Gỡ rào cản cho công nghiệp hóa chất

Địa phương “sợ” ô nhiễm

Chiến lược phát triển ngành công nghiệp hóa chất Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2040 của Chính phủ đặt ra mục tiêu đến năm 2040, công nghiệp hóa chất Việt Nam phát triển với đa số các phân ngành có công nghệ tiên tiến chất lượng sản phẩm đạt tiêu chuẩn quốc tế, tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cần, sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả...

Số liệu thống kê cho hay, tổng sản lượng công nghiệp hóa chất Việt Nam hàng năm chiếm khoảng 10 - 11% tổng giá trị ngành công nghiệp, lực lượng lao động chiếm gần 10% và có năng suất lao động cao 1,36 lần năng suất lao động trung bình của toàn ngành công nghiệp. Theo tính toán, sau khi các dự án đang triển khai hoàn thành và hoạt động ổn định, giá trị tổng sản lượng ngành công nghiệp hóa chất chiếm tỷ trọng từ 13 - 14% toàn ngành công nghiệp.

Tuy nhiên, theo Cục Hóa chất (Bộ Công thương), thời gian qua một số địa phương quan niệm và nhận thức về vai trò, tầm quan trọng của phát triển công nghiệp hóa chất chưa đầy đủ, lo ngại nguy cơ ô nhiễm và nguy hiểm, dẫn đến các chủ trương phát triển của nhiều địa phương là không thu hút đầu tư công nghiệp hóa chất. Thậm chí, cương quyết nói không với các lĩnh vực sản xuất giấy, bột giấy từ nguyên liệu thô; chế biến tinh bột sắn; chế biến mủ cao su chưa sơ chế…

Thêm nữa, hiện nay nhiều địa phương xem hóa chất là ngành nguy hiểm, có chủ trương không tiếp nhận các dự án hóa chất. Đây được coi là điểm nghẽn của phát triển công nghiệp hóa chất. Theo đó đã có những dự án được địa phương tiếp nhận, đầu tư xây dựng bước đầu, nhưng sau đó lại phải dừng lại vì địa phương đánh giá thấy nguy cơ đến môi trường. Cụ thể, phía địa phương đã chủ động đề nghị doanh nghiệp không đầu tiếp tục đầu tư nữa.

Đơn cử như dự án đầu tư xây dựng Nhà máy sản xuất Xút và các thương phẩm khác tại khu công nghiệp Việt Hưng (TP Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh) do Công ty Tân Tiến đầu tư. Được biết, dự án đã được Ban quản lý Khu kinh tế, khu công nghiệp tỉnh Quảng Ninh tiếp nhận đầu tư ở thành phố Hạ Long và phía nhà đầu tư đã san lấp mặt bằng, ép cọc. Thế nhưng sau một số những sự cố hóa chất diễn ra tại các cơ sở khác, thì địa phương mới nhìn nhận lại và đề nghị không tiếp tục đầu tư dự án.

Hình thành khu công nghiệp tập trung, công nghệ mới

Chiến lược phát triển ngành công nghiệp hóa chất Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2040 mà Bộ Công thương trình và đã được Chính phủ phê duyệt, có đề ra nhiệm vụ sắp xếp lại các cơ sở sản xuất hiện có theo hướng tập trung, quy mô; duy trì và phát triển các nhà máy sản xuất có công nghệ tiên tiến; hạn chế tối đa việc hình thành mới và từng bước loại bỏ những cơ sở sản xuất nhỏ lẻ, sử dụng công nghệ lạc hậu, hiệu quả sử dụng tài nguyên thấp, chất lượng sản phẩm kém, gây ô nhiễm môi trường...

Chuyển mạnh chính sách thu hút FDI trong lĩnh vực công nghiệp hóa chất từ số lượng sang chất lượng và có trọng tâm, trọng điểm, khuyến khích các dự án FDI đầu tư vào các lĩnh vực, sản phẩm ưu tiên, các dự án sử dụng công nghệ tiên tiến, hiện đại, thân thiện môi trường, mang lại hiệu quả kinh tế - xã hội cao. Để hiện thực hóa mục tiêu của Chiến lược nói trên, Bộ trưởng Bộ Công thương đã ký Quyết định về việc Ban hành Kế hoạch thực hiện Chiến lược phát triển công nghiệp hóa chất Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2040.

