Dự thảo Luật Nhà giáo: Giao quyền chủ động cho ngành Giáo dục trong tuyển dụng, sử dụng giáo viên

Quản lý nhà giáo theo các yếu tố hành chính không còn phù hợp

Theo chương trình Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, ngày 9/11, dự án Luật Nhà giáo sẽ được trình Quốc hội cho ý kiến lần đầu.

Dự thảo Luật Nhà giáo được kỳ vọng sẽ tạo bước đột phá trong xây dựng và phát triển đội ngũ nhà giáo, bắt đầu từ những thay đổi trong quản lý Nhà nước về nhà giáo.

So với nguồn nhân lực khác của đất nước, đội ngũ nhà giáo có những đặc trưng khác biệt và tính đa dạng cao, quyết định đến định hướng công tác quản lý Nhà nước về nhà giáo.

Theo Bộ GDĐT, hiện nay cả nước có gần 1,6 triệu nhà giáo. Như vậy, nhà giáo chiếm số lượng lớn trong tổng số nguồn nhân lực của quốc gia, đặc biệt là đội ngũ trí thức của đất nước; chiếm tỷ lệ cao nhất trong tổng số viên chức của các ngành, lĩnh vực.

Nhà giáo có hoạt động nghề nghiệp đặc biệt với sản phẩm là nhân cách người học. Với mục tiêu phát triển và với những đặc điểm riêng biệt nhưng rất đa dạng của nhà giáo thì việc quản lý Nhà nước về nhà giáo theo định hướng quản lý nhân sự - tức là quản lý các yếu tố hành chính liên quan đến việc sử dụng nhà giáo mà ít quan tâm đến tiềm lực và sự phát triển của nhà giáo không phải là phương thức phù hợp.

Thay vào đó, nhiều ý kiến cho rằng, cần phải chuyển từ quản lý nhân sự sang quản trị nguồn nhân lực để tạo môi trường, điều kiện cho mỗi nhà giáo được phát triển nhiều nhất, có động lực làm việc lớn nhất, đóng góp cho nền giáo dục và đào tạo nhiều nhất nhằm đạt cùng mục tiêu của chính nhà giáo và mục tiêu giáo dục. Trong đó nhà giáo, cả công lập và tư thục, thấy được chính mình, nghề nghiệp của mình, sứ mệnh của mình, con đường thăng tiến của mình để rõ định hướng rèn luyện, phát triển.

Để giải quyết các yêu cầu nêu trên, dự án Luật Nhà giáo đề xuất giao quyền chủ động cho ngành Giáo dục trong tuyển dụng, sử dụng nhà giáo.

Trong đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT), Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội là cơ quan chủ trì xây dựng chiến lược, đề án, kế hoạch phát triển, tổng biên chế đội ngũ nhà giáo thuộc thẩm quyền quản lý trình cấp có thẩm quyền quyết định; ban hành tiêu chí, tiêu chuẩn tuyển dụng, nội dung thực hành sư phạm trong thi/xét tuyển nhà giáo; điều phối biên chế nhà giáo trong các cơ sở giáo dục công lập theo số lượng được cơ quan có thẩm quyền giao.

Theo đánh giá của nhiều chuyên gia, các quy định nêu trên nhằm tăng cường vai trò chủ trì của các cơ quan quản lý giáo dục trong công tác quản lý nhà nước về nhà giáo, nhằm giúp ngành Giáo dục có sự chủ động trong quản lý, phát triển đội ngũ nhà giáo. Điều này phù hợp với quan điểm chỉ đạo của Bộ Chính trị tại Kết luận số 91-KL/TW ngày 12/8/2024 về tiếp tục đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.

Bên cạnh đó, với việc được giao quyền chủ động nêu trên, cơ quan quản lý Nhà nước về giáo dục mới có thể thực hiện được việc quản lý đội ngũ nhà giáo bằng chuyên môn, chất lượng, thay vì quản lý bằng các công cụ hành chính không phù hợp với đặc thù nghề nghiệp của đối tượng này.

Công cụ quản lý bằng chuyên môn sẽ giúp chuẩn hóa đội ngũ nhà giáo về chất lượng, từ đó, sẽ giúp nâng cao chất lượng của toàn bộ hệ thống giáo dục.

Ngoài ra, các quy định về quản lý Nhà nước về nhà giáo được thiết kế trong dự án Luật Nhà giáo còn giúp tháo gỡ nhiều bất cập trong quản lý Nhà nước về nhà giáo hiện nay sẽ được tháo gỡ, như tình trạng thừa, thiếu giáo viên cục bộ đối với các cấp học mầm non, phổ thông diễn ra nhiều năm nay, những bất cập đối với công tác quản lý đội ngũ nhà giáo ngoài công lập...

Giao trách nhiệm, quyền chủ động trong tuyển dụng, sử dụng giáo viên

Chia sẻ về thực trạng quản lý Nhà nước về nhà giáo tại địa phương, GS.TS Thái Văn Thành - Giám đốc Sở GDĐT tỉnh Nghệ An, đại biểu Quốc hội khóa XV nhìn nhận, công tác quản lý Nhà nước về nhà giáo hiện nay bộc lộ một số khó khăn, hạn chế trong công tác quy hoạch phát triển đội ngũ, tuyển chọn, sử dụng, quản lý, đào tạo, bồi dưỡng, đánh giá, xếp loại, thực hiện chế độ đãi ngộ đối với đội ngũ giáo viên.

Từ việc nhìn nhận thực trạng quản lý đội ngũ nhà giáo, ông Thành đề xuất, cần giao trách nhiệm, sự chủ động trong tuyển dụng, sử dụng giáo viên cho cơ quan quản lý giáo dục; đồng thời cũng đề xuất các giải pháp quản lý Nhà nước về nhà giáo.

Trong đó, quy hoạch đội ngũ giáo viên cần bảo đảm đồng bộ, dài hạn, đảm bảo sự chủ động của cơ quan quản lý giáo dục các cấp. Đồng thời, đổi mới công tác tuyển dụng, bổ nhiệm nhà giáo.

Về tuyển dụng, ông Thành đề xuất quy định nội dung, hình thức và các yêu cầu về điều kiện, tiêu chuẩn tuyển dụng riêng đối với nhà giáo, để đảm bảo phù hợp với đặc thù nghề nghiệp của nhà giáo, giảm thiểu các yêu cầu về hành chính, công vụ, tăng cường các yêu cầu và đánh giá về năng lực sư phạm.

Cũng theo ông Thành, cần xây dựng môi trường làm việc cho nhà giáo đảm bảo các điều kiện về cơ sở vật chất, môi trường sư phạm, môi trường giáo dục, an toàn cho nhà giáo trong việc thực hiện nhiệm vụ.

Kỳ vọng về dự thảo Luật Nhà giáo sẽ được trình Quốc hội khóa XV cho ý kiến lần đầu tại Kỳ họp thứ 8, Giám đốc Sở GDĐT tỉnh Nghệ An cho rằng, đây sẽ là cơ sở để nâng cao vị trí, vai trò của nhà giáo, tạo động lực để họ yên tâm công tác, có nhiều đóng góp và cống hiến cho sự nghiệp trồng người. Dự thảo Luật Nhà giáo bước đầu đã tạo được không khí phấn khởi cho hơn 1,6 triệu nhà giáo; nhận được sự đồng thuận ủng hộ của cha mẹ học sinh và nhân dân.

Nguyễn Hoài