Doanh nghiệp tìm cơ hội trong vòng xoáy thuế quan
Giới chuyên gia kinh tế nhận định, thách thức thuế quan hiện tại chính là thời cơ để Việt Nam nhận diện tiềm lực, tái cấu trúc toàn diện nền kinh tế cùng với chuỗi cung ứng, thị trường xuất nhập khẩu và các ngành nghề chủ lực.
Cơ hội để doanh nghiệp xoay chuyển tình thế
Ngày 9/4, chính quyền Mỹ thông báo hoãn áp thuế đối ứng với các nước trong 90 ngày, mức thuế đối ứng trong thời gian này chỉ là mức cơ sở 10%, trong đó có Việt Nam.
Về vấn đề này, Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Phạm Tấn Công cho biết, việc Tổng thống Mỹ Donald Trump đề xuất áp mức thuế đối ứng lên hơn 180 nền kinh tế thế giới, trong đó Việt Nam chịu mức 46% đã tạo ra cơn địa chấn, báo hiệu một bước ngoặt mới cho thương mại toàn cầu, tạo ra sự lên ngôi của xu thế bảo hộ đơn phương và khó lường trong điều hành chính sách thuế quan.
Theo rà soát của VCCI, Mỹ chiếm gần 30% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam trong năm 2024 với các mặt hàng chủ lực như: điện tử, dệt may, da giày, gỗ và sản phẩm gỗ, thủy sản, máy móc, thiết bị... Trong đó, nhiều ngành có tỷ trọng xuất khẩu sang Mỹ lên tới trên 40%, thậm chí vượt 50%, như ngành gỗ, dệt may, thiết bị điện tử, nếu mức thuế đối ứng bị áp dụng, các doanh nghiệp Việt Nam sẽ bị tổn thương nặng nề do mất thị phần, giảm sức cạnh tranh, gián đoạn sản xuất. Từ đó, kéo theo người lao động mất việc làm, ảnh hưởng tới an sinh xã hội, tăng trưởng chung của kinh tế đất nước.
Hiện đang là thời gian Mỹ tạm hoãn áp mức thuế đối ứng và thách thức lớn đối với các doanh nghiệp (DN) Việt Nam vẫn còn.
Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) Lê Tiến Trường nêu quan điểm, chúng ta phải tính toán lại cán cân thương mại với Mỹ, phương án với ngành dệt may là có thể gia tăng sử dụng bông Mỹ để giảm cán cân thương mại, đồng thời đáp ứng yêu cầu nguồn gốc xuất xứ.
Ông Nguyễn Chánh Phương - Phó Chủ tịch Hội Mỹ nghệ và chế biến gỗ TPHCM (HAWA) cho biết, nhiều DN hội viên đã chủ động liên hệ, làm việc với đối tác tại thị trường Mỹ. Nhiều đối tác cũng cam kết sẽ cùng các DN Việt Nam chia sẻ một phần thuế quan và tiếp tục duy trì nhập khẩu hàng hóa từ các DN Việt.
Về trung và dài hạn, theo Phó Chủ tịch HAWA, trong 1-3 năm tới, các DN ngành gỗ sẽ có sự cơ cấu để đa dạng hàng hóa, cũng như đa dạng các phân khúc thị trường.
Còn bà Trần Hoàng Phú Xuân - Phó Chủ tịch Hiệp hội Dệt may TPHCM, Giám đốc điều hành Công ty CP Kết nối thời trang (Faslink) chia sẻ, vấn đề thuế quan đã được cảnh báo từ trước và một số DN đã có sự chuyển mình. "Thương chiến là cơ hội để DN định vị lại mình, chuẩn bị tâm thế thay đổi, cùng hợp tác xây dựng chuỗi cung ứng nội địa, hợp tác với DN có vốn đầu tư nước ngoài tăng hàm lượng giá trị gia tăng tại Việt Nam, ứng dụng công nghệ để truy xuất nguồn gốc" - bà Xuân nêu.
Riêng tại Faslink, bà Xuân cho hay thời gian qua công ty đã chủ động minh bạch chuỗi cung ứng, đi theo xu hướng thời trang bền vững, nhiều công năng.
Trong nguy luôn có cơ
Nhận diện tổng quan tình hình hiện nay, Chủ tịch VCCI Phạm Tấn Công cho rằng, trong nguy luôn có cơ, các DN cần phải coi đây là thời điểm để nhìn lại chiến lược phát triển, nâng cao năng lực nội tại, chủ động thích ứng và định vị lại vai trò của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu, giảm phụ thuộc vào một vài thị trường và nâng cao khả năng chống chịu trước các biến động từ bên ngoài.
