Chiếc chuông cổ gợi nhớ đến những biến động lịch sử cuối triều Trần
Cẩm Kỳ•27/10/2024 11:15
Chuông chùa Rối được một số người dân phát hiện năm 1989 trên mảnh đất đã trở thành phế tích của ngôi chùa Rối (tại xã Cẩm Thịnh, huyện Cẩm Xuyên, tỉnh Hà Tĩnh). Chiếc chuông cổ gợi nhớ đến những biến động lịch sử cuối triều Trần bằng bài thơ chữ hán của Hiệp Thạch Phạm Sư Mạnh (1300-1384).
Thân chuông chùa Rối dạng hình khối trụ tròn liền khối bằng đồng, miệng to và nhỏ khum thon dần về phía đỉnh; chia thành hai phần được giới hạn bởi 5 đường gờ nổi, đường gỡ nổi chính giữa to, cao hơn cả; phần trên cao 57cm chia thành 4 hình thang cân, đứng, bằng nhau... Chiếc chuông cổ là hiện vật quý hiếm đang được lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh Hà Tĩnh. Ảnh: Cẩm KỳQuai chuông được tạo thành theo hình dáng một con rồng uy lực, dũng mạnh, trong tư thế khom lưng. Đường nét thân rồng khum thành một vòng cung đều đặn, chắc khỏe, có thể treo trên giá chịu được trọng lượng lớn của quả chuông. Mỗi chân rồng có 4 móng kiểu móng đại bàng quắp lấy đỉnh chuông. Rồng ở đây được tạo tác khá công phu. Toàn thân tạo vảy, giữa mỗi vảy có chấm tròn, bố trí xen kẽ nhau theo kiểu vảy cá chép. Lưng rồng có bờm thấp, cao khác nhau trông khá sinh động. Ảnh: Cẩm KỳChuông có sáu nhúm thỉnh chuông, hình dáng giống nhau, kích thước bằng nhau: 10cm, hình tròn hoa sen với 13 cánh sen lớn, lật úp, đều nhau, 13 cánh sen nhỏ cũng lật úp đều nhau, cánh to, cánh nhỏ bố trí xen kẽ nhau. Ảnh: Cẩm KỳTrao đổi với Báo Đại Đoàn Kết, ông Trần Phi Công, Phó giám đốc Bảo tàng tỉnh Hà Tĩnh cho biết, trên chuông chùa Rối có khắc bài thơ thất ngôn tứ tuyệt bằng chữ Hán của Phạm Sư Mạnh (hiệu Hiệp Thạch) là một nhà thơ thời nhà Trần, hộ giá vua đi chinh phạt Chiêm Thành vào năm 1376. Đến dãy Hoành Sơn (Hà Tĩnh), trước cảnh tượng hùng vĩ, bao la mà hoang vắng của non nước, đất trời, tức cảnh nhà thơ đã sáng tác ra bài thơ này. Ảnh: Cẩm KỳBài thơ được dịch nghĩa như sau: "Nhìn theo núi Hoành Sơn, phía Nam là một vùng biển lớn/Sóng kình dữ dội tung bọt trắng/Trùng trùng vạn dặm đường Nam chinh/Xa giá đến châu Bố Chánh giúp chính sự được yên". Ảnh: Cẩm KỳPhần miệng chuông được trang trí cầu kỳ với 86 cánh hoa sen lật úp. Viền cánh sen có hai đường gờ nổi, trong số đó có 43 cánh to, 43 cánh nhỏ nằm xen kẽ nhau bao quanh vành miệng chuông. Ảnh: Cẩm KỳTheo đại diện Bảo tàng tỉnh Hà Tĩnh, chuông chùa Rối mang nhiều đặc trưng của chuông thời nhà Trần. Bảo vật này phản ảnh nhiều yếu tố lịch sử, văn hóa của Hà Tĩnh, Việt Nam và người Á Đông. Về Phật giáo, thời Trần cực thịnh, phát triển đến đỉnh cao và trở thành quốc giáo. Ảnh: Cẩm KỳHơn 30 năm sau khi được phát hiện, chuông chùa Rối ở Hà Tĩnh được Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà ký quyết định công nhận là bảo vật quốc gia. Hiện vật quý hiếm này chứa đựng nhiều dấu ấn lịch sử và văn hóa của nước ta. Ảnh: Cẩm KỳĐược biết, hiện nay chuông thời Trần rất hiếm, ngoài chuông chùa Rối ở Hà Tĩnh, trước đó chỉ có hai hiện vật trở đã trở thành bảo vật quốc gia. Đó là chuông chùa Vân Bản phát hiện ở Đồ Sơn (thành phố Hải Phòng) và chuông chùa Bình Lâm (tỉnh Hà Giang). Ảnh: Cẩm Kỳ
