Chênh lệch đấu thầu thuốc, thiết bị y tế giữa cơ sở công lập và ngoài công lập

ĐB Trần Khánh Thu (Đoàn Thái Bình) quan tâm tới việc sửa đổi, bổ sung của Luật Đấu thầu tại khoản 2 Điều 55 của Luật Đấu thầu về quy định bán lẻ thuốc tại nhà thuốc của bệnh viện công lập.

Bà Thu cho rằng, việc mua thuốc để bán lẻ tại nhà thuốc bệnh viện sử dụng nguồn thu hợp pháp nhưng vẫn thuộc đối tượng áp dụng tại Điều 2 Luật Đấu thầu nên gặp khó khăn trong quá trình triển khai thực hiện.

Bên cạnh đó, theo bà Thu, nếu sửa như dự thảo Luật là áp dụng mua sắm trực tiếp thì chưa thể tháo gỡ được khó khăn mua sắm tại các cơ sở y tế công lập, trong đó có việc mua thuốc cho các cơ sở bán lẻ thuốc tại các nhà thuốc bệnh viện công lập.

Bà Khánh Thu nêu 2 vấn đề. Theo đó, thứ nhất là mua sắm trực tiếp không phải là áp giá. “Trong các quy định về đấu thầu không có hìh thức nào áp giá. Mua sắm trực tiếp cũng là một hình thức lựa chọn nhà thầu nên cần thực hiện các quy trình, trình tự lựa chọn nhà thầu như: xây dựng kế hoạch và khó xác định được nhu cầu để xây dựng kế hoạch; tổ chức thẩm định, phê duyệt chọn nhà thầu; phát hành hồ sơ, đánh giá hồ sơ, đề xuất và thẩm định cũng như phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu.Thời gian các bước không thể cắt ngắn được”-bà Thu đánh giá.

Đặc biệt, bà Thu chỉ rõ, trong khi nhà thuốc bệnh viện không chỉ phục vụ người bệnh nội trú mà còn phục vụ người bệnh ngoại trú, người nhà người bệnh và các đối tượng khác, và hiện nay cũng chưa có mẫu hồ sơ đối với việc mua sắm trực tiếp.

Vấn đề thứ hai, bà Thu đề cập rằng, nhà thuốc bệnh viện hoạt động theo hình thức kinh doanh có đóng thuế nên hàng hóa bán tại đây có cả chi phí tổ chức đấu thầu và các chi phí, thuế phí của cơ sở kinh doanh sẽ được tính trên giá thành sản phẩm. Người dân sẽ lại phải chịu tăng thêm chi phí này. “Nguồn thu hợp pháp của đơn vị tự chủ công lập còn có nguồn thu khác như: căng-tin, tạp hóa. Nếu áp dụng phạm vi Điều 2 của Luật Đấu thầu thì các sản phẩm tại đây cũng thuộc đối tượng áp dụng”-bà Thu đưa ra phân tích.

Theo ĐB Trần Thị Nhị Hà (Đoàn Hà Nội), hiện nay chúng ta đang chứng kiến sự chênh lệch rõ rệt trong công tác đấu thầu và mua sắm thuốc, thiết bị y tế giữa các cơ sở công lập và ngoài công lập. Trong khi các cơ sở công lập gặp nhiều khó khăn trong đấu thầu dẫn đến tình trạng thiếu hụt thuốc và thiết bị y tế, thì các cơ sở y tế ngoài công lập lại đảm bảo đủ thuốc, thiết bị, thậm chí có cả các loại thuốc hiếm và thiết bị y tế hiện đại.

Bên cạnh đó, bà Hà dẫn chứng mặc dù một trong những nguyên tắc đấu thầu là đảm bảo hiệu quả kinh tế, nhưng việc các cơ sở tư nhân sử dụng hình thức mua sắm thông thường lại mua được một số thiết bị y tế với giá rẻ hơn so với cơ sở công lập. “Câu hỏi tại sao lại như vậy vẫn chưa có câu trả lời dứt điểm và vẫn như một lời thách thức lớn cho công tác đấu thầu”-bà Hà đặt vấn đề.