Việt Nam cần kiên trì ổn định các yếu tố kinh tế vĩ mô như tỷ giá, lạm phát, lãi suất, không để các biến động bên ngoài làm chệch hướng điều hành. Đồng thời, cần minh bạch hóa hệ thống thuế quan và phi thuế quan, nhằm tạo niềm tin cho cộng đồng DN và đối tác quốc tế. Việt Nam cần duy trì sự ổn định và linh hoạt trong chính sách vĩ mô. Điều này đặc biệt quan trọng khi nền kinh tế thế giới đang trong giai đoạn biến động.
Dưới góc độ chuyên gia quốc tế, ông Jonathan D. London - Cố vấn kinh tế, Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) cho rằng: Chiến lược phát triển của Việt Nam cần có sự cân bằng giữa giải pháp ngắn hạn và dài hạn, chuyển đổi mô hình tăng trưởng. Trước mắt, Việt Nam cần ưu tiên chính sách công nghiệp và thương mại, đồng thời tăng cường ngoại giao kinh tế để duy trì thị phần tại các thị trường lớn như Hoa Kỳ và EU. Về lâu dài, đất nước cần xây dựng mô hình tăng trưởng dựa trên năng suất, đổi mới sáng tạo và đầu tư công chất lượng cao, đặc biệt là hạ tầng, năng lượng và giáo dục.
"Minh bạch và khuyến khích sẽ tạo ra môi trường để đa số người dân và DN tham gia vào nền kinh tế thị trường hiện đại. Đây sẽ là nền tảng để Việt Nam không chỉ ứng phó với khủng hoảng hiện tại mà còn hướng tới tăng trưởng bền vững" - chuyên gia của UNDP nhấn mạnh.
Thời gian qua, Chính phủ đã chủ động và tích cực giải quyết các mối quan tâm về thương mại quốc tế, trong đó có thương mại với Mỹ.
Mới đây, khi chủ trì hội nghị với các bộ, ngành, cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài, hiệp hội, DN để chủ động thích ứng với tình hình mới về thương mại quốc tế, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã nhấn mạnh "bộ tứ chiến lược" gồm: phát triển khoa học công nghệ; cải cách thể chế, sắp xếp bộ máy; thúc đẩy kinh tế tư nhân và hội nhập quốc tế, cần tiếp tục được triển khai đồng bộ.
Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng yêu cầu tận dụng triệt để các FTA để mở rộng thị trường sang các khu vực như: Trung Đông, châu Phi, Nam Mỹ... từ đó đa dạng hóa thị trường và giảm phụ thuộc vào một số đối tác lớn. Người đứng đầu Chính phủ cũng đã giao nhiệm vụ cho các bộ ngành khẩn trương rà soát, đánh giá lại từng ngành hàng xuất khẩu chủ lực, tăng cường nội địa hóa sản phẩm có FDI, đẩy mạnh hỗ trợ khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo...
Tại Hội nghị "Hỗ trợ các DN tháo gỡ khó khăn trong bối cảnh Hoa Kỳ áp dụng thuế đối ứng lên hàng xuất khẩu từ Việt Nam" diễn ra hồi giữa tháng 4, Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên cũng cho rằng, những khó khăn từ việc Hoa Kỳ áp thuế đối ứng là cơ hội cho chúng ta chủ động tái cấu trúc nền kinh tế, tái cấu trúc DN để tạo ra những thay đổi tích cực hơn trong dài hạn và để thực hiện được mục tiêu này cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan từ DN, hiệp hội ngành hàng đến cơ quan quản lý nhà nước các cấp.
GS.TS Hoàng Văn Cường, đại biểu Quốc hội khoá XV:
Chú trọng kích cầu tiêu dùng nội địa
Hiện nay Chính phủ đang triển khai nhiều chính sách hỗ trợ về thuế cho DN và người dân như giảm thuế VAT. Song, cần kéo dài thời gian giảm thuế đến năm 2026, đồng thời sớm nâng mức giảm trừ gia cảnh để kích cầu tiêu dùng nội địa. Với thị trường trong nước đầy tiềm năng, quy mô 100 triệu dân, dân số trẻ, cần quan tâm hơn đến phát triển thị trường nội địa. Coi đây chính là trụ đỡ vững chắc.
Hay như ở một số lĩnh vực bị ảnh hưởng nặng nề bởi thuế đối ứng như dệt may, nông sản, thuỷ sản... cần phải tính đến việc giãn, hoãn cho DN một số nghĩa vụ đóng góp về thuế, phí. Qua đó, tạo môi trường hài hoà hơn cho các DN phục hồi có nguồn lực để sản xuất kinh doanh.