Bộ tứ nghị quyết: 'Chìa khóa' để bứt phá tăng trưởng

Chờ đợi sự thay đổi

Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành, địa phương ưu tiên thúc đẩy tăng trưởng mạnh mẽ gắn với giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát... Mục tiêu tăng trưởng kinh tế trong năm 2025 là 8% trở lên. Mức này được đặt ra nhằm tạo đà cho tăng trưởng kinh tế trong các giai đoạn tiếp theo, hướng tới tăng trưởng hai con số. Đặc biệt, Việt Nam phấn đấu đến năm 2030 trở thành nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; đến năm 2045, trở thành nước phát triển, thu nhập cao.

Giới chuyên gia nhận định, mục tiêu không chỉ là tăng trưởng về lượng mà còn đòi hỏi sự đột phá về chất, từ cơ cấu ngành nghề, năng suất lao động, năng lực đổi mới sáng tạo cho đến chất lượng nguồn nhân lực và nền tảng hạ tầng chiến lược.

Nhằm tạo điều kiện cho các mục tiêu nói trên, Bộ Chính trị đã ban hành một số nghị quyết quan trọng. Đáng chú ý, 4 Nghị quyết 57, 59, 66 và 68 được coi là trụ cột, đóng vai trò là đòn bẩy phát triển kinh tế - xã hội đồng bộ và toàn diện. Cụ thể, Nghị quyết 57 về khoa học công nghệ, Nghị quyết 59 về hội nhập quốc tế, Nghị quyết 66 về cải cách thể chế và Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân.

Giới chuyên gia kinh tế bày tỏ sự kỳ vọng lớn vào “bộ tứ” Nghị quyết nói trên, tuy nhiên, nhìn từ thực tế, nhiều chuyên gia, doanh nghiệp (DN) băn khoăn, nếu không tháo gỡ triệt để các rào cản trong thể chế, bộ máy và tư duy điều hành, thì đích đến vẫn còn xa.

Ông Nguyễn Tử Quảng – Tổng Giám đốc Tập đoàn BKAV chia sẻ: “Tôi rất vui mừng khi thời gian gần đây, Bộ Chính trị, Chính phủ và các cấp lãnh đạo đã thể hiện sự quan tâm sâu sắc đến việc phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo. Tuy nhiên, tôi cũng không khỏi băn khoăn, tại sao chúng ta có nguồn lực, có tiềm năng nhất định, nhưng vẫn chưa thể phát triển bứt phá như kỳ vọng?”.

Ông Nguyễn Quốc Kỳ – Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Vietravel chỉ ra một số điểm yếu tồn tại ở cộng đồng DN. Theo ông Kỳ, ngay trong nội tại DN, tinh thần đổi mới sáng tạo vẫn chưa được khơi dậy mạnh mẽ. “Vì sao mẫu mã của sản phẩm Việt không được hấp dẫn, khó cạnh tranh với các sản phẩm của Trung Quốc? Nguyên nhân chủ yếu do DN của chúng ta chưa thực sự đặt sáng tạo làm giá trị cốt lõi” - ông Kỳ lý giải và cho biết, ngoài điểm yếu nêu trên thì sự thiếu liên kết theo chuỗi giá trị khiến nền kinh tế vận hành một cách rời rạc, không hình thành được hệ sinh thái hỗ trợ lẫn nhau. Trong khi các nước khác tổ chức và thực hiện vấn đề này rất tốt. “Đối với ngành du lịch, một lĩnh vực kinh tế mũi nhọn hiện có tới hơn 80% lao động chưa qua đào tạo, chỉ khoảng 20% được đào tạo từ trình độ sơ cấp trở lên. Vietravel từng đề xuất thành lập 6 văn phòng xúc tiến du lịch quốc gia Việt Nam tại nước ngoài, nhưng đến nay vẫn chưa thể triển khai do vướng mắc về cơ chế. Nếu vẫn tiếp tục tình trạng này, rất khó để ngành du lịch cất cánh như kỳ vọng” - ông Kỳ trăn trở.

Lãnh đạo nhiều DN cũng chia sẻ, hiện nay đã có “bộ tứ trụ cột”, các Nghị quyết là đòn bẩy đồng bộ thúc đẩy nền kinh tế, nhưng rào cản lớn nhất vẫn là bộ máy cũ, hoạt động theo kiểu cơi nới, chắp vá. Do đó, cần tính toán lại toàn bộ hệ thống thể chế, tổ chức và con người. Những con người từ ngày hôm qua, sau khi sắp xếp lại vẫn ngồi đó, vẫn có tư duy e dè, ngại thay đổi thì sẽ rất khó. Người dân, DN và cả nền kinh tế sẽ khó phát triển nếu đi trên con đường chưa được “san lấp” bằng phẳng.

Hành động một cách đồng bộ

Bàn đến “Bộ tứ Nghị quyết”, giới chuyên gia cho rằng, mỗi Nghị quyết đóng một vai trò riêng để thúc đẩy nền kinh tế phát triển mạnh hơn. Nghị quyết 57 thúc đẩy khoa học công nghệ, tạo nền tảng cho kinh tế số và kinh tế xanh; Nghị quyết 59 mở ra cánh cửa hội nhập quốc tế, giúp DN vươn tầm để phát triển; Nghị quyết 66 giúp tháo gỡ rào cản thể chế, xóa bỏ cơ chế “xin – cho”, tạo môi trường kinh doanh minh bạch; còn Nghị quyết 68 là động lực thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân trở thành trụ cột của nền kinh tế.

