Nguy cơ ung thư tụy cao gấp 16 lần khi viêm tụy mạn

Theo khảo sát của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), trong số các loại ung thư thì ung thư tuyến tụy chỉ đứng vị trí 14 về tỷ lệ ca mắc, nhưng lại xếp thứ 7 về tỷ lệ bệnh nhân tử vong do căn bệnh này.

BS Nguyễn Thành Khiêm - Khoa Phẫu thuật tiêu hóa - Gan mật tụy (Bệnh viện Bạch Mai) thông tin: “Ung thư tụy có tiên lượng rất xấu, mặc dù có nhiều tiến bộ trong chẩn đoán và giảm được tỷ lệ tử vong và biến chứng sau mổ, tỷ lệ sống sau 1 năm 68%, 2 năm 46,7% và 5 năm là 18,7%. Đối với những bệnh nhân ung thư tuyến tụy tiến triển tại chỗ, tỷ lệ sống còn quá 3 năm là rất hiếm. Đối với những bệnh nhân ung thư tụy đã có di căn cùng các triệu chứng sụt cân và đau, cơ hội sống sót được 1 năm là dưới 20% cho những người được hóa trị và dưới 5% cho những người chọn lựa không nhận hóa trị.

Thực tế cho thấy, trên phạm vi toàn cầu, tỉ lệ sống trung bình sau 5 năm của ung thư tụy chỉ khoảng 9,3% với nguyên nhân chủ yếu là do bệnh không được phát hiện tại giai đoạn sớm. Đơn cử, tại Mỹ, chỉ khoảng 10% trường hợp ung thư tuyến tụy được phát hiện ở giai đoạn sớm, trong khi có đến 53% bệnh nhân được chẩn đoán ung thư tụy di căn xa (giai đoạn IV).

Được biết, hiện nay nguyên nhân cụ thể của ung thư tụy vẫn chưa được xác định. Tuy nhiên rất nhiều nghiên cứu đã chỉ ra được các yếu tố nguy cơ có liên quan mật thiết tới cơ chế bệnh sinh của ung thư tụy. Cụ thể, đó là các yếu tố bao gồm hút thuốc lá, béo phì, tiểu đường, và một số bệnh về gen hiếm gặp.

BS Khiêm cho hay, một số bệnh lý mãn tính ở tụy làm tăng nguy cơ bị ung thư tụy, trong đó, viêm tụy mạn được coi là yếu tố nguy cơ phát triển ung thư tụy, tỷ lệ xuất hiện ung thư tụy ở bệnh nhân viêm tụy mạn là 1,8 - 3% sau 10 năm và 4% sau 20 năm. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra nguy cơ ung thư tụy cao gấp 16 lần ở bệnh nhân viêm tụy mạn – trong khi đó, lạm dụng rượu bia là nguyên nhân chủ yếu gây ra viêm tụy mạn.

Một trường hợp cụ thể, bệnh nhân P.T.N. (nam 38 tuổi) có thói quen sử dụng rượu sớm từ năm 16 tuổi, kèm theo hút thuốc lá mỗi ngày trung bình 1 bao. Cách vào viện một tháng, anh N. xuất hiện đau bụng vùng thượng vị âm ỉ kèm theo vàng mắt, vàng da tăng dần, gầy sút 5kg trong vòng 1 tháng.

Anh N. đi khám và điều trị tại nhiều bệnh viện lớn ở Hà Nội và được chẩn đoán là tắc mật do viêm tụy mạn. Sau một thời gian điều trị nội khoa nhưng tình trạng bệnh không tiến triển, gia đình tìm hiểu thông tin và đã đến phòng khám Khoa Phẫu thuật tiêu hóa - Gan mật tụy, bệnh viện Bạch Mai với thể trạng gầy, da niêm mạc vàng đậm, đau nhiều thượng vị lan sau lưng, ăn uống kém.

Sau khi làm đầy đủ các thăm dò, bác sĩ quyết định phẫu thuật cho người bệnh với chẩn đoán tắc mật do viêm tụy mạn, sỏi tụy, theo dõi u đầu tụy. Kết quả giải phẫu bệnh khối tá tụy và tổ chức hạch quanh tụy là ung thư biểu mô tuyến tụy trên nền viêm tụy mạn tính. Tuy phẫu thuật thành công nhưng tiên lượng trường hợp này sẽ rất nặng, do tụy viêm đã ung thư hóa và di căn hạch.

Để phòng ngừa nguy cơ mắc ung thư tuyến tụy, các chuyên gia khuyến cáo người dân cần bỏ các yếu tố nguy cơ như không hút thuốc lá, duy trì cân nặng hợp lý bằng cách ăn uống khoa học, luyện tập thể dục đều đặn và tránh tiếp xúc với hóa chất độc hại… cũng là cách phòng ngừa ung thư tuyến tụy hiệu quả.

Ngoài ra, viêm tụy, đái tháo đường cũng là một trong số những yếu tố nguy cơ dẫn tới ung thư tụy. Do đó nếu có tiền sử bệnh đái tháo đường, viêm tụy cấp hoặc viêm tụy mạn tính,.. nên thăm khám theo dõi tầm soát định kỳ theo lời khuyên của bác sĩ.

Đức Trân