Ứng phó chính sách thuế quan biến động: Doanh nghiệp dồn lực đẩy mạnh xuất khẩu

Doanh nghiệp vận hành hết công suất

Nhận định của các chuyên gia kinh cho biết, những tháng đầu năm 2025, xuất khẩu tăng mạnh chủ yếu bởi các doanh nghiệp đang dồn lực chạy đua sản xuất cho kịp các đơn hàng trong thời gian đàm phán thuế đối ứng với Mỹ. Theo số liệu báo cáo của Cục Thống kê (Bộ Tài chính), tính từ đầu năm cho đến hết tháng 4/2025, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa đạt 276,89 tỉ USD, tăng 15,7% so với cùng kỳ năm trước, trong đó xuất khẩu tăng 13,0%, đạt 140,34 tỉ USD; nhập khẩu tăng 18,6%. Cán cân thương mại hàng hóa xuất siêu 3,79 tỉ USD. Về thị trường xuất khẩu, Mỹ tiếp tục là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch đạt 43,4 tỉ USD, tức là chiếm gần 31% tổng kim ngạch xuất khẩu của nước ta. 4 tháng đầu năm, Việt Nam xuất siêu sang Mỹ đạt 37,7 tỉ USD, tăng 24,9% so với cùng kỳ năm trước.

Chia sẻ dưới góc độ doanh nghiệp, Chủ tịch HĐQT, Tổng Giám đốc Công ty CP thủy sản Cafatex (TPHCM) cho hay: Từ thời điểm Mỹ áp thuế đến nay, nhà máy luôn vận hành hết công suất, trên tinh thần làm ngày, làm đêm để đáp ứng kịp các đơn hàng đã ký và những hợp đồng được nối lại sau khi bị trì hoãn giao hàng trong thời gian Mỹ tuyên bố áp thuế đối ứng. Trước mắt, phía công ty xác định tập trung giải quyết nhanh gọn các hợp đồng này. Nếu có thêm hợp đồng mới thì phía công ty cũng sẽ phải bảo đảm tiến độ giao hàng sớm trong giai đoạn 90 ngày. Sau đó là tiếp tục chờ những thông tin mới.

Tương tự, Chủ tịch HĐQT của Tổng Công ty CP May Việt Tiến Vũ Đức Giang chia sẻ, 90 ngày Mỹ tạm dừng áp thuế đối ứng là thời gian doanh nghiệp này đẩy tiến độ sản xuất, hoàn tất đơn hàng đã ký trong quý II/2025 và giao hàng đến đối tác. Trước các rủi ro về thuế quan, may Việt Tiến vẫn định hướng không thay đổi mục tiêu kinh doanh, mà tiếp tục ứng phó linh hoạt, bên cạnh đó là triển khai khánh thành chi nhánh và trung tâm kho ở Hà Nội. Ông Vũ Đức Giang cho biết thêm, chuyện gì diễn ra sau này chúng ta không thể đoán trước được, nhưng thời điểm này doanh nghiệp đang đứng trước một khoảng lặng quý giá. Đây không chỉ là cơ hội để đẩy mạnh xuất khẩu mà còn là cơ hội để khẳng định năng lực tự chủ, tự cường của nền kinh tế. Để nắm bắt cơ hội này, điều kiện tiên quyết không phải là giá lao động rẻ mà là khả năng tư duy chiến lược, quản trị rủi ro và nâng cấp vị thế quốc gia trong chuỗi giá trị toàn cầu. May Việt Tiến vẫn tiếp tục đẩy mạnh ký kết các hợp đồng với các đối tác truyền thống và tìm kiếm đối tác mới để mở rộng các đơn hàng từ nay đến hết tháng 6.

Bà Lê Hằng - Phó Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam cho biết, các do-anh nghiệp thủy sản nói riêng và cộng đồng doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng nói chung đã có kế hoạch tăng cường xuất khẩu sang Mỹ. Tuy vậy, bà Lê Hằng khuyến nghị doanh nghiệp không được xao nhãng phương án chuyển hướng và đa dạng thị trường, đẩy mạnh xuất khẩu sang châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc, qua các hiệp định thương mại tự do… để giảm phụ thuộc vào một thị trường.

Tái cấu trúc để tự chủ, phát triển bền vững

GS.TS Nguyễn Thành Hiếu, Phó Giám đốc Đại học Kinh tế quốc dân cho biết, về cơ cấu, 70% hàng hóa xuất khẩu sang Hoa Kỳ là những mặt hàng chế biến chế tạo chủ lực như điện, điện tử, linh kiện, điện thoại, da giày, dệt may, gỗ… Những mặt hàng này phần lớn là lĩnh vực sản xuất của khu vực FDI và cũng là động lực của nền kinh tế những năm qua. GS.TS Nguyễn Thành Hiếu cũng cho rằng đây là khoảng thời gian quý giá để Việt Nam tái cấu trúc lại để nền kinh tế tự chủ, phát triển bền vững, gia tăng khả năng chống chịu đối với những bất ổn từ thế giới.

Trong khi đó, theo PGS.TS Phan Hữu Nghị, Phó Viện trưởng Viện Ngân hàng - Tài chính (Đại học Kinh tế quốc dân), Việt Nam đang bước vào giai đoạn đàm phán thuế quan với Mỹ. Do đó, trong thời gian tới, để ứng phó với chính sách thuế quan của Mỹ, Việt Nam cần những đối sách khôn khéo, đa dạng hóa thị trường, tăng cường hợp tác để chủ động trong mọi tình huống. Và cần xây dựng cơ chế kiểm soát, minh bạch nguồn gốc xuất xứ hàng hóa một cách chặt chẽ, đặc biệt chú trọng tỷ lệ giá trị xuất xứ trong nước và từ Trung Quốc, ASEAN để làm cơ sở đàm phán thuế quan. Đồng thời, cần rà soát kỹ lưỡng danh mục hàng hóa có thể cắt giảm nhập khẩu từ Mỹ nhằm hướng tới cân bằng thương mại.

PGS.TS Phan Hữu Nghị dẫn chứng, việc Mỹ vừa áp thuế tấm pin năng lượng mặt trời nhập khẩu từ Đông Nam Á lên tới 3.521% là điển hình cho minh bạch chuỗi cung ứng, bởi tiếp theo pin năng lượng có thể là gỗ, thép, xe điện, hàng điện tử gia dụng, dệt may...Vì thế, việc truy xuất nguồn gốc xuất xứ, hàm lượng xuất xứ trong nước, hay trong khối Asean rất được coi trọng trong đàm phán. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp gia công xuất khẩu, nhất là nguyên liệu nguồn gốc từ Trung Quốc hay ngoài ASEAN phải nghiên cứu chuyển đổi trong sản xuất nếu muốn xuất khẩu sang Mỹ và không để bị đứt gãy chuỗi cung ứng.

Về lâu dài, PGS.TS Phan Hữu Nghị, Việt Nam cần xây dựng chính sách để đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, tăng cường hợp tác khu vực và toàn cầu, tránh phụ thuộc vào một thị trường nhất định. Việt Nam cũng cần xây dựng bền vững kinh tế địa phương bằng cách đầu tư vào hạ tầng, đào tạo lao động tại chỗ, phục hồi tài nguyên thiên nhiên và gắn kết cộng đồng tại địa phương để tạo nên một nền kinh tế có khả năng chống chịu với các cú sốc từ bên ngoài.

Nam Anh