Khi hôn nhân không bền vững
Tình trạng hôn nhân là hợp phần quan trọng trong cuộc Điều tra giữa kỳ dân số và nhà ở năm 2024, công bố đầu năm 2025 do Tổng cục Thống kê tiến hành. Theo đó, tại Việt Nam, đang có vợ/chồng là tình trạng phổ biến trong nhóm dân số từ 15 tuổi trở lên. Gần 75% dân số từ 15 tuổi trở lên đã từng kết hôn (năm 2019 là 77,5%). Nhưng cũng đáng suy ngẫm trước thống kê cả nước có khoảng 2.225.000 người ly hôn/ly thân, trong đó TP Hồ Chí Minh và Hà Nội chiếm tỷ lệ cao nhất.
Theo thống kê, tỷ trọng ly hôn luôn có sự khác biệt theo giới tính. Tình trạng ly hôn của nữ luôn cao hơn so với nam ở mọi nhóm tuổi. Cụ thể, TP Hồ Chí Minh có 263.300 người ly hôn, trong đó có 99.700 nam và 163.600 nữ. Hà Nội có hơn 146.400 người ly hôn, số người nữ cũng nhiều hơn số người nam.
Số liệu này phản ánh sự thay đổi trong lối sống và quan niệm hôn nhân tại 2 đô thị lớn nhất cả nước. Tỷ lệ ly hôn ngày càng tăng, đặc biệt là các cặp vợ chồng trẻ cho thấy sự mất ổn định, thiếu bền vững của các gia đình Việt Nam hiện nay.
Theo báo cáo của tòa án, trung bình hàng năm Việt Nam có 600.000 vụ ly hôn, có tới 70% vụ ly hôn do nữ đệ đơn. Thực tế, thống kê của Viện Nghiên cứu gia đình và giới cũng chỉ ra nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến khủng hoảng hôn nhân. Trong đó, 27,7% là mâu thuẫn về lối sống, 25,9% đến từ ngoại tình, yếu tố kinh tế chiếm 13%, bạo lực gia đình chiếm 6,7%, sức khỏe chiếm 2,2% và sống xa nhau nhiều ngày chiếm 1,3%. Tất cả những khủng hoảng kể trên đều dẫn đến kết cục ly hôn khi không thể tìm được hướng giải quyết.
Còn theo các chuyên gia, có nhiều lý do dẫn đến ly hôn, nhưng chủ yếu tập trung vào 2 nguyên nhân chính: Một là, phần lớn và sâu xa dẫn tới tình trạng ly hôn ngày càng gia tăng, đặc biệt với các cặp vợ chồng trẻ là do họ thiếu kỹ năng sống. Hai là, do kinh tế khó khăn, nghề nghiệp không ổn định, thu nhập bấp bênh… Ngoài ra, còn những nguyên nhân khác như: do tư tưởng lạc hậu; vấn đề về bạo lực gia đình, tệ nạn xã hội…
Cụ thể hơn, các phân tích chỉ ra, áp lực công việc và kinh tế tại TP Hồ Chí Minh là nguyên nhân dẫn đến tỷ lệ ly hôn cao. Chi phí sinh hoạt ngày càng cao khiến các cặp vợ chồng phải làm việc nhiều, dẫn đến thiếu thời gian chăm sóc gia đình. Mối quan hệ bị ảnh hưởng nghiêm trọng khi vợ chồng không có thời gian cho nhau, chất lượng hôn nhân giảm sút. Hơn thế, giờ đây sự thay đổi trong quan điểm về hôn nhân cũng là yếu tố tác động đến việc ly hôn. Nếu như ngày trước, ly hôn bị kỳ thị, nhưng hiện nay nhiều người coi ly hôn là cách giải thoát. Trước đây, ly hôn đồng nghĩa mất cơ hội tìm kiếm hạnh phúc, nhưng nay nhiều người có thể có cuộc hôn nhân tốt hơn sau chia tay. Quan niệm cởi mở này khiến nhiều người sẵn sàng kết thúc hôn nhân để tìm kiếm hạnh phúc mới.
Ngoài ra, một nguyên nhân không thể không tính đó là sự phát triển của công nghệ và mạng xã hội cũng góp phần vào tỷ lệ ly hôn cao. Dễ thấy là giờ đây nhiều người dành quá nhiều thời gian cho điện thoại, mạng xã hội, thay vì trò chuyện và chăm sóc người thân trong gia đình.
Vậy làm gì để gìn giữ hạnh phúc gia đình, làm sao để duy trì hôn nhân bền vững. Bởi ly hôn không chỉ là vấn đề pháp lý mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống gia đình, đặc biệt là tâm lý và sự phát triển của con cái.
Các chuyên gia đồng quan điểm khi đưa lời khuyên, các cặp đôi cần chuẩn bị kỹ lưỡng trước khi kết hôn, xây dựng tình yêu dựa trên sự thấu hiểu và trách nhiệm, thay vì chỉ dựa vào cảm xúc nhất thời. Cần duy trì sự cân bằng giữa công việc, sự phát triển cá nhân và hôn nhân gia đình; coi trọng giá trị của gia đình đối với sự phát triển cá nhân và xã hội. Điều quan trọng là cần khuyến khích duy trì hôn nhân khi nó thực sự có giá trị, thay vì chọn cách/hoặc nhìn nhận ly hôn theo hướng tiêu cực.