Nghệ sĩ Mai Thanh Sơn: Vẻ đẹp và giá trị vô giá
Càng đi sâu vào công việc nghiên cứu, bảo tồn, lưu giữ, phát triển âm nhạc truyền thống, nghệ sĩ Mai Thanh Sơn càng nhận thấy rằng kiến thức mà anh học được từ trường lớp về các loại hình này vẫn còn rất nhỏ bé.
Những loại hình âm nhạc truyền thống không chỉ đơn thuần là những giai điệu, tiết tấu, âm sắc của từng nhạc cụ vang lên mà còn chứa đựng nội tại những yếu tố văn hoá, lịch sử, địa lý, ngôn ngữ, tính ngẫu hứng, truyền miệng... những yếu tố tạo nên đặc trưng cùng với sự phong phú đa dạng, đa màu sắc của các loại hình âm nhạc truyền thống.
Trong giai đoạn toàn cầu hoá, để bảo tồn, lưu giữ và phát huy những giá trị của âm nhạc truyền thống, nghệ sĩ Mai Thanh Sơn nhận thấy Nhà nước giữ vai trò quan trọng hơn bao giờ hết trong việc định hướng chiến lược rõ ràng cụ thể, quy hoạch đồng bộ, chỉ đạo thực hiện quyết liệt, tạo cơ chế đặc thù dành cho nghệ thuật âm nhạc dân tộc: “Nếu quản lý cào bằng như các ngành khác thì không thể thực hiện thành công nhiệm vụ này vì văn hoá nghệ thuật vốn đa dạng, nhạy cảm và khó nắm bắt, định lượng... Vừa qua, Việt Nam phát triển kinh tế một cách mạnh mẽ nhưng nhiều loại hình nghệ thuật chưa được nghiên cứu bảo tồn đầy đủ - kịp thời, đội ngũ nghệ nhân giỏi nghề mất đi, vai trò của các tổ chức nghề nghiệp chưa thực sự được phát huy dẫn đến tình trạng khó kiểm soát được chất lượng của các hoạt động âm nhạc truyền thống…”, nghệ sĩ Mai Thanh Sơn chia sẻ.
Là người vừa nghiên cứu, sáng tạo, biểu diễn và đào tạo các thế hệ kế thừa, nghệ sĩ Mai Thanh Sơn thấy ngày càng có nhiều khó khăn: công tác tuyển sinh ngày càng giảm, người học thiếu định hướng nghề nghiệp tương lai; thiếu những nơi cung cấp các kiến thức và học tập về âm nhạc truyền thống đảm bảo chất lượng (ngoài hệ thống các Nhạc viện); thiếu sân khấu trình diễn, thị trường cho âm nhạc truyền thống phát triển chưa tương xứng; thiếu sự kết nối - phối hợp giữa các đơn vị du lịch lữ hành và các đơn vị nghệ thuật nhà nước và tư nhân….
Tuy nhiên, theo anh, bên cạnh nhiều khó khăn, vẫn có những tín hiệu đáng để chờ đợi như những chính sách và đầu tư ngân sách mới đây của Nhà nước cho văn hóa, thế hệ trẻ có xu hướng quan tâm nhiều hơn đến văn hoá truyền thống…
Bằng nhiều hoạt động âm nhạc cũng như giảng dạy, nghệ sĩ Mai Thanh Sơn đã rất nỗ lực để đưa các nét đẹp văn hoá âm nhạc truyền thống đến với đông đảo công chúng. Với anh, bảo tồn, lan toả và phát huy âm nhạc truyền thống Việt Nam là sứ mệnh mà anh tự nhận lấy và luôn cố gắng nỗ lực trong khả năng của mình.
Để âm nhạc truyền thống Việt Nam được phát huy tốt hơn, nghệ sĩ Mai Thanh Sơn trao đổi với các nhạc sĩ quốc tế, giới thiệu cho họ về nhạc khí dân tộc Việt Nam và những đặc trưng của âm nhạc Việt Nam. Từ nguồn tư liệu này, các nhạc sĩ quốc tế đã sáng tác những tác phẩm hòa tấu cho nhạc cụ Tây phương và nhạc cụ Việt Nam. Việc này mang lại sự hiểu biết sâu sắc hơn là chỉ giới thiệu một chiều hoặc chỉ tương tác có giới hạn.
Khi tham gia trình diễn và hội nhập với văn hoá quốc tế, nghệ sĩ Mai Thanh Sơn nhận ra âm nhạc truyền thống của nước ta có sức sống riêng biệt và sự thu hút đặc sắc: “Âm nhạc truyền thống của Việt Nam có những đặc trưng không thể nhầm lẫn với các quốc gia trong khu vực. Tôi thấy rằng bạn bè quốc tế mê mẩn trước những giai điệu mượt mà sâu lắng của Quan họ Bắc Ninh, ngưỡng mộ trước vẻ đẹp, yếu tố đa dạng, khả năng ứng tác ứng tấu của Đờn ca tài tử, rạo rực với những tiết tấu sôi động rực lửa của âm nhạc Tây Nguyên, đắm chìm trong sự ma mị lôi cuốn của âm nhạc dân gian Tây Bắc, ngả mũ trước sự thâm trầm bác học của Ca trù… Bên cạnh đó là sự uyển chuyển, linh hoạt và phong phú trong cách diễn tấu các nhạc khí như đàn bầu, đàn tranh, đàn nguyệt với sự nhấn nhá, vuốt, láy, luyến, mổ, rung… tạo nên âm nhạc “luôn chuyển động” dù chỉ cần một nốt nhạc vang lên đã đong đầy cảm xúc. Càng nghe, càng thấm và hiểu rõ về âm nhạc truyền thống Việt Nam, người Việt lẫn bạn bè quốc tế càng thấy rõ vẻ đẹp vượt thời gian và giá trị vô giá của âm nhạc truyền thống Việt Nam”.
Năm 2024 là năm nghệ sĩ Mai Thanh Sơn có đa dạng các hoạt động biểu diễn và nghệ thuật. Bên cạnh rất nhiều chương trình biểu diễn thường xuyên, quay MV cho Đài truyền hình, Mai Thanh Sơn tham gia dàn dựng, trình diễn độc tấu và hòa tấu trong nhiều chương trình tiếp khách quốc tế của lãnh đạo Đảng và Nhà nước cũng như nhiều lễ hội, hội thảo âm nhạc quốc tế.