Giám sát tuyển sinh trường chất lượng cao

Cuộc đua luôn “nóng”

Lâu nay, tuyển sinh đầu cấp trường chất lượng cao tại Hà Nội luôn “nóng. Theo đó hệ thống trường chất lượng cao bao gồm các trường THCS, THPT công lập, các trường THCS, THPT tư thục và các trường THCS trực thuộc các đại học (ĐH) (như Trường THCS Ngoại ngữ - Trường ĐH Sư phạm Ngoại ngữ, Trường THCS và THPT Nguyễn Tất Thành - Trường ĐH Sư phạm Hà Nội)… luôn được phụ huynh, học sinh quan tâm, tìm hiểu thông tin tuyển sinh từ sớm. Do chỉ tiêu tuyển sinh có hạn, trong khi nhu cầu học trường chất lượng cao vượt xa gấp nhiều lần đã dẫn tới tỷ lệ chọi rất cao, cuộc đua này thường gắt gao ngay từ vòng sơ tuyển.

Trước đó, theo tinh thần mới từ năm 2025, sẽ bỏ thi tuyển vào lớp 6 đối với tất cả các trường (Thông tư 30 về Quy chế tuyển sinh THCS và tuyển sinh THPT do Bộ GDĐT ban hành cuối năm 2024) đã khiến nhiều người băn khoăn. Bởi điều này đồng nghĩa với việc các trường THCS “điểm”, trường THCS chất lượng cao của TP Hồ Chí Minh và Hà Nội sẽ phải bỏ kỳ thi đầu vào lớp, chuyển sang hình thức xét tuyển. Khi đó, nhiều phụ huynh cho rằng, bỏ thi tuyển vào lớp 6 chưa chắc khiến áp lực cuộc đua vào trường chất lượng cao bớt áp lực; đồng thời cơ hội vào trường gần như chỉ dành cho con gia đình có điều kiện.

Theo kế hoạch tuyển sinh đầu cấp năm học 2025 - 2026 do UBND TP Hà Nội ban hành mới nhất, thành phố sẽ tuyển sinh khoảng 161.000 học sinh vào lớp 6. Đối với các trường THCS tuyển sinh vào lớp 6 không theo tuyến (trường được UBND thành phố công nhận trường chất lượng cao; trường tư thục) có số học sinh đăng ký vượt quá chỉ tiêu có thể thực hiện phương thức xét tuyển theo tiêu chí sử dụng kết quả học tập, kết quả rèn luyện cấp tiểu học hoặc kết quả đánh giá năng lực học sinh theo các hình thức: Hỏi - đáp, viết, thuyết trình... Theo hướng dẫn, các trường THCS chất lượng cao nếu xét tuyển theo tiêu chí sử dụng kết quả đánh giá năng lực phải lựa chọn thời gian đánh giá năng lực hợp lý, báo cáo phòng GDĐT trình UBND quận, huyện, thị xã phê duyệt, hoàn thành tuyển sinh chậm nhất ngày 12/7.

Hướng dẫn của UBND TP Hà Nội cũng nêu rõ, trừ lớp 6 trường chất lượng cao, các lớp đầu cấp gồm nhà trẻ, mầm non, lớp 1, lớp 6 công lập sẽ áp dụng phương thức xét tuyển theo tuyến tuyển sinh do UBND quận, huyện, thị xã quy định; tiếp tục sử dụng hệ thống hỗ trợ tuyển sinh trực tuyến.

Nỗi lo “bình mới rượu cũ”

Như vậy, theo hướng dẫn đã được công bố, các trường THCS chất lượng cao tại Hà Nội được tổ chức đánh giá năng lực tuyển sinh lớp 6. Liên quan đến nội dung này, đại diện Bộ GDĐT cho hay, từ năm 2014, Bộ quy định tuyển sinh THCS theo hình thức xét tuyển. Quy định này bảo đảm việc tuyển sinh thuận lợi, thiết thực đối với cấp học cần huy động 100% học sinh đến trường. Đến năm 2018, trước thực tế một số trường THCS có uy tín, được đông đảo học sinh đăng ký vào học, việc xét tuyển theo tiêu chí chung chưa đáp ứng được, Bộ cho phép các trường này có thể kết hợp xét tuyển với kiểm tra, đánh giá năng lực học sinh. Thời điểm đó, Bộ đã nêu rõ việc kiểm tra, đánh giá năng lực khác với một kỳ thi.

Cụ thể, khi xét tuyển vào một trường THCS, nếu số lượng học sinh đáp ứng yêu cầu của tiêu chí chung vẫn vượt chỉ tiêu, nhà trường được kết hợp kiểm tra, đánh giá năng lực để bổ sung tiêu chí xét tuyển. Điều này không có nghĩa là tổ chức cả kỳ thi với nhiều môn thi đối với 100% học sinh đăng ký vào trường. Tuy nhiên, thực tế có một số trường đã tuyển sinh như một kỳ thi, với tất cả học sinh. Vai trò của “xét tuyển” trong phương thức kết hợp chưa được thực hiện thỏa đáng. Thông tư 30 quy định phương thức tuyển sinh THCS là xét tuyển. Các Sở GDĐT phải xây dựng bộ tiêu chí, áp dụng cho tất cả trường; đồng thời có hướng dẫn tiêu chí riêng đối với các trường có đông thí sinh đăng ký và đạt yêu cầu chung hơn chỉ tiêu.

Băn khoăn đặt ra ở đây là sau khi có Thông tư 30, rồi hướng dẫn từ Sở GDĐT Hà Nội, trường THCS chất lượng cao tại Hà Nội vẫn được đánh giá năng lực để tuyển sinh lớp 6. Liệu câu chuyện “bình mới rượu cũ” có lặp lại không? Điều này đặt ra yêu cầu về giám sát tuyển sinh cũng như thực hiện nghiêm chế tài xử phạt để đảm bảo minh bạch môi trường giáo dục, đặc biệt là đảm bảo quyền lợi của người học.

Thực tế cho thấy, một trong những nguyên nhân khiến cuộc đua đầu cấp tại Hà Nội và các đô thị lớn luôn khốc liệt đó là tình trạng thiếu trường, lớp. Tuy nhiên, nguyên nhân sâu xa chính của cuộc chạy đua là phụ huynh. Họ luôn muốn con em mình được vào học ở ngôi trường tốt nhất.

Ông Nguyễn Quốc Bình - Hiệu trưởng Trường THCS - THPT Lương Thế Vinh (Hà Nội) cho rằng, hiện nay đối với tuyển sinh đầu cấp lớp 6, áp lực không đến từ nhà trường mà từ cha mẹ học sinh. Các trường ngoài công lập, trường chất lượng cao có phương án riêng để tuyển được học sinh có năng lực. Không ít cha mẹ mong muốn con vào trường có tiếng, bắt ép con đi học thêm, luyện thi, luyện đề rất vất vả.

Phân tích từ các chuyên gia cũng cho thấy, phụ huynh mới là người lựa chọn con đường, hướng phát triển phù hợp cho con của mình. Khi người lớn đặt nhiều kỳ vọng quá lên những đứa trẻ, không những kết quả khó được như mong đợi, mà hệ lụy lớn nhất có thể dẫn tới chứng tự ti, trầm cảm tuổi học đường.

Vi Cầm