Thương mại điện tử: Tiên phong trong kinh tế số

Livestream bán hàng - cơ hội lớn cho doanh nghiệp Việt

Chị Trần Lê Bảo Vy (quận Đống Đa, Hà Nội) chia sẻ, vào mỗi buổi tối sau bữa cơm gia đình, chị thường xem các buổi livestream (phát trực tiếp) để mua quần áo. Theo chị Vy, xem livestream trong giao dịch mua sắm có nhiều thuận lợi vì có thể tương tác trực tiếp với người bán ngay tại nhà, được người bán tư vấn cụ thể từng sản phẩm, không cần phải mất công đến tận cửa hàng.

Trong khoảng 2 năm trở lại đây, hình thức bán hàng qua livestream trở nên sôi động, thu hút đông đảo người mua lẫn người bán. Thậm chí, các cơ quan chức năng tại nhiều địa phương còn chủ động hỗ trợ doanh nghiệp (DN) đưa sản phẩm lên các sàn thương mại điện tử (TMĐT).

Tại chương trình xúc tiến thương mại và du lịch “Vải thiều Lục Ngạn - Tinh hoa trái cây Việt” vừa diễn ra, hoạt động livestream bán vải thiều đã trở thành điểm nhấn đặc biệt. Lần đầu tiên, người trồng vải tại Lục Ngạn được trực tiếp giới thiệu và bán sản phẩm của mình tới hàng triệu người tiêu dùng thông qua các sàn TMĐT. Anh Nguyễn Văn Cường (xã Kiên Lao, thị xã Chũ, Bắc Giang) cho biết: chỉ trong thời gian ngắn livestream cùng người dẫn chương trình, gia đình anh đã bán được gần 7 tấn vải. Nhờ livestream, người tiêu dùng có thể kết nối trực tiếp với người trồng, qua đó rút ngắn được các khâu trung gian trong tiêu thụ sản phẩm.

Livestream không chỉ giúp các DN khởi nghiệp, tiểu thương, hay những chủ thể chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) tiêu thụ sản phẩm, mà còn tạo điều kiện để họ kể câu chuyện về nguồn gốc, cảm xúc và niềm tự hào gắn với đặc sản quê hương. Nhiều DN đã đầu tư chuyên nghiệp vào kênh bán hàng trực tuyến này và xem đây là một phương thức phân phối đầy tiềm năng.

Theo AccessTrade Việt Nam, 3 nền tảng livestream phổ biến nhất tại Việt Nam hiện nay là Facebook (31,9%), Shopee (30,9%) và TikTok (17,2%). Trung bình mỗi tháng có khoảng 2,5 triệu phiên livestream bán hàng, với hơn 50.000 nhà bán tham gia. Khoảng 77% người tiêu dùng từng xem livestream, trong đó 71% đã từng mua hàng trực tiếp từ các buổi phát sóng này.

TMĐT tại Việt Nam hiện đang giữ vai trò tiên phong trong nền kinh tế số. Dù kinh tế toàn cầu còn nhiều khó khăn, nhưng TMĐT Việt Nam vẫn duy trì tốc độ tăng trưởng mạnh mẽ, ở mức từ 21 - 25% mỗi năm giai đoạn 2021–2024. Trong giai đoạn 2023–2025, thị trường này được kỳ vọng sẽ bước sang giai đoạn phát triển mới, khi nhiều sàn TMĐT quốc tế gia nhập thị trường và các nhà bán hàng trong nước đã tích lũy đủ kinh nghiệm để bứt phá.

Dự kiến năm 2025, tốc độ tăng trưởng của ngành TMĐT Việt Nam sẽ đạt khoảng 20-22%, một con số được đánh giá là hoàn toàn khả thi. Cục TMĐT và Kinh tế số (Bộ Công thương) dự báo doanh số của ngành có thể đạt 45 tỷ USD, đưa Việt Nam trở thành một trong 3 thị trường TMĐT lớn nhất Đông Nam Á.

Theo dự báo từ đơn vị nghiên cứu thị trường Metric, trong quý II/2025, tổng doanh thu trên 5 sàn lớn gồm Shopee, TikTok Shop, Lazada, Tiki và Sendo sẽ tăng trung bình 7,5% so với quý I cùng năm.

Bà Lê Thị Nga - Giám đốc Công ty công nghệ Sapo Social Commerce & Shipping cho biết: Các buổi livestream có nội dung sáng tạo và tương tác tốt với khách hàng qua minigame có thể tăng lượt xem lên tới 35% so với buổi phát sóng thông thường. Khi kết hợp với dịch vụ giao hàng nhanh và chính xác, nhà bán có thể tạo ra chuỗi giá trị khép kín từ tiếp cận khách hàng cho đến khâu giao nhận, qua đó nâng cao sự hài lòng của người mua.

Siết chặt kinh doanh trên sàn TMĐT

TMĐT ngày càng trở nên phổ biến, không chỉ với các DN lớn mà còn lan rộng tới cả tiểu thương, người bán nhỏ lẻ nhờ được hỗ trợ chuyển đổi số và bán hàng trực tuyến. Tuy nhiên, song song với sự phát triển đó, việc đảm bảo chất lượng hàng hóa trên các nền tảng TMĐT là vấn đề cấp thiết, đòi hỏi sự quan tâm đặc biệt từ các bên liên quan.

