Tạo nền tảng nâng cao đời sống vùng đồng bào dân tộc

Yên Bái là tỉnh miền núi phía Bắc nằm ở trung tâm vùng núi và trung du Bắc Bộ, tỷ lệ hộ nghèo cao hơn mặt bằng chung của cả nước. Yên Bái hiện có 46 xã đặc biệt khó khăn, ngân sách trung ương vẫn phải đảm bảo trên 80% nguồn chi của tỉnh.

Vì vậy, trong những năm qua, tỉnh Yên Bái đặc biệt quan tâm đến việc hỗ trợ đất ở, đất sản xuất cho vùng đồng bào DTTS và miền núi. Đây được xem là bước đi quan trọng, tạo động lực để bà con có điều kiện vươn lên thoát nghèo bền vững tại nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh.

Trong đó, Trạm Tấu là một huyện vùng cao của tỉnh Yên Bái, có địa hình đồi núi dốc, đồng bào DTTS sinh sống phân tán trên các triền núi cao, thời gian qua huyện đã triển khai nhiều biện pháp cụ thể để giải quyết tình trạng thiếu nhà ở, đất ở cho bà con tại địa phương. UBND huyện Trạm Tấu đã thành lập Ban chỉ đạo Chương trình, phân công nhiệm vụ và xây dựng kế hoạch chi tiết. Trong năm 2023, huyện đã hoàn thành xây dựng 369 nhà với tổng kinh phí hơn 19 tỷ đồng.

Năm 2024, huyện dự kiến tiếp tục xây dựng 386 nhà với kinh phí hơn 20 tỷ đồng. Bên cạnh việc hỗ trợ nhà ở, huyện Trạm Tấu còn chú trọng việc di dời các hộ dân sinh sống ở khu vực rừng phòng hộ, rừng đặc dụng hoặc các vùng thường xuyên xảy ra thiên tai, lũ quét, sạt lở đất ra khỏi các khu vực nguy hiểm. Chính quyền địa phương cũng đã tích cực tìm kiếm đất cho các hộ di cư và vận động người dân hiến đất hoặc đổi đất ở lấy đất sản xuất.

Còn tại huyện Lục Yên, UBND huyện đã tổ chức rà soát những hộ thuộc đối tượng của Dự án 1 và lựa chọn những hộ khó khăn nhất, có nhu cầu cấp thiết nhất, tuyên truyền vận động các gia đình cố gắng huy động mọi nguồn lực để xóa nhà tạm, nhà dột nát và ban hành kế hoạch thực hiện. Huyện đã duyệt hỗ trợ 183 nhà với tổng kinh phí hỗ trợ hơn 8 tỷ đồng thuộc các nguồn từ Chương trình, nguồn ngân sách của tỉnh và nguồn huy động hợp pháp khác.

Để khắc phục khó khăn, hoàn thành mục tiêu đã đề ra, huyện Lục Yên tiếp tục quán triệt, đẩy mạnh công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức về giảm nghèo bền vững, tạo sự thống nhất trong các cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền và toàn xã hội, nhất là cấp cơ sở. Từ đó, phát huy mạnh mẽ truyền thống đoàn kết, tinh thần “tương thân, tương ái” của dân tộc.

Tuy nhiên, qua triển khai thực hiện Dự án 1, tỉnh Yên Bái cũng giống như nhiều địa phương khác trong cả nước gặp nhiều khó khăn, nhất là vấn đề quỹ đất sạch để giao đất ở, đất sản xuất cho đồng bào DTTS. Hiện tại, quỹ đất này còn thiếu, không tập trung, manh mún và cách xa nơi ở của người dân, gây khó khăn trong việc bố trí đất phù hợp với phong tục, tập quán sinh sống của đồng bào. Việc thực hiện chuyển đổi, chuyển nhượng đất giữa các hộ dân cũng gặp trở ngại do diện tích đất nhỏ lẻ, dưới hạn mức cho phép tách thửa, khiến quá trình thực hiện Dự án bị kéo dài.

Để giải quyết tình trạng này, mới đây, HĐND tỉnh Yên Bái đã họp và thông qua Nghị quyết 75/2024 quy định chính sách hỗ trợ về đất đai đối với đồng bào DTTS trên địa bàn tỉnh. Nghị quyết áp dụng đối với hộ gia đình, cá nhân là đồng bào DTTS đã được hỗ trợ đất theo quy định tại khoản 1 Điều 4 nhưng trong quá trình sử dụng đất bị mất đất do thiên tai, bị sạt lở, sụt lún, bị ảnh hưởng bởi hiện tượng thiên tai khác mà không còn khả năng sử dụng thì tiếp tục được xem xét hưởng chính sách hỗ trợ theo quy định tại khoản 1 Điều 4 Nghị quyết này.

Đặc biệt, trong quá trình lập phương án hỗ trợ đất đai, UBND cấp huyện phải sắp xếp thứ tự ưu tiên hỗ trợ cho các hộ gia đình, cá nhân không có đất ở, đất sản xuất trước, sau đó mới xem xét đến việc hỗ trợ cho các hộ gia đình, cá nhân thiếu đất ở, đất sản xuất. Hộ gia đình, cá nhân đã được hỗ trợ giao đất nông nghiệp để sản xuất, khi thuê đất cơ sở sản xuất phi nông nghiệp sẽ không được miễn tiền thuê đất.

Theo Trưởng ban Dân tộc tỉnh Yên Bái Trần Xuân Thủy, thực hiện Chương trình MTQG 1719, tỉnh Yên Bái đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ nhằm xóa đói, giảm nghèo, nâng mức sống của đồng bào DTTS và miền núi. Trong đó, thực hiện Dự án 1 về giải quyết tình trạng thiếu đất ở, nhà ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt theo chương trình. Nhiều hộ gia đình người DTTS có hoàn cảnh khó khăn đã được hỗ trợ xây dựng nhà mới, hỗ trợ nước sinh hoạt, góp phần giúp bà con giảm nghèo, là điểm tựa để người dân có thêm động lực, yên tâm phát triển kinh tế.

Vì vậy, tỉnh Yên Bái đề xuất Chính phủ phân cấp cho địa phương trong việc quyết định bố trí nguồn vốn ngân sách Trung ương cho các nội dung, tiểu dự án, dự án thành phần, để có thể linh hoạt theo nhu cầu thực tế của địa phương, khả năng giải ngân để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của Chương trình. Từ đó sẽ linh hoạt cho địa phương trong quá trình triển khai thực hiện dự án, bảo đảm đời sống cho bà con ở vùng sâu, vùng xa.

Phương Nguyên