Gia tăng tỷ lệ trẻ em thừa cân, béo phì

Cải thiện tình trạng dinh dưỡng trẻ em

Mới đây, Sở Y tế Hà Nội thông tin về việc triển khai mô hình can thiệp phòng, chống thừa cân, béo phì cho học sinh tại một số trường tiểu học, giảm thiểu gánh nặng bệnh tật.

Theo đó, trong năm 2024, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật thành phố (CDC) Hà Nội phối hợp với các đơn vị liên quan triển khai mô hình can thiệp phòng chống thừa cân, béo phì và đánh giá tình trạng dinh dưỡng cho 3.600 học sinh tại 3 trường tiểu học: Lê Lợi (quận Hà Đông), Nguyễn Du (quận Hoàn Kiếm) và La Thành (quận Đống Đa).

Kết quả, tỷ lệ học sinh thừa cân béo phì tại 3 trường tiểu học nói trên là 43,2%. Trong đó, Trường Tiểu học Nguyễn Du có tỷ lệ cao nhất 45,9%; tiếp đến là Trường Tiểu học Lê Lợi là 43,7%; Trường Tiểu học La Thành là 34,9%. Ngoài ra, tỷ lệ học sinh bị suy dinh dưỡng tại 3 trường tiểu học này là 3,1%.

Từ kết quả này, theo CDC thành phố, mô hình can thiệp đã tổ chức tập huấn cho 105 cán bộ y tế về kỹ năng tư vấn cho học sinh bị thừa cân, béo phì. Đồng thời, tổ chức truyền thông dinh dưỡng, hỗ trợ về chuyên môn và vận động phòng, chống thừa cân béo phì ở học sinh cho giáo viên, người chế biến bữa ăn học đường, phụ huynh có con thừa cân, béo phì tại 3 trường học.

Trước đó, kết quả đánh giá tình trạng dinh dưỡng của trẻ em lứa tuổi học đường giai đoạn năm 2017 - 2021 tại 90 trường ở các khối lớp 5, 9, 12 (mỗi năm khoảng 7.300 học sinh) trên địa bàn Hà Nội cho thấy, học sinh tiểu học có tỷ lệ thừa cân, béo phì cao nhất với 37,8%; trong khi tỷ lệ này ở học sinh trung học cơ sở là 16,8% và học sinh trung học phổ thông là 11,3%. Đáng chú ý, tỷ lệ thừa cân, béo phì gia tăng nhanh theo các năm và ở khu vực nội thành cao hơn ngoại thành.

Về hoạt động cải thiện tình trạng dinh dưỡng trẻ em, bên cạnh công tác tập huấn, truyền thông về dinh dưỡng, trong năm 2024, CDC thành phố đã thực hiện điều tra, đánh giá tình trạng dinh dưỡng của trẻ dưới 5 tuổi và khảo sát tình trạng thiếu năng lượng trường diễn của phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ tại 60 cụm của 30 quận, huyện, thị xã với 3.060 cặp mẹ con tham gia.

Kết quả tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ em dưới 5 tuổi thể nhẹ cân là 4,8%, thấp còi 8,8%, gầy còm 4,6% và tỷ lệ thừa cân béo phì là 5,9%.

Trung tâm đã phối hợp với chính quyền các địa phương tổ chức chiến dịch Ngày vi chất dinh dưỡng vào tháng 6 và tháng 12. Trong đó, tỷ lệ trẻ từ 6 - 35 tháng tuổi được uống vitamin A đạt 99,9%.

Chiến dịch Ngày vi chất dinh dưỡng đợt 1 đã thực hiện cân, đo đánh giá tỷ lệ suy dinh dưỡng ở 607.437 trẻ dưới 5 tuổi. Kết quả tỷ lệ suy dinh dưỡng thể nhẹ cân là 6,6%, thể thấp còi là 9,8%, thể gầy còm là 0,3% và thừa cân béo phì là 1,1%.

“Chìa khóa” đẩy lùi béo phì ở trẻ

Theo PGS.TS Bùi Thị Nhung - Trưởng khoa Dinh dưỡng (Bệnh viện Mặt Trời), nguyên nhân đầu tiên dẫn tới thừa cân béo phì ở trẻ là do tâm lý thích con bụ bẫm của các phụ huynh. Từ đây, dẫn tới việc cha mẹ đánh giá sai về hình ảnh cơ thể của trẻ.

Chuyên gia giải thích, nguyên nhân gây thừa cân béo phì ở trẻ em Việt Nam có những đặc điểm rất khác so với các nước trên thế giới. Nếu ở các nước phương Tây, trẻ béo phì do nguyên nhân chính là ăn thức ăn nhanh, thì ở nước ta, trẻ dưới 5 tuổi được gia đình quan tâm rất kỹ, các phụ huynh cho con ăn quá nhiều. Tâm lý khác là cứ nghĩ cho trẻ ăn thoải mái, rồi khi đi học trẻ sẽ gầy đi, nhưng thực tế rất nhiều trường hợp thậm chí còn béo hơn.

Bên cạnh đó, phần lớn phụ huynh đánh giá sai về hình ảnh cơ thể của con trẻ. Trẻ bị thừa cân thì cha mẹ cho rằng con đang gầy, lo lắng suy dinh dưỡng. Có trường hợp trẻ đã bị béo phì nhưng cha mẹ vẫn cho là con chỉ bị thừa cân.

Một nguyên nhân khác là sự phối hợp chưa tốt của nhà trường và gia đình, cũng như những sai lầm trong cách lựa chọn thực phẩm của ông bà, cha mẹ. Bên cạnh đó, với sự phát triển của xã hội hiện đại, thời gian trẻ vận động thể lực cũng giảm hơn so với trước. Ngày nay, trẻ không cần đi bộ hay đạp xe đến trường, cũng không cần tham gia làm việc nhà như nấu cơm, giặt quần áo. Song song với đó là thời gian ngồi một chỗ tương tác với các thiết bị điện tử tăng. Điều này khiến số trẻ thừa cân béo phì ở nước ta tăng qua từng năm.

“Trẻ thừa cân béo phì là do ăn quá nhiều so với nhu cầu khuyến nghị. Do đó, chỉ cần cho trẻ ăn đúng tháp dinh dưỡng, theo nhu cầu khuyến nghị, mức độ hoạt động thể lực, ăn cân đối giữa các bữa, thay gạo trắng bằng gạo lứt… tăng hoạt động thể lực là có thể giảm cân. Khi áp dụng bền vững, trẻ sẽ giảm cân từ từ và duy trì trong nhiều năm” - PGS.TS Bùi Thị Nhung cho biết.

Do đó, theo chuyên gia, để giảm cân, cha mẹ cần cho trẻ ăn theo suất, đúng năng lượng, đúng bữa. Đồng thời, không cho trẻ ăn thêm các thực phẩm khác, không uống sữa trước khi đi ngủ. Không để đồ ăn nhiều trong tủ lạnh.

Đức Trân