Tiếp nhận yêu cầu tương trợ tư pháp dân sự trên môi trường điện tử
Chiều 26/5, Quốc hội nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự án Luật Tương trợ tư pháp về dân sự.
Báo cáo tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết, dự án Luật quy định nguyên tắc, thẩm quyền, trình tự, thủ tục thực hiện tương trợ tư pháp về dân sự (TTTPDS), trách nhiệm của các cơ quan nhà nước Việt Nam trong hoạt động này và áp dụng đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân Việt Nam và nước ngoài có liên quan đến hoạt động TTTPDS với Việt Nam.
Theo đó, dự án Luật được xây dựng trên cơ sở kế thừa các quy định của Luật Tương trợ tư pháp hiện hành và đảm bảo: cụ thể hóa các chính sách xây dựng luật đã được phê duyệt; thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách của Nhà nước về hội nhập quốc tế, cải cách pháp luật và tư pháp, xây dựng nhà nước pháp quyền, đảm bảo quyền con người trong lĩnh vực tư pháp; khắc phục toàn diện các hạn chế, bất cập của thực tiễn công tác tương trợ tư pháp về dân sự; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số; bám sát ý kiến chỉ đạo của lãnh đạo Đảng, Quốc hội, Chính phủ về đổi mới tư duy trong công tác xây dựng pháp luật thực hiện.
Theo ông Ninh, về cơ bản dự án Luật đã được sự nhất trí của các bộ, ngành; thống nhất về cơ cấu, bố cục với 3 dự án luật còn lại được tách ra từ Luật Tương trợ tư pháp năm 2007 (Luật TTTP) là: Luật Tương trợ tư pháp về hình sự; Luật Dẫn độ; Luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù. Chính phủ đã tiếp thu các ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và ý kiến thẩm tra của Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Quốc hội hoàn thiện dự án Luật với 4 chương, 36 điều.
Về Những quy định chung (Chương I) gồm 14 điều quy định về: phạm vi điều chỉnh; đối tượng áp dụng; phạm vi TTTPDS; giải thích một số thuật ngữ; áp dụng pháp luật nước ngoài; nguyên tắc TTTPDS; ngôn ngữ trong TTTPDS; hợp pháp hóa lãnh sự hồ sơ TTTPDS; triệu tập và bảo vệ người làm chứng, người giám định; chi phí thực hiện yêu cầu TTTPDS; kinh phí bảo đảm công tác TTTPDS; hệ thống thông tin TTTPDS; cơ quan Trung ương của Việt Nam trong TTTPDS; trách nhiệm quản lý nhà nước về TTTPDS.
Thực hiện yêu cầu tương trợ tư pháp về dân sự của Việt Nam (Chương II) gồm 9 điều, quy định về thẩm quyền yêu cầu; hồ sơ; văn bản yêu cầu; trình tự thủ tục tiếp nhận và giải quyết yêu cầu TTTPDS của cơ quan, tổ chức, người có thẩm quyền Việt Nam gửi đi nước ngoài; thực hiện yêu cầu TTTPDS khác; phương thức thực hiện TTTPDS; chuyển giao yêu cầu TTTPDS trên môi trường điện tử; giá trị pháp lý của kết quả TTTPDS; thu thập chứng cứ lấy lời khai trực tuyến của Việt Nam.
Về thực hiện yêu cầu tương trợ tư pháp về dân sự của nước ngoài (Chương III) gồm 9 điều quy định về thẩm quyền thực hiện yêu cầu TTTPDS của nước ngoài; hồ sơ; văn bản yêu cầu; thủ tục tiếp nhận và giải quyết yêu cầu TTTPDS của nước ngoài gửi đến Việt Nam; từ chối, hoãn thực hiện TTTPDS; thực hiện các yêu cầu TTTPDS khác; phương thức thực hiện yêu cầu TTTPDS, tiếp nhận yêu cầu TTTPDS trên môi trường điện tử; thu thập chứng cứ lấy lời khai trực tuyến.
Thẩm tra dự án luật, Ủy ban Pháp luật – Tư pháp tán thành các nội dung về ứng dụng công nghệ thông tin trong tương trợ tư pháp về dân sự để thực hiện chủ trương của Đảng về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, chuyển đổi số, góp phần nâng cao hiệu quả công tác tư pháp.
Đồng thời, đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, bổ sung, hoàn thiện các quy định trong dự thảo Luật về tiếp nhận, chuyển giao văn bản, hồ sơ, tài liệu trên môi trường điện tử, chuẩn hóa quy trình thu thập và chuyển giao tài liệu, chứng cứ điện tử. Việc xây dựng Hệ thống thông tin tương trợ tư pháp về dân sự cần bảo đảm thiết thực, kết nối, liên thông, đồng bộ để phát huy hiệu quả trong thực tiễn.