Tinh hoa Việt

Điều trị béo phì bằng xoa bóp bấm huyệt

THS.BS. ĐÀO HỮU MINH (Trưởng khoa Khám bệnh Bệnh viện Y học cổ truyền Trung ương) 23/10/2024 13:45

Phương pháp điều trị bệnh bằng xoa bóp bấm huyệt đã có trên hai nghìn năm lịch sử. Trong dân gian phương pháp điều trị bệnh này được ứng dụng vô cùng rộng rãi, có rất nhiều trường phái như: xoa bóp nội tạng, xoa bóp bấm huyệt, xoa bóp khí công, Tý ngọ lưu trú xoa bóp… mỗi trường phái đều có những đặc điểm riêng.

mass - Sao chép
Bệnh nhân được điều trị bằng xoa bóp bấm huyệt.

Dùng phương pháp chữa bệnh bằng xoa bóp bấm huyệt có những ưu điểm đó là đơn giản dễ học, dễ thao tác, tác dụng điều trị bệnh nói chung là tốt, nhất là trong các bệnh rối loạn chức năng của hệ cơ, xương, khớp… Trong điều trị béo phì, phương pháp điều trị bằng xoa bóp bấm huyệt được ứng dụng tương đối rộng rãi, đặc biệt là được ứng dụng để giảm béo từng bộ phận (bụng, hông, đùi…), còn để ứng dụng điều trị giảm béo toàn thân thì nó thường được kết hợp với các phương pháp điều trị khác.

Các thủ thuật của xoá bóp bấm huyệt thường được dùng trong điều trị giảm béo:

Xát: Là thủ thuật cơ bản thường dùng nhất. Dùng mô ngón cái, mô ngón út, hoặc gốc bàn tay, xát trên da người bệnh vùng cần làm theo hướng lên xuống hoặc trái phải. Thời gian 5-10 phút, động tác nhẹ nhàng – làm cho vùng được xoa bóp ấm nóng lên, làm lưu thông khí huyết kinh lạc.

Xoa: Dùng gốc bàn tay hoặc ô mô út hơi dùng lực xoa theo đường tròn trên vùng cần làm xoa bóp – động tác này hay được làm ở vùng bụng, lưng, làm nhẹ nhàng, mềm mại 5-10 phút. Đây là động tác thường được dùng trong giảm béo vùng bụng.

Phân – hợp: Dùng ngón tay cái, hay 3 đầu ngón tay 2, 3, 4 hoặc ô mô út, đặt sát nhau, kéo đều ra hai bên (phân), nếu từ hai bên kéo vào là hợp – khi phân thì da người bệnh bị kéo căng ra 2 hướng, hợp là 2 hướng thu về một chỗ, động tác này thường được phối hợp với các động tác xát, xoa, véo để điều trị béo phì. Thời gian làm 5-10 phút.

Véo: Dùng đầu ngón cái và ngón trỏ hoặc ngón cái và 4 ngón còn lại kéo da người bệnh lên, làm liên tiếp cho da người bệnh luôn bị cuộn ở giữa các ngón tay. Véo ở vùng bụng để giảm béo. Thời gian 3-5 phút.

Rung: Dùng lòng bàn tay đặt lên da của người bệnh vùng cần làm, lòng bàn tay thầy thuốc không rời khỏi da người bệnh, thầy thuốc dùng lực rung từ cổ tay của mình tạo thành lực rung hướng sâu vào bộ phận cần tác động – làm 10-15 lần.

Ấn huyệt: Dùng đầu ngón tay cái hay đầu ngón tay trỏ – có thể dùng cả hai bên phải, trái, tác động lên huyệt hay vị trí nhất định cần làm trên cơ thể, lực ấn vừa phải, vừa sức chịu đựng của bệnh nhân, giữ lực ấn cố định tại vị trí huyệt từ 20-30 giây.

