Ứng phó khi dịch bệnh “vào mùa”

Ngày 24/6/2024, tại huyện Kỳ Sơn (tỉnh Nghệ An) xuất hiện ca bệnh bạch hầu nặng và tử vong. 119 người có tiếp xúc gần với ca bệnh trên đã được khoanh vùng, uống thuốc kháng sinh dự phòng, lấy mẫu xét nghiệm và tiếp tục theo dõi ổ dịch trong 14 ngày theo quy định. Trước đó, cuối năm 2023, tại các tỉnh Hà Giang, Điện Biên, Lai Châu… cũng ghi nhận rải rác các ca bạch hầu, nhưng đã kịp thời được khống chế.

Như vậy, có thể thấy mầm bệnh bạch hầu trong cộng đồng vẫn lưu hành. Tuy nhiên, thời gian qua, để ứng phó, ngành Y tế đã tích cực triển khai các biện pháp truy vết, khoanh vùng ổ dịch, cách ly và điều trị tích cực các ca triệu chứng. Vì thế, cho dù bạch hầu rất hung hãn nhưng đã nhanh chóng bị dập tắt.

Cùng với dịch bạch hầu, các địa phương cũng tích cực ứng phó với dịch SXH và ho gà. Đây là 2 loại dịch được cho là diễn biến phức tạp do không còn theo quy luật hàng năm. Số ca SXH và ho gà tăng nhanh tại nhiều địa phương trong cả nước. Riêng với Hà Nội, tính từ đầu năm tới nay đã ghi nhận hơn 1.100 trường hợp mắc SXH, tăng gần 1,4 lần so với cùng kỳ năm 2023. Cơ quan y tế cũng cho biết, có tới 75% số điểm giám sát chỉ số muỗi, bọ gậy ở mức nguy cơ cao bùng phát dịch. Nếu tính theo chu kỳ 3-4 năm mới bùng phát một lần thì dịch SXH tại Hà Nội đã không còn theo quy luật.

Tại Hải Phòng, dịch SXH cũng diễn biến phức tạp khi vào tuần cao điểm có tới 800 ca mắc và có 252 ổ dịch đang hoạt động. Với các tỉnh miền Trung - Tây Nguyên, dịch SXH cũng lan rộng, tăng số ca nặng…

Cùng đó, ho gà và sởi cũng diễn ra tại nhiều địa phương sau thời gian dài không có ca mắc. Theo ông Trần Đắc Phu - nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) thì các loại dịch bệnh kể trên xuất hiện là do tỷ lệ tiêm chủng thấp, cộng với việc đi lại, giao lưu cao của người dân kéo theo khả năng lây nhiễm. Ông Phu cũng cho rằng, việc xuất hiện gần như cùng lúc các dịch bệnh SXH, bạch cầu, ho gà, sởi... thời gian gần đây cũng không có gì bất thường vì đã biết nguyên nhân là do tiêm chủng. Thời gian trước, khi trẻ được tiêm chủng đầy đủ thì những dịch bệnh này ít xảy ra.

Thực tế cho thấy dịch bệnh nếu được phòng tốt sẽ giảm thiệt hại. Còn nếu không có sự chuẩn bị, để dịch xảy ra rồi thì việc dập dịch sẽ rất khó khăn. Một điều cũng rất đáng chú ý, theo ông Phạm Quang Thái (Viện Vệ sinh dịch tễ trung ương) việc phòng chống dịch phải đi từ chính quyền đến người dân. Việc xử lý các ổ dịch ở cộng đồng không đơn giản, thậm chí người dân có thể “nhanh quên” những đợt bùng phát dịch nguy hiểm. Còn theo ông Trương Hữu Khanh (Liên chi hội Truyền nhiễm TPHCM) thì dự phòng vaccine có vai trò quyết định vì tạo được kháng thể chủ động miễn dịch từ bên trong cơ thể. Dự phòng vaccine và tiêm phòng vaccine hiệu quả, an toàn sẽ giảm được gánh nặng bệnh tật, kiểm soát được nguy cơ bùng phát các bệnh truyền nhiễm.

Cả nước đang trong mùa hè nắng nóng, mưa nhiều. Đồng thời, cũng đang là thời điểm cao điểm du lịch hè 2024. Do đó, nguy cơ lây lan các bệnh truyền nhiễm là rất lớn, nhất là với bệnh sởi và SXH. Quan trọng nhất là các đơn vị y tế trên địa bàn cần tăng cường giám sát, phát hiện sớm các trường hợp mắc bệnh, các ổ dịch tại cộng đồng. Về phía chính quyền địa phương, cần thực hiện cách ly, kịp thời xử lý triệt để các ổ dịch, không để bùng phát thành dịch.

Theo Cục Y tế dự phòng, một trong các biện pháp phòng dịch hiện nay là thúc đẩy triển khai tiêm chủng thường xuyên cho các đối tượng thuộc chương trình Tiêm chủng mở rộng. Đồng thời, các địa phương rà soát, tổ chức tiêm bù, tiêm vét cho những đối tượng chưa được tiêm vaccine phòng bệnh, chưa tiêm đủ mũi. Với những dịch bệnh đã có vaccine, cần “xốc” lại tỷ lệ tiêm chủng để tạo hàng rào miễn dịch cho cộng đồng, ngăn chặn dịch bệnh lan rộng.

Chúng ta đã có nhiều kinh nghiệm và bài học đắt giá từ những dịch bệnh, nhất là với đại dịch Covid-19. Vì thế, điều đầu tiên cần phải nhắc lại là không được chủ quan, từ cơ quan y tế, chính quyền địa phương, từng cộng đồng nhỏ cho đến từng cá nhân. Đặc biệt là trong bối cảnh dịch bệnh diễn biến trái quy luật như hiện nay.

Miên Thảo