Từ đó, bà Hà đề xuất bổ sung quy định trong Luật Đấu thầu yêu cầu, không chỉ các cơ sở công lập mà cả các cơ sở y tế tư nhân cũng thực hiện đăng tải thông tin về kết quả mua sắm. Đây cũng là cơ sở dữ liệu quan trọng có giá trị trong việc quản lý và tham chiếu, tạo sự minh bạch và hạn chế các tiêu cực trong đấu thầu, đảm bảo đủ thuốc, thiết bị y tế phục vụ công tác khám bệnh chữa bệnh.

Bệnh viện lúng túng trong mua thuốc

Bà Trần Thị Nhị Hà cũng cho rằng, quy định tại Khoản 1 Điều 2 và khoản 2 Điều 55 của Luật Đấu thầu đã gây ra không ít lúng túng cho các bệnh viện do việc mua thuốc của nhà thuốc bệnh viện cũng sử dụng nguồn thu hợp pháp.

“Theo khoản 1 Điều 2, tất cả các hoạt động lựa chọn nhà thầu có sử dụng vốn từ nguồn thu hợp pháp của đơn vị đều phải áp dụng luật đấu thầu, trong khi quy định tại khoản 2 Điều 55 cho phép cơ sở được tự quyết định việc mua sắm. Khi triển khai thực tế, đã có rất nhiều sở y tế và các cơ sở khám chữa bệnh gửi công văn tới Bộ Y tế và Bộ Kế hoạch và đầu tư phản ánh khó khăn, bất cập, đề nghị hướng dẫn nội dung này”-bà Hà phân tích và cho hay thực trạng hiện nay các nhà thuốc bệnh viện đang thiếu rất nhiều các loại thuốc, thiết bị y tế, để phục vụ cho nhu cầu của bệnh nhân.

Từ đó, bà Hà kiến nghị sửa Khoản 2 Điều 55 theo hướng: “Đối với việc mua vaccine để tiêm chủng theo hình thức dịch vụ; mua thuốc, thiết bị y tế, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, hàng hóa thiết yếu khác tại cơ sở bán lẻ trong khuôn viên cơ sở khám bệnh, chữa bệnh công lập thì cơ sở khám bệnh, chữa bệnh được tự quyết định việc mua sắm đảm bảo công khai, minh bạch, hiệu quả kinh tế và trách nhiệm giải trình mà không phải áp dụng các hình thức lựa chọn nhà thầu theo quy định của Luật Đấu thầu”.

ĐB Phạm Khánh Phong Lan (Đoàn TP Hồ Chí Minh) cũng chỉ rõ, các nhà thuốc, cơ sở bán lẻ thuốc tại bệnh viện không còn thiếu hình thức nào để quản lý nữa. Thực tế có người hỏi tại sao bao nhiêu năm không thiếu thuốc, mà bây giờ lại thiếu thuốc?.

Theo bà Lan, không thể đổ thừa do Covid-19, đứt hàng do chiến tranh mà phải tự nhìn nhận thấy chúng ta đang tự làm khó mình, làm khổ mình. “Không quốc gia nào, một viên thuốc vào bệnh viện lại quản tùm lum như vậy. Cuối cùng mục tiêu số một là bảo đảm việc nâng cao sức khoẻ của người dân, bảo đảm thuốc chất lượng. Còn giá cả qua những năm miệt mài đấu thầu thấy tiết kiệm được cái gì? hay là hàng loạt cán bộ bị sai phạm bởi sa ngã trước đấu thầu. Đấu thầu không phải là con đường duy nhất, tốt nhất. Nếu chỉ chăm chăm đến giảm giá thì sẽ là tiền đề của việc giảm chất lượng”-bà Lan nói.

Quang Vinh, Việt Thắng