Giảm béo bằng xoa bóp bấm huyệt:

Xoa bóp bấm huyệt giảm béo vùng bụng:

Bệnh nhân nằm ngửa, nới rộng thắt lưng quần, toàn thân thả lỏng, thầy thuốc đứng một bên bệnh nhân dùng các thủ thuật xát, xoa, phân, hợp, véo, rung và ấn huyệt – lần lượt thao tác trên vùng bụng của bệnh nhân; Trước khi làm thủ thuật có thể dùng khăn mặt dấp nước nóng lau nhẹ trên vùng da cần xoa bóp. Căn cứ vào lớp mỡ dưới da bụng dầy hay mỏng, thể chất và tuổi của người bệnh mà thầy thuốc quyết định sử dụng lực xoa bóp bấm huyệt cho hợp lý; Mỗi lần xoa bóp bấm huyệt thời gian khoảng 20 phút, một ngày có thể làm 2 lần, các huyệt thường được dùng: Trung quản, Hạ quản, Thiên khu, Khí hải, Quan nguyên, Thủy đạo, Túc tam lý.

Sau khi xoa bóp xong bệnh nhân thấy vùng được xoa bóp có cảm giác đau nhẹ dễ chịu, thì đó là liều lượng xoa bóp vừa đủ.

Xoa bóp bấm huyệt ở vùng bụng không những có tác dụng giảm béo bụng mà còn có tác dụng thúc đẩy nhu động ruột, phòng và điều trị chứng táo bón, làm khoẻ cơ bụng, tăng cường sự trao đổi chất, phòng ngừa sự tích tụ mỡ của vùng bụng.

Xoa bóp bấm huyệt giảm béo vùng hông đùi:

Bệnh nhân nằm sấp hoặc nằm nghiêng từng bên, nới rộng thắt lưng, toàn thân thả lỏng, thầy thuốc đứng một bên của bệnh nhân dùng các thủ thuật xoa, véo, rung, ấn huyệt, lần lượt thao tác trên vùng mông, đùi của bệnh nhân, lực xoa bóp vừa sức chịu đựng của bệnh nhân, mỗi lần xoa bóp khoảng 15-20 phút, ngày có thể làm 2 lần, các huyệt thường dùng: Hoàn khiêu, Bể quan, Phong thị, Ủy trung, Túc tam lý, Thượng cự hư.

Tự xoa bóp bấm huyệt giảm béo:

Người bệnh sau khi ăn khoảng 1-2 giờ, có thể chọn tư thế nằm ngửa hoặc ngồi ghế, nới lỏng thắt lưng, toàn thân thả lỏng, dùng khăn mặt nóng lau, xát toàn bộ vùng bụng, đặt lòng bàn tay lên vùng rốn sau đó dùng thủ thuật xát, xoa vùng bụng từ rốn trở ra thuận theo chiều kim đồng hồ rồi sau đó làm ngược chiều kim đồng hồ. Sau đó dùng 2 tay phân, hợp từ trên xuống dưới rồi từ dưới lên trên trong vòng 15 phút. Lực mạnh hay nhẹ người bệnh tự điều chỉnh theo thể chất, lớp mỡ dưới da dày hay mỏng, nhưng nói chung là lực tăng dần theo ngày, mỗi ngày bệnh nhân tự làm 1 – 2 lần.

Những điểm cần lưu ý khi giảm béo bằng xoa bóp bấm huyệt:

Thủ thuật nên làm sau khi ăn khoảng 2 – 3 giờ.

Phụ nữ có thai, đang trong thời kỳ kinh nguyệt, những người có bệnh ngoài da không dùng phương pháp này.

Người già khi áp dụng phương pháp này thì thủ thuật nên làm nhẹ nhàng.

Những người sau khi dùng phương pháp này thấy mệt mỏi, phá lực, khí đoản, tâm hoảng, nổi mụn hoặc xuất huyết cục bộ thì chứng tỏ là thủ thuật làm quá mạnh, nên giảm bớt lực làm thủ thuật ở những lần làm tiếp theo.

THS.BS. ĐÀO HỮU MINH (Trưởng khoa Khám bệnh Bệnh viện Y học cổ truyền Trung ương)