Theo TS Trần Du Lịch, sự xuất hiện đồng thời của 4 Nghị quyết này thể hiện tư duy chính sách mang tính đột phá của Đảng và Nhà nước, mở ra thời cơ hiếm có để đẩy mạnh cải cách từ gốc đến ngọn. Tuy nhiên, để bộ tứ Nghị quyết đi vào cuộc sống, điều kiện tiên quyết là phải cải tổ mạnh mẽ bộ máy – từ con người đến cách vận hành. “Chúng ta không thể tiếp tục đi bằng một cỗ máy đã cũ. Nếu không tổ chức lại bộ máy theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, thì dù chính sách có đúng cũng khó phát huy hiệu quả” - ông Lịch nhấn mạnh đồng thời cho rằng, cần tiến hành một “cuộc cách mạng” để tổ chức lại toàn bộ hệ thống pháp luật theo tinh thần Nghị quyết 66, đồng thời cải cách thể chế, bộ máy và con người. Lâu nay, nói nhiều về cải cách thể chế, nhưng nếu không cả bộ máy và con người vẫn như cũ thì không thể thay đổi một cách thực chất. Đồng quan điểm, bà Lý Kim Chi – Chủ tịch Hội Lương thực Thực phẩm TPHCM khẳng định, các Nghị quyết chỉ thực sự có ý nghĩa khi đi kèm với kế hoạch hành động cụ thể, lượng hóa mục tiêu và rõ trách nhiệm. Trong đó, cần xác định rõ ai làm, làm gì và đến khi nào? Nếu không xác định rõ thì Nghị quyết rất khó đi vào cuộc sống.

Nêu quan điểm của mình, PGS.TS Trần Đình Thiên nhấn mạnh: “Không có “hộ chiếu” nào tốt hơn “bộ tứ chiến lược” để kinh tế Việt Nam phát triển và DN tự tin bước ra biển lớn”. Ông Thiên nhận định: “Dù DN tư nhân Việt Nam còn yếu, nhưng thực sự họ rất giỏi và luôn giữ tinh thần quyết tâm đóng góp cho nền kinh tế. Nếu mở rộng cơ hội cho khu vực này, mục tiêu tăng trưởng kinh tế 8% và thậm chí đạt mức hai con số là hoàn toàn khả thi”. Đặc biệt, ông Thiên nhấn mạnh, việc thể chế hóa các nghị quyết cần phải được tiến hành ngay, từ trung ương đến địa phương, bằng những hành động cụ thể, thiết thực và hiệu quả. “Quốc hội và Chính phủ đã kịp thời triển khai các kế hoạch thực hiện chỉ sau một tháng, từ khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 68, như một minh chứng cho tốc độ cải cách nhanh, quyết liệt và triệt để” - ông Thiên dẫn chứng.

GS.TS Sử Đình Thành – Giám đốc Đại học Kinh tế TPHCM (UEH): Giáo dục cùng đồng hành với 4 Nghị quyết trụ cột

Tôi cho rằng, việc thực thi hiệu quả “Bộ tứ Nghị quyết” của Bộ Chính trị không thể thiếu vai trò chủ động và sáng tạo từ các cơ sở giáo dục đại học. Theo định hướng phát triển nền kinh tế, trường đại học hiện đại cần trở thành cầu nối giữa Nhà nước, DN và cộng đồng. Cùng nhau tạo lập và lan tỏa tri thức phục vụ sự phát triển quốc gia trong thời đại mới. Chúng tôi đồng hành cùng 4 Nghị quyết trụ cột của Bộ Chính trị với việc áp dụng mô hình “City-University Innovation Hub” – trung tâm đổi mới sáng tạo kết nối trường đại học với đô thị, DN, nhà nước và cộng đồng.

Đồng hành cùng lộ trình phát triển quốc gia, UEH công bố chương trình hành động cụ thể nhằm triển khai 4 Nghị quyết trọng điểm. 3 nhóm nội dung chính được tập trung triển khai trong thời gian tới bao gồm: Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao; thúc đẩy nghiên cứu khoa học liên ngành; cuối cùng là tăng cường hoạt động tư vấn, phát triển và liên kết. Ở nhóm nội dung cuối, sẽ hướng đến đẩy mạnh tư vấn chính sách cải cách thể chế, xây dựng mô hình thử nghiệm kinh tế số (sandbox), hỗ trợ DN trong xây dựng thương hiệu vùng và phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo. Hy vọng, chương trình hành động đồng hành cùng 4 Nghị quyết trụ cột sẽ góp phần hình thành những mô hình phát triển mới, phù hợp với yêu cầu hội nhập và đổi mới trong bối cảnh chuyển đổi toàn diện của Việt Nam đến năm 2035, tầm nhìn đến năm 2045.

Thanh Giang