biết, đơn vị đã sẵn sàng về mặt công nghệ để chuyển sang giai đoạn tiếp theo, nhưng hiện vẫn phải chờ hành lang pháp lý.

"Công nghệ đã sẵn sàng, nhưng phải có quy định để truy thu những trường hợp cố tình không nạp tiền, những trường hợp xe đi mượn, đi thuê, không có đăng ký, đăng kiểm, xe biển số giả", lãnh đạo VDTC cho hay.

Theo tìm hiểu, hiện Cục Đường bộ Việt Nam đang xây dựng nghị định về thanh toán điện tử giao thông để hướng dẫn nội dung thu phí điện tử trong dự thảo Luật Đường bộ.

Trong đó, quy định cụ thể trách nhiệm, nghĩa vụ và quyền lợi của các bên liên quan (ngân hàng, các doanh nghiệp BOT, các nhà cung cấp dịch vụ). Cùng đó, nghiên cứu xây dựng cơ chế trả sau, cơ chế xử lý rủi ro, chế tài xử phạt các hành vi không trả tiền.

Hiện nay, Cục Đường bộ Việt Nam xây dựng cơ chế theo hướng có thể cho phép tỷ lệ rủi ro nhất định (các trường hợp bất khả kháng như chủ phương tiện cố tình trốn phí, xe bị cháy, chủ phương tiện không còn, doanh nghiệp vận tải phá sản… phải đưa vào nợ xấu, không thu được phí).

Cục Đường bộ Việt Nam sẽ đưa ra các trường hợp có thể xảy ra khi cho phép trả sau, tương ứng với đó là hình thức xử lý. Trong đó, phân rõ trường hợp nào cần xử lý, trường hợp nào là bất khả kháng.

Lê Khánh