Thắc mắc quanh ta (Kỳ 8)

Ai phát minh ra vaccine?

Edward Jenner (1749-1823) được coi là người phát minh ra vaccine. Ông là một bác sĩ người Anh sống vào thế kỷ 18. Năm 1796, Jenner tiến hành một thí nghiệm quan trọng bằng cách tiêm chất lỏng từ vết thương do bệnh đậu mùa trên bò vào một cậu bé tên là James Phipps. Sau đó, ông tiếp tục tiêm dịch này từ người bị đậu mùa vào cậu bé James và ông thấy rằng cậu bé không mắc bệnh.

Đây là bước đầu tiên trong việc phát triển vaccine nhằm phòng ngừa bệnh đậu mùa. Jenner tiếp tục nghiên cứu và phát triển phương pháp tiêm chủng đậu mùa sau đó. Đó là cơ sở cho sự phát triển của lĩnh vực tiêm chủng và vaccine ngày nay, và ông được coi là "cha đẻ" của vaccine.

Louis Pasteur (1822-1895) là một nhà khoa học người Pháp đóng góp lớn trong lĩnh vực vaccine. Ông không chỉ phát triển phương pháp tiêm chủng, mà còn đưa ra các khái niệm quan trọng liên quan đến vi khuẩn và nguyên tắc tiêm chủng.

Pasteur đã nghiên cứu về các vấn đề liên quan đến sự mất cân bằng và sự phát triển của vi khuẩn. Ông đã phát hiện ra quá trình giết chết vi khuẩn bằng phương pháp nhiệt độ cao, được gọi là "tiệt trùng". Đồng thời, ông cũng phát hiện ra khái niệm về "suy giảm" (attenuation), tức là giảm độc tính của vi khuẩn mà vẫn giữ lại khả năng kích thích hệ miễn dịch của chúng.

Với các phát hiện này, Pasteur đã phát triển vaccine phòng ngừa các bệnh như dại, bạch hầu và dại lợn, đặt nền móng cho lĩnh vực tiêm chủng hiện đại. Ông đã đạt được thành công đáng kể và được tôn vinh là một trong những nhà khoa học lỗi lạc nhất trong lịch sử y học.

Vì sao xuất hiện sa mạc, hiện sa mạc nào lớn nhất thế giới?

Sự hình thành của sa mạc có thể được giải thích bằng nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm khí hậu, địa hình và tác động của con người. Dưới đây là một số yếu tố chính:

Khí hậu: Sa mạc thường xuất hiện trong các khu vực có ít mưa hoặc không có mưa trong một thời gian dài. Hiện tượng này có thể được giải thích bởi sự khô hanh của không khí hoặc bởi hệ thống gió không đủ mạnh để mang đến mưa.

Địa hình: Các yếu tố địa hình, chẳng hạn như sự khuếch tán nhiệt và sự tách biệt với nguồn nước, cũng có thể góp phần tạo ra sa mạc. Vùng sa mạc thường có địa hình bằng phẳng, ít có sự che chắn và không có sự lưu thông của nước.

Tác động của con người: Một số khu vực sa mạc có thể là kết quả của tác động của con người, chẳng hạn như khai thác tài nguyên tự nhiên một cách không bền vững hoặc sự tàn phá môi trường. Các hoạt động như khai thác mỏ, khai thác nước một cách quá mức và sự mất rừng có thể dẫn đến sự hủy hoại môi trường và biến đổi khu vực thành sa mạc.

Hiện nay, sa mạc lớn nhất thế giới là Sa mạc Sahara ở châu Phi. Sahara rộng khoảng 9 triệu km², chiếm khoảng 25% diện tích châu Phi. Sa mạc Sahara kéo dài qua nhiều quốc gia, bao gồm Algeria, Chad, Ai Cập, Libya, Mali, Mauritania, Maroc, Niger, Sudan, và Tunisia.

Những con sông nào dài nhất thế giới? Sông Cửu Long bắt nguồn từ đâu?

Hai con sông dài nhất thế giới là sông Nile và sông Amazon.

