Giải bài toán phát triển vật liệu xanh
Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách khuyến khích nghiên cứu, ứng dụng, phát triển vật liệu xanh nhằm tiết kiệm năng lượng, thân thiện môi trường. Tuy vậy, việc phát triển vật liệu xây dựng và công trình xanh vẫn còn nhiều hạn chế.
Theo nhận định của giới chuyên gia, đối với những loại công trình sử dụng khoảng 40% nguồn năng lượng, lượng phát thải sẽ chiếm tới 50%, tạo ra 33% lượng khí thải cácbon và 40% chất thải rắn xây dựng… Do vậy, việc phát triển vật liệu xanh đang trở thành xu thế tất yếu và là mục tiêu hướng tới của ngành công nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng Việt Nam.
Đại diện Vụ Vật liệu xây dựng (Bộ Xây dựng) cho biết, phát triển vật liệu xanh có nhiều ưu điểm vượt trội, không chỉ đem lại lợi ích cho ngành xây dựng mà còn cho cả xã hội, nhất là cải thiện môi trường sống. Một số lợi ích như giảm phát thải khí nhà kính, góp phần chống lại biến đổi khí hậu; giúp tiết kiệm năng lượng ở cả trong chuỗi quá trình sản xuất. Thống kê của Vụ Vật liệu xây dựng cho thấy các công trình xây dựng hiện đang sử dụng khoảng 17% nguồn nước, 40% nguồn năng lượng. Việc sử dụng vật liệu xanh còn giúp tận dụng được các nguồn phế thải từ các ngành công nghiệp khác. Đây cũng là giải pháp giúp tiết kiệm tài nguyên, khoáng sản.
Theo Vụ Vật liệu xây dựng, những năm qua, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách khuyến khích nghiên cứu, ứng dụng vật liệu xanh, tiết kiệm tài nguyên, năng lượng và thân thiện môi trường. Tuy vậy, việc phát triển vật liệu xây dựng và công trình xanh vẫn còn nhiều hạn chế. Hiện vật liệu xanh ở Việt Nam vẫn chưa được sử dụng rộng rãi. Nguyên nhân chủ yếu là do thiếu hướng dẫn cụ thể trong trình tự, thủ tục đánh giá và chứng nhận sản phẩm vật liệu xây dựng tiết kiệm năng lượng, thân thiện môi trường. Bên cạnh đó, các quy định bắt buộc liên quan đến đánh giá, chứng nhận hiệu suất năng lượng của thiết bị xây dựng còn chưa rõ ràng. Nhiều chủ đầu tư vẫn e ngại do chi phí xây dựng xanh cao hơn khoảng 2%, trong khi kiến trúc sư gặp khó khăn khi thuyết phục nhà đầu tư về hiệu quả dài hạn. Thực tế, nếu áp dụng các giải pháp xanh ngay từ khi bắt đầu giai đoạn thiết kế sẽ không làm tăng, thậm chí có thể giảm chi phí đầu tư. Giải pháp xanh có hiệu quả sẽ giúp hoàn vốn đầu tư trong khoảng 2 - 3 năm.
Trong khi đó, ông Đặng Việt Dũng - Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam chỉ ra rằng, thị trường vật liệu xây dựng xanh hiện nay thiếu minh bạch về thông tin và tiêu chuẩn đánh giá chưa đồng bộ. Người tiêu dùng khó phân biệt giữa vật liệu xanh thực sự và những sản phẩm “giả xanh”, trong khi nhà sản xuất cũng gặp khó khăn trong việc khẳng định chất lượng sản phẩm, dẫn đến việc mở rộng thị trường gặp nhiều trở ngại.
Với tầm quan trọng của việc phát triển và đưa vào sử dụng vật liệu xanh, giải pháp và chiến lược phát triển ngành này được giới chuyên gia khuyến khích nhằm loại bỏ hoàn toàn công nghệ sản xuất vật liệu xây dựng tiêu tốn nhiều tài nguyên, ô nhiễm môi trường. Theo đó, cần đề ra các mục tiêu cho từng loại vật liệu, nhất là các vật liệu trong quá trình sản xuất có lượng phát thải tác động đến môi trường lớn như xi măng, sứ vệ sinh, kính xây dựng. Bên cạnh đó, cũng cần đưa ra một số yêu cầu bắt buộc để phát triển vật liệu không nung…
Theo kỹ sư Lê Cao Chiến - Trung tâm Thiết bị, môi trường và An toàn lao động thuộc Vụ Vật liệu xây dựng, nguồn cung vật liệu xanh trong nước còn hạn chế, hạ tầng chưa phát triển đồng bộ, chính vì vậy Việt Nam cần phải đầu tư nhiều hơn vào hạ tầng kỹ thuật, như các cơ sở tái chế và hệ thống quản lý chất thải xây dựng… để hỗ trợ cho sự phát triển của vật liệu tái chế và phân hủy sinh học.
Cũng theo ông Chiến, để vật liệu xanh được sử dụng rộng rãi trong thời gian tới, cần xây dựng các bộ tiêu chí nhãn xanh, nhãn sinh thái, vật liệu xanh và không ngừng hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, định mức về sản xuất, sử dụng vật liệu xanh trong công trình xây dựng. Đồng thời xây dựng cơ chế chính sách ưu đãi đối với việc sản xuất, kinh doanh, sử dụng sản phẩm vật liệu xây dựng được gắn nhãn xanh, nhãn sinh thái... Tiếp tục đẩy mạnh việc kiểm soát chất lượng sản phẩm vật liệu xanh, chống hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực từ khâu sản xuất vật liệu xanh cho đến khâu tư vấn lập dự án, thiết kế, thi công, nghiệm thu công trình sử dựng vật liệu xanh.