Kế hoạch nhằm cụ thể hoá các yêu cầu tổ chức thực hiện Chiến lược phát triển công nghiệp hóa chất; thể hiện tính chủ động, sáng tạo của từng đơn vị và sự hợp tác giữa các đơn vị trong và ngoài ngành Công thương trong việc thực hiện nhiệm vụ, giải pháp và đạt được mục tiêu đề ra tại Chiến lược phát triển công nghiệp hóa chất. Trong khi đó, nhiều chuyên gia cũng cho rằng, tại thời điểm này, đầu tư các dự án công nghiệp hóa chất với công nghệ mới có thể giảm thiểu đến mức độ tối đa vấn đề ô nhiễm môi trường, bảo đảm về quy chuẩn, tiêu chuẩn của Luật Môi trường và quy chuẩn, tiêu chuẩn chung về môi trường thế giới.

Cũng theo Cục Hóa chất, việc hình thành các khu công nghiệp hóa chất tập trung sẽ góp phần phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, tạo động lực cho phát triển công nghiệp hóa chất, hứa hẹn đem lại diện mạo mới cho ngành công nghiệp hóa chất Việt Nam về một ngành công nghiệp xanh và hiện đại.

Hiện nay, bước đầu đã có 5 địa phương là Quảng Ngãi, Thanh Hóa, Bà Rịa - Vũng Tàu, Ninh Thuận và Bình Thuận rất ủng hộ và chủ trương thu hút xây dựng các khu công nghiệp hóa chất tập trung tại địa phương. Trong thời gian tới, Bộ Công thương sẽ tích cực phối hợp với các bộ, ngành, địa phương tham mưu, đề xuất xây dựng khung khổ pháp luật, xây dựng các chính sách hỗ trợ đủ mạnh làm tiền đề cho ngành công nghiệp hóa chất phát triển thành ngành công nghiệp nền tảng hiện đại.

Được biết, trong ngành hóa chất, tại Việt Nam đã bước đầu hình thành một số Tổ hợp công nghiệp hóa dầu Dung Quất (Quảng Ngãi), Nghi Sơn (Thanh Hóa), Long Sơn, Hyosung (Bà Rịa - Vũng Tàu); một số khu, cụm công nghiệp tập trung nhiều doanh nghiệp hóa chất như: Khu Hóa chất hóa dầu Đình Vũ (Hải Phòng), Khu công nghiệp Phú Mỹ 3 (Bà Rịa - Vũng Tàu), Khu công nghiệp Tằng Loỏng (Lào Cai)...

Đáng chú ý, Chính phủ hiện đang đề xuất sửa đổi Luật Hóa chất năm 2007 nhằm cụ thể hóa chủ trương, đường lối của Đảng về phát triển công nghiệp hóa chất với tính chất là ngành công nghiệp nền tảng, đáp ứng nhu cầu về tư liệu sản suất cơ bản của nền kinh tế, phục vụ công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; bảo đảm sự thống nhất của hệ thống pháp luật, phù hợp với các Điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên; khắc phục các khó khăn, bất cập trong thực tiễn triển khai thi hành Luật Hóa chất năm 2007. Đây cũng là điều kiện để ngành hóa chất có cơ hội phát triển.

Ông Đỗ Thanh Bái - Phó Chủ tịch Hội Hóa học Việt Nam nhấn mạnh, cần có chiến lược phát triển ngành công nghiệp hóa chất một cách bền vững; ưu tiên phát triển ngành thì cần đưa ra các tiêu chí đặc trưng, danh mục các hóa chất trọng điểm. Bên cạnh đó là cần có sự tư vấn, thiết kế và thẩm định thiết kế đối với các loại hóa chất.

NAM ANH