Dấu ấn 15 năm Khu dự trữ sinh quyển Thế giới - Cù Lao Chàm

Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cù Lao Chàm - Hội An được Ủy ban điều phối quốc tế Chương trình Con người và Sinh quyển thế giới của UNESCO công nhận vào ngày 26/5/2009, bởi những giá trị độc đáo, đặc trưng và duy nhất trong hệ thống 11 khu dự trữ sinh quyển thế giới tại Việt Nam hiện nay.

Khu dự trữ sinh quyển nói trên có tổng diện tích 33.475 ha, nằm ở phía hạ lưu sông Thu Bồn, có hệ sinh thái đa dạng, độc đáo của vùng cửa sông và ven bờ, kết nối hài hòa giữa con người và thiên nhiên. Khu dự trữ sinh quyển này, được phân thành 3 phân vùng chức năng, trong đó vùng lõi là Khu bảo tồn biển Cù Lao Chàm, có diện tích 11.560 ha là nơi thực hiện chủ yếu chức năng bảo tồn thông qua hoạt động của Khu bảo tồn biển và lực lượng bảo tồn rừng đặc dụng Cù Lao Chàm.

Khu bảo tồn biển Cù Lao Chàm góp phần quan trọng trong việc bảo tồn đa dạng sinh học, hỗ trợ phát triển, cải thiện sinh kế cho cộng đồng cư dân, nâng cao nhận thức của cộng đồng trong công tác bảo vệ môi trường và các giá trị tài nguyên thiên nhiên tại xã đảo Cù Lao Chàm. Hòn đảo này cũng là nơi đầu tiên trên cả nước thực hiện chương trình “Nói không với túi ni lông”, phát động “Nói không với ống hút nhựa” và hướng đến nói không với rác thải nhựa dùng một lần.

Tiếp đến là Vùng đệm - Vùng cửa sông Thu Bồn, đây là vùng đi từ biển vào đất liền với diện tích trải dài lên đến 20,350 ha. Vùng cửa sông Thu Bồn thừa hưởng một hệ sinh thái đa dạng với hệ thống sông, kênh rạch, bãi biển, rừng ngập mặn mà ở đây chủ yếu là dừa nước. Rừng dừa nước Cẩm Thanh, căn cứ địa nổi tiếng một thời, nay trở thành địa điểm thu hút đông đảo du khách muốn được trải nghiệm khung cảnh làng quê sông nước Nam Bộ ngay tại miền Trung. Nơi đây còn là bãi đẻ của nhiều loài thủy hải sản và đóng vai trò rất quan trọng trong việc kiểm soát chất lượng nước trước khi ra biển và liên kết sinh thái giữa lục địa - đại đương.

Vùng thứ 3 là vùng chuyển tiếp, đây là phần diện tích tự nhiên còn lại, trong đó nổi bật là khu phố cổ Hội An quyến rũ du khách bởi vẻ đẹp trộn lẫn giữa không gian truyền thống và hơi thở của thời đại mới. Hội An là một di sản sống, trong đó có những con người xứ Quảng nhân tình thuần hậu, các làng nghề truyền thống gắn kết thiên nhiên và con người.

Với những giá trị độc đáo, đặc trưng, thể hiện sự hài hòa giữa thiên nhiên với con người tại vùng đất này, ngày 26/5/2009 Cù Lao Chàm – Hội An chính thức được UNESCO công nhận danh hiệu Khu dự trữ sinh quyển thế giới, và là 1 trong mạng lưới 11 khu dự trữ sinh quyển thế giới tại Việt Nam cho đến thời điểm này.

Theo nhận định của UNESCO, Khu Dự trữ Sinh quyển thế giới Cù Lao Chàm - Hội An là một minh chứng điển hình, rõ nét nhất về sự kết nối, hài hòa giữa thiên nhiên và con người, đúng như sứ mệnh và tên gọi Ủy ban Chương trình Con người và Sinh quyển (MAB) của UNESCO. Đây là khu dự trữ sinh quyển, có đại diện đầy đủ các kiểu hệ sinh thái tự nhiên dọc theo các nhánh sông, vùng ven biển ra đến quần đảo Cù Lao Chàm đã tạo ra cảnh quan sinh thái trên cạn, dưới nước, bao bọc lấy phố cổ Hội An và tạo nên một khu sinh quyển rất đặc trưng về sự hài hòa giữa thiên nhiên và con người.

Được công nhận danh hiệu Khu dự trữ Sinh quyển thế giới Cù Lao Chàm - Hội An là sự ghi nhận của cộng đồng thế giới về những nỗ lực vượt bậc của TP Hội An trong việc bảo tồn và phát huy các giá trị tài nguyên thiên nhiên, tài nguyên nhân văn, hướng tới sự phát triển bền vững.

Phát biểu tại lễ kỷ niệm, ông Nguyễn Thế Hùng, Phó Chủ tịch UBND TP Hội An cho biết, Cù Lao Chàm là một trong những khu vực đầu tiên trong cả nước thực hiện việc kiểm soát rác thải trong khu dân cư, chợ, các khu công cộng và cả trên các tàu thuyền khai thác thủy sản. Chương trình cũng là cơ sở phục hồi tài nguyên đã làm ra các sản phẩm từ rác thải như: nước rửa chén, nước lau sàn nhà, phân bón hữu cơ và nhiều sản phẩm hữu dụng, thân thiện với môi trường và an toàn với con người,… đảm bảo an toàn cho cuộc sống của người dân và du khách đến đảo.

Tất cả những việc làm trên, cùng với sự thân thiện, mến khách, sự yêu quý, giữ gìn khu sinh quyển của người dân miền biển đã tạo nên một vùng Cù Lao Chàm rất riêng và rất đặc trưng mà không thể nơi nào cũng có được.

Cũng dịp này, từ 22/5 đến 3/6, du khách đến với Cù Lao Chàm còn được trải nghiệm một số hoạt động hết sức đa dạng, phong phú và đặc sắc, bao gồm: Triển lãm ảnh về đa dạng sinh học và nỗ lực bảo tồn tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường tại Khu sinh quyển; chương trình văn nghệ “Xanh mãi Cù Lao”; hoạt động trải nghiệm nghề truyền thống Đan Võng Ngô đồng, bánh ít lá gai, đan lưới cùng ngư dân...

Tấn Thành - Chí Đại