Cơ hội để ngành logistics bứt phá

Trong số các xu hướng toàn cầu của ngành logistics, việc tăng cường số hóa và tự động hóa, phát triển các phần mềm quản lý logistics tích hợp và quản lý kho dựa trên điện toán đám mây là những điểm nhấn quan trọng mà hầu hết các doanh nghiệp (DN), quốc gia đều đang triển khai, áp dụng.

Theo giới chuyên gia, hiện Việt Nam thuộc top 10 thị trường logistics mới nổi trên thế giới và đứng thứ 4 Đông Nam Á. Về cơ hội logistics trong nước, Việt Nam đứng thứ 16 và về cơ hội logistics quốc tế, chúng ta đang đứng vị trí thứ 4. Điều kiện kinh doanh và chỉ số sẵn sàng công nghệ, chúng ta đang được đánh giá lần lượt ở vị trí thứ 19 và 15 của bảng xếp hạng. Google dự báo quy mô thị trường thương mại điện tử Việt Nam năm 2025 sẽ đạt mức 57 tỉ USD (CAGR là 51,5%).

Theo ông Nguyễn Tuấn Huy - Trưởng ban Chuyển đổi số của Tổng công ty Viễn thông MobiFone, ngành dịch vụ logistics hiện nay không chỉ đơn thuần là hoạt động vận chuyển hàng hóa, mà đã trở thành một mắt xích chiến lược trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Tại Việt Nam, quy mô ngành ước đạt 40 - 52 tỉ USD và đang tăng trưởng mạnh mẽ. Ông Huy cho biết thêm, nhờ ứng dụng các công nghệ như Internet vạn vật (IoT), trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), robot và đặc biệt là mạng 5G, DN có thể giám sát toàn bộ chuỗi cung ứng 24/7, tối ưu kho bãi, quản lý tồn kho và giảm thiểu tình trạng hàng hóa thất lạc. Việc gắn thiết bị cảm biến 5G trên hàng hóa cho phép theo dõi vị trí theo thời gian thực, từ đó giảm đến 90% lượng hàng hóa thất lạc và tiết kiệm hơn 15% chi phí vận chuyển.

Bà Cao Cẩm Linh - Ủy viên Ban Chấp hành Hiệp hội DN Dịch vụ Logistics Việt Nam nêu quan điểm, bên cạnh hiệu quả vận hành, chuyển đổi số còn là chìa khóa giúp DN thích ứng với xu thế logistics xanh, một đòi hỏi cấp bách từ các thị trường lớn như châu Âu, Mỹ và Nhật Bản. Không những thế, chính những áp lực đến từ chính sách, nhà đầu tư và cả người tiêu dùng toàn cầu đang thúc đẩy các DN logistics Việt Nam chuyển mình nhanh chóng. Theo bà Linh, việc ứng dụng chuyển đổi số không chỉ giúp giảm phát thải CO₂ trong ngành logistics, mà còn là nền tảng để xây dựng hệ sinh thái vận hành tuần hoàn, thân thiện với môi trường và đạt được sự tin tưởng của các đối tác quốc tế.

Hiện Việt Nam có khoảng 46% DN trong ngành logistics đang ứng dụng các loại hình công nghệ khác nhau trong hoạt động, vận hành của mình. Các dịch vụ số hóa nổi bật bao gồm hải quan điện tử, thuế điện tử, quản lý khai thác cảng biển, quản lý hành trình xe, vận chuyển và kho bãi… Nhu cầu chuyển đổi số của DN là rất lớn, tuy nhiên với những DN vừa và nhỏ, vốn đầu tư cho công nghệ số cũng là một vấn đề khó khăn.

Theo phân tích của chuyên gia Lê Thanh Phương - Khoa Kinh tế và Quản lý (Trường Đại học Thủy lợi), Việt Nam hiện có khoảng 4.000 DN cung cấp dịch vụ logistics quốc tế và nội địa. Tuy nhiên, đa số là các DN vừa và nhỏ, chỉ có 1% là DN lớn. Vì vậy, chi phí đầu tư của các DN này cho số hóa cũng là một thử thách không nhỏ. Để khắc phục những trở ngại kể trên, các DN Việt cần chủ động xây dựng chiến lược chuyển đổi số phù hợp với quy mô và nhu cầu của mình; lựa chọn kỹ mô hình ứng dụng công nghệ; đảm bảo quá trình chuyển đổi hoạt động dựa trên nền tảng công nghệ số… Ở tầm vĩ mô, để thúc đẩy chuyển đổi số ngành logistics, các DN cần có sự hợp tác với các DN, tổ chức, hiệp hội liên quan.

Về vấn đề này, ông Hồ Trọng Đạt - Phó Giám đốc Trung tâm An toàn thông tin, thuộc Tập đoàn VNPT cho biết: Bên cạnh hiệu quả mà chuyển đổi số mang lại, ngành logistics cũng phải đối mặt với những rủi ro trong lĩnh vực an ninh mạng. Theo ông Đạt, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của hạ tầng kết nối, các DN logistics cũng đang trở thành mục tiêu tấn công của tin tặc.

“Việc bảo mật dữ liệu không chỉ là bài toán kỹ thuật mà còn liên quan chặt chẽ đến yếu tố con người. Do đó, nâng cao nhận thức an toàn thông tin cho toàn bộ nhân sự trong chuỗi vận hành logistics là yếu tố tiên quyết để duy trì hệ thống ổn định” – ông Đạt nhấn mạnh.

NAM ANH