Các chuyên gia nhận định, cuộc chiến chống hàng giả, hàng xâm phạm sở hữu trí tuệ trên môi trường số cần được xem như một nhiệm vụ trọng tâm. Các sàn TMĐT và mạng xã hội hiện nay chính là "trận địa" mới, nơi cần có những giải pháp chủ động để phát hiện, ngăn chặn và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm.

Thực tế cũng chỉ ra, thời gian gần đây nhiều cá nhân bán hàng trên sàn TMĐT khi vi phạm đã bị xử phạt. Số lượng các vụ vi phạm về chất lượng hàng hóa trên sàn TMĐT ngày càng gia tăng.

Trong thời gian tới, cơ quan chức năng sẽ tăng cường quản lý, siết chặt việc cấp phép cho các sàn TMĐT cũng như các gian hàng trực tuyến nhằm kiểm soát tốt hơn chất lượng hàng hóa, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và DN, đồng thời xây dựng một môi trường TMĐT minh bạch, lành mạnh.

Theo Cục TMĐT và Kinh tế số (Bộ Công thương), công tác thanh tra, kiểm tra sẽ được đẩy mạnh, tập trung vào việc giám sát trách nhiệm của các nền tảng trong việc kiểm duyệt tài khoản và nội dung kinh doanh. Những tài khoản không rõ ràng thông tin, có dấu hiệu vi phạm sẽ bị xử lý. Ngoài ra, hoạt động TMĐT xuyên biên giới và trên nền tảng mạng xã hội cũng sẽ được quản lý chặt chẽ hơn.

Theo ông Nguyễn Hữu Tuấn - Giám đốc Trung tâm eComDX: Để TMĐT phát triển bền vững, đặc biệt với giới trẻ khởi nghiệp, yếu tố đạo đức và tuân thủ pháp luật là không thể thiếu. “Đạo đức trong kinh doanh trực tuyến không chỉ là tránh vi phạm, mà còn thể hiện ở sự minh bạch, trung thực từ thông tin sản phẩm, giá bán đến chất lượng dịch vụ. Một khi niềm tin bị mất, thương hiệu dù mạnh đến đâu cũng có thể sụp đổ” - ông Tuấn cảnh báo đồng thời lưu ý đến các quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân, sở hữu trí tuệ, quảng cáo trực tuyến và cạnh tranh công bằng – những nền tảng pháp lý quan trọng nhưng đôi khi bị xem nhẹ. Những hành vi như buôn bán hàng giả, gian lận thương mại hay cạnh tranh thiếu lành mạnh tuy có thể mang lại lợi ích trước mắt, nhưng sẽ gây tổn hại nghiêm trọng về lâu dài cho thị trường và cả hình ảnh quốc gia.

“

Sáng 17/6, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công thương) đã ra mắt cuốn Sổ tay hướng dẫn chuyển đổi số tiểu thương chợ truyền thống, với mục tiêu giúp các hộ kinh doanh nhỏ lẻ tại chợ hòa nhịp cùng nền kinh tế số. Tài liệu được phát hành trực tuyến tại địa chỉ: https://sotay.tieuthuongvietnam.vn.
Cuốn sổ tay còn giới thiệu cách bán hàng trên TikTok Shop, Shopee, Zalo OA, hướng dẫn dùng chatbot, tạo mã QR thanh toán, sử dụng phần mềm quản lý đơn giản, thậm chí là xây dựng thương hiệu cá nhân của chính tiểu thương.

Mới đây Bộ Công thương đã ban hành Quyết định số 1568/QĐ-BCT về phê duyệt Kế hoạch tổng thể phát triển TMĐT quốc gia giai đoạn 2026 - 2030.

Một trong những điểm nhấn quan trọng là yêu cầu tổ chức không gian phát triển TMĐT theo hướng đồng bộ, hiệu quả trên phạm vi cả nước, đồng thời thúc đẩy liên kết vùng, liên kết quốc tế nhằm huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực. Nhà nước giữ vai trò kiến tạo, xây dựng thể chế và hạ tầng; DN và người tiêu dùng được xác định là lực lượng chủ lực trong phát triển TMĐT bền vững.

Về môi trường cạnh tranh, đặt mục tiêu 70% dân số trưởng thành tham gia mua sắm trực tuyến; doanh số bán lẻ TMĐT tăng trưởng 20 - 30%/năm, chiếm 20% tổng mức bán lẻ hàng hóa quốc gia; giảm tỷ lệ website vi phạm quyền lợi người tiêu dùng xuống còn 5 - 10%. Về nâng cao năng lực DN, phấn đấu 70% DN ứng dụng TMĐT, 100% giao dịch có hóa đơn điện tử, 80% giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt, và 60% DN vừa và nhỏ hoạt động trên nền tảng TMĐT. Đáng chú ý, yếu tố phát triển xanh và bền vững được đưa vào như một trụ cột ...

H.Hương – P.Vân