Quy định chặt chẽ tránh việc đưa quy chuẩn, tiêu chuẩn cao để “rút ruột” công trình

Tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Khoa học và công nghệ Huỳnh Thành Đạt cho biết, sau khi sửa đổi, bổ sung thì Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật có 6 chương và 66 điều (giảm 1 chương và giảm 5 điều so với Luật hiện hành). Các nội dung sửa đổi, bổ sung tập trung vào 6 nhóm nội dung chính trong các chính sách đã được Chính phủ thông qua.

Thẩm tra dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, công nghệ và môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy cho hay, Thường trực Ủy ban Khoa học, công nghệ và môi trường cơ bản tán thành với việc sửa đổi các quy định về hoạt động đánh giá sự phù hợp để đáp ứng yêu cầu minh bạch hóa trong thực thi các Hiệp định FTA. Tuy nhiên, dự thảo Luật cần nghiên cứu, bổ sung quy định về điều kiện hoạt động của tổ chức đánh giá sự phù hợp để bảo đảm tính cạnh tranh, khách quan và hiệu quả của hoạt động này, đặc biệt là hoạt động chứng nhận hợp chuẩn, hợp quy.

Thường trực Ủy ban đồng tình với quy định thừa nhận đơn phương kết quả đánh giá sự phù hợp của các tổ chức quốc tế, nước ngoài là giải pháp tối ưu, tháo gỡ khó khăn trong sản xuất kinh doanh, xuất nhập khẩu của doanh nghiệp trong tình hình hiện nay đối với một số lĩnh vực công nghệ mới nổi mà nguồn lực trong nước chưa thể đáp ứng nhu cầu thị thường, thúc đẩy xã hội hoá hoạt động thử nghiệm, chứng nhận, giám định, phù hợp thông lệ quốc tế.

Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng, đây là quy định mới, cần được quy định cụ thể để hướng dẫn bộ, ngành thực hiện việc thừa nhận đơn phương kết quả đánh giá sự phù hợp phục vụ hiệu quả hoạt động quản lý nhà nước.

Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, qua theo dõi thấy các doanh nghiệp có phản ánh quy chuẩn kỹ thuật của chúng ta đâu đó còn có nội dung quy định thiếu thống nhất, và các hiểu chưa rõ ràng dẫn đến trong quá trình triển khai thực hiện có vướng mắc. Ví dụ quy chuẩn về an toàn về cháy của các công trình, hay quy chuẩn điều kiện, đầu tư kinh doanh.

Cũng theo ông Thanh, ngoài ra các doanh nghiệp cũng có phản ánh quá trình chúng ta ban hành các quy chuẩn, tiêu chuẩn cũng có cái “giật cục”, nhanh quá, sốc quá mà không có lộ trình để thực hiện. Vấn đề như thế tạo ra chi phí tuân thủ của doanh nghiệp tăng lên, ảnh hưởng đến áp lực cạnh tranh hàng hoá của doanh nghiệp. Đây là cái chúng ta cần phải sửa đổi để có quy định, tránh các vướng mắc bất cập.

“Khi hội nhập các sản phẩm hàng hoá đưa vào thị trường quốc tế phải tuân thủ các tiêu chuẩn, xuất xứ hàng hoá phải rõ ràng. Đâu đó cần phải theo tiêu chuẩn này. Kỳ này chúng ta có cân nhắc tận dụng các tiêu chuẩn, kỹ thuật của các nước khác trong FTA này không? để tránh việc chúng ta lại xây dựng một bộ tiêu chuẩn nhưng không phù hợp với tiêu chuẩn của các nước khác họ đã sẵn có. Việc xây dựng này vừa tốn kém nhưng sử dụng lại không hiệu quả. Ví dụ hàng hoá vào thị trường Mỹ thì phải đáp ứng tiêu chuẩn của thị trường Mỹ, hay vào EU thì phải theo tiêu chuẩn EU. Vì vậy vấn đề này cần phải khắc phục, tránh việc xây dựng quá nhiều tiêu chuẩn mà không phù hợp, thậm chí còn gây ra lãng phí, tốn kém cho doanh nghiệp”-ông Thanh nêu vấn đề.

Về quy định cho các tổ chức, doanh nghiệp được tham gia vào quá trình xây dựng các tiêu chuẩn, quy chuẩn theo ông Thanh là “rất đúng”. Vì đây là những đối tượng chịu tác động trực tiếp của những tiêu chuẩn, quy chuẩn này để hàng hoá người ta có thể được đưa ra thị trường trong nước và thị trường của nước ngoài. Tuy nhiên cần có tiêu chí, có điều kiện quy định trách nhiệm cũng như hình thức của các doanh nghiệp tham gia vào quá trình xây dựng các tiêu chuẩn, quy chuẩn.

Bên cạnh đó, ông Thanh cho rằng, việc tham vấn ý kiến cộng đồng doanh nghiệp hết sức quan trọng, vì họ là đối tượng chịu tác động trực tiếp của các quy định. Do đó cần có cơ chế khuyến khích để tham vấn ý kiến doanh nghiệp bởi trong quá trình sản xuất kinh doanh họ va chạm vào vướng mắc ở chỗ này, chỗ kia, nên từ kinh nghiệm thực tiễn họ có thể tham vấn đóng góp cho chúng ta để đưa ra bộ tiêu chuẩn quy chuẩn phù hợp.

Tổng Thư ký Quốc hội Bùi Văn Cường cho biết, về trách nhiệm xây dựng, thẩm định, công bố thông báo áp dụng tiêu chuẩn thì Bộ Khoa học công nghệ tổ chức thẩm định dự thảo Tiêu chuẩn quốc gia, thời gian thẩm định không quá 30 ngày kể từ ngày nhận được hồ sơ hợp lệ. Đây là vấn đề cần cân nhắc vì thẩm định một bộ quy chuẩn, tiêu chuẩn mà 30 ngày thì có thể không đủ thời gian để thẩm định đầy đủ. Trong khi đó quy định việc thông báo lấy ý kiến rộng rãi đã là 60 ngày.

Ông Cường cũng đề nghị nghiên cứu trách nhiệm của các cơ quan khi ban hành quy chuẩn, tiêu chuẩn. Như trách nhiệm thế nào nếu như ban hành những bất cập, hoặc có quy trình thủ tục gây khó khăn cho người dân, doanh nghiệp, thậm chí có quy chuẩn, tiêu chuẩn có quy định cao hơn thực tiễn. Ví dụ có những thứ chúng ta làm giá trị chỉ bằng một nửa so với quy chuẩn kỹ thuật do cơ quan Nhà nước quy định. Có thực tiễn như vậy, vậy trách nhiệm thế nào để tránh việc rút ruột công trình mà không bị sập vì tiêu chuẩn, quy chuẩn quy định quá cao, dẫn đến nguồn lực Nhà nước bị lãng phí. Vậy trách nhiệm thế nào?. Hay có những quy chuẩn, tiêu chuẩn đặt ra để rồi người dân, doanh nghiệp phải “thế này, thế kia”. Do đó cần nghiên cứu thêm để quy định cho đầy đủ.

Việt Thắng