Sông Nile: Sông Nile là con sông dài nhất thế giới, kéo dài khoảng 6.650 km. Nó chảy qua nhiều quốc gia ở châu Phi, bắt nguồn từ hồ Victoria ở Uganda, Rwanda, và Tanzania. Sông Nile tiếp tục chảy qua Sudan, South Sudan, và Ai Cập trước khi đổ vào Địa Trung Hải.

Sông Amazon: Sông Amazon là con sông lớn nhất theo lưu vực và lượng nước chảy. Được coi là con sông dài thứ hai trên thế giới, với chiều dài khoảng 6.400 km. Nó chảy qua nhiều quốc gia ở Nam Mỹ, bắt đầu từ dãy núi Andes ở Peru và chảy qua Colombia và Brazil trước khi đổ vào Đại Tây Dương.

Sông Cửu Long (hay còn gọi là sông Mekong) bắt nguồn từ Tây Tạng, một khu vực tự trị của Trung Quốc. Sông Mekong chảy qua Trung Quốc, Myanma, Lào, Thái Lan, Campuchia và Việt Nam trước khi đổ vào biển Đông. Đây là con sông dài thứ 12 trên thế giới, với chiều dài khoảng 4.350 km.

Tên "Cửu Long" trong tiếng Việt cũng có nghĩa là "chín con rồng", ám chỉ số lượng 9 nhánh chảy của sông Mekong. Cửu Long Giang tạo thành một mạng lưới sông ngòi phức tạp trước khi chảy ra biển Đông ở miền Nam Việt Nam. Các nhánh chảy chính của sông Mekong bao gồm: Tiền, Hậu, Vàm Cỏ Đông, Vàm Cỏ Tây, Bassac, Cổ Chiên, Hàm Luông, Bảy Núi, và Cái Lớn. Tất cả chín nhánh này cùng tạo thành một hệ thống chảy trên đồng bằng Nam bộ trước khi đổ vào biển Đông thông qua nhiều cửa sông ở miền Nam Việt Nam. n

Tại sao kim cương đắt thế? Nước nào sản xuất được nhiều kim cương nhất?

Kim cương được đánh giá cao và đắt giá chủ yếu do những đặc tính độc đáo của nó. Dưới đây là một số lý do chính tại sao kim cương đắt giá:

Độ cứng: Kim cương là vật liệu tự nhiên cứng nhất được biết đến trên Trái Đất. Điều này có nghĩa là nó khá khó bị trầy xước hoặc bị phá hủy, tạo nên sự bền vững và lâu bền cho kim cương.

Ánh sáng và lấp lánh: Kim cương có khả năng tán xạ ánh sáng và phản chiếu nhiều lần, tạo ra hiệu ứng lấp lánh đẹp mắt. Điều này làm cho kim cương trở thành một trong những loại đá quý phổ biến nhất và được ưa chuộng trong trang sức cao cấp.

Tài nguyên hiếm: Kim cương tạo thành từ cacbon nguyên chất và thông thường hình thành dưới áp suất cực cao và nhiệt độ rất cao trong lòng đất. Quá trình này diễn ra trong khoảng thời gian rất lâu và chỉ xảy ra ở những điều kiện đặc biệt. Do đó, kim cương là một tài nguyên hiếm và khó có thể tìm thấy.

Các quốc gia chủ yếu sản xuất kim cương là: Nga là một trong những quốc gia sản xuất kim cương lớn nhất thế giới. Kim cương Nga nổi tiếng với chất lượng cao, đặc biệt là kim cương màu trắng. Botswana là một quốc gia ở châu Phi và là một trong những nguồn cung cấp kim cương lớn nhất trên thế giới. Kim cương từ Botswana thường có chất lượng cao và được khai thác một cách bền vững. Canada cũng là một trong những quốc gia sản xuất kim cương quan trọng. Kim cương Canada thường có độ trong suốt và chất lượng tốt.

Có nhiều quốc gia khác cũng sản xuất kim cương, như Namibia, Angola, Úc, và Zimbabwe. Mỗi quốc gia có đặc điểm riêng về chất lượng và màu sắc của kim cương mà nó sản xuất.

GS NGUYỄN LÂN DŨNG