Đề xuất mức hỗ trợ đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện
Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đề xuất hỗ trợ 50% mức đóng cho người tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện thuộc hộ nghèo, 40% cho người thuộc hộ cận nghèo, người thuộc dân tộc thiểu số được hỗ trợ 30%, các đối tượng khác được hỗ trợ 20%.
Theo BHXH Việt Nam, do nhiều yếu tố khách quan, việc vận động người dân tham gia BHXH tự nguyện luôn gặp nhiều khó khăn. Dù vậy, trong những năm gần đây, với sự đổi mới trong công tác tuyên truyền, cùng sự nỗ lực, cố gắng của ngành BHXH, số người tham gia tự nguyện liên tục tăng nhanh. Đến ngày 4/11, số người tham gia BHXH trên toàn quốc đạt 19,365 triệu người, tăng 11,39% so với cùng kỳ năm 2023. Trong đó, BHXH bắt buộc là 17,281 triệu người, tăng 8,3%; BHXH tự nguyện là 2,084 triệu người, tăng 45,8%. Số người tham gia bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) đạt 15,560 triệu người, tăng 9,2% so với cùng kỳ năm 2023.
Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Nguyễn Thế Mạnh đánh giá, 10 tháng đầu năm 2024 công tác thực hiện chính sách BHXH, BHYT, BHTN của ngành tiếp tục có nhiều khởi sắc trong bối cảnh thuận lợi, khó khăn, thách thức đan xen. Diện bao phủ BHXH, nhất là BHXH tự nguyện tăng cao, cùng với số người nhận BHXH một lần giảm mạnh cho thấy niềm tin của người dân, người lao động, doanh nghiệp vào chính sách được nâng cao. Điều đó có được do hệ thống pháp luật ngày càng được hoàn thiện, tăng quyền lợi người tham gia, gần đây nhất là việc Quốc hội thông qua Luật BHXH sửa đổi, cũng như Luật BHYT sửa đổi sắp được thông qua trong tháng 11 này.
Mặc dù đạt được kết quả trên nhưng theo đánh giá của BHXH Việt Nam, công tác mở rộng người tham gia BHXH, đặc biệt là BHXH tự nguyện gặp không ít khó khăn. Nguyên nhân có nhiều trong đó nổi lên là do mức hỗ trợ thấp, chính sách BHXH tự nguyện chưa linh hoạt, hấp dẫn người tham gia.
Xuất phát từ thực tế trên, Bộ LĐTBXH đang lấy ý kiến dự thảo nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật BHXH về BHXH tự nguyện. Trong đó có nội dung hỗ trợ tiền đóng BHXH cho người tham gia BHXH tự nguyện. Dự thảo nghị định quy định chi tiết các nội dung quan trọng về BHXH tự nguyện như vấn đề đăng ký tham gia và cấp sổ BHXH; mức đóng, phương thức đóng và thời hạn đóng BHXH; chế độ BHXH một lần; điều chỉnh thu nhập đã đóng BHXH. Đặc biệt, Điều 4 của dự thảo quy định về việc hỗ trợ tiền đóng BHXH cho người tham gia BHXH tự nguyện.
Mức hỗ trợ được tính theo tỷ lệ % trên mức đóng BHXH hàng tháng của người tham gia, dựa trên mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn. Cụ thể, phương án 1: Hỗ trợ 50% mức đóng cho người tham gia BHXH tự nguyện thuộc hộ nghèo, 40% cho người thuộc hộ cận nghèo, người thuộc dân tộc thiểu số được hỗ trợ 30%, các đối tượng khác được hỗ trợ 20%. Phương án 2, hỗ trợ 30% mức đóng cho người tham gia BHXH tự nguyện thuộc hộ nghèo và là người dân tộc thiểu số, 25% cho người thuộc hộ nghèo, 20% cho người thuộc dân tộc thiểu số và 10% mức đóng cho các đối tượng khác.
Đặc biệt, những người tham gia BHXH tự nguyện thuộc nhiều đối tượng được áp dụng mức hỗ trợ cao nhất. Căn cứ vào điều kiện phát triển kinh tế - xã hội và khả năng ngân sách nhà nước trong từng thời kỳ, Chính phủ xem xét điều chỉnh mức hỗ trợ tiền đóng cho người tham gia BHXH tự nguyện cho phù hợp. Thời gian hỗ trợ tùy thuộc vào thời gian tham gia BHXH tự nguyện thực tế của mỗi người nhưng không quá 10 năm (120 tháng).
Theo dự thảo, người tham gia BHXH tự nguyện sẽ đóng phần tiền bảo hiểm của mình thông qua cơ quan BHXH hoặc tổ chức dịch vụ thu BHXH tự nguyện. Cơ quan BHXH sẽ tổng hợp số đối tượng và số tiền hỗ trợ, đồng thời chuyển kinh phí hỗ trợ vào quỹ BHXH.
TS Phạm Thị Thu Lan - Phó Viện trưởng Viện Công nhân và Công đoàn (Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam) cho rằng, để mở rộng người tham gia BHXH tự nguyện đặc biệt là khu vực phi chính thức thì cần có chính sách đồng bộ, toàn diện hơn như: Thúc đẩy chính sách xóa đói giảm nghèo, tạo việc làm bền vững cho người lao động, hỗ trợ cho người lao động vay vốn phát triển kinh tế tư nhân, kinh tế gia đình…
Bên cạnh những giải pháp trên, các chuyên gia cho rằng rất cần nâng cao nhận thức của người dân, người lao động để họ tham gia BHXH tự nguyện. Điều quan trọng là công tác tuyên truyền phải làm rõ lợi ích của chính sách. Cùng với đó, phải tạo cơ hội và điều kiện cho người lao động tiếp cận chính sách BHXH tự nguyện. Theo đó, đặc biệt quan tâm đến công tác hành chính phải làm sao tạo điều kiện thuận lợi cho người lao động tham gia, hỗ trợ kỹ năng về sử dụng công nghệ thông tin trên điện thoại di động thông minh...