Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025: Đổi mới theo hướng gắn với thực tiễn

Không có “cơn mưa” điểm 10

Với bài thi tổ hợp, nhiều giáo viên, thí sinh đều có chung nhận xét đề phân hóa rõ với các câu hỏi ở mức độ nhận biết và thông hiểu chiếm tỷ lệ lớn, tạo điều kiện cho học sinh trung bình đạt điểm khá. Tuy nhiên, phần câu hỏi nâng cao nhằm phân loại thí sinh xét tuyển đại học cũng xuất hiện với mật độ dày hơn, đòi hỏi tư duy và khả năng tổng hợp kiến thức liên môn. Vì vậy, để đạt điểm tối đa sẽ không có nhiều thí sinh.

Một đặc điểm chung của đề thi các môn năm nay đó là các bài toán, nội dung liên quan đến thực tế nhiều cũng đồng thời là điểm mới so với đề thi các năm trước theo Chương trình giáo dục phổ thông 2006. Điều này dẫn đến đề thi một số môn như Toán, Hóa… khá dài, thí sinh không chỉ cần khả năng tính toán, giải các dạng bài mà cần khả năng đọc hiểu, vận dụng kiến thức tổng hợp để giải quyết vấn đề.

Lê Minh Châu (Trường THPT Đoàn Kết, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội) kết thúc chọn bài thi môn Hóa học và Tiếng Anh cho biết em dù đã ôn tập rất kỹ, nhưng khi cầm đề thi Hóa dài 4 trang, gồm 28 câu trắc nghiệm nhiều lựa chọn, đúng sai và trả lời ngắn, em khá căng thẳng vì sợ chọn sai ở những câu có độ khó tăng dần sẽ mất tới 0,5 điểm, rất đáng tiếc. “Nhưng thời gian làm bài chỉ 50 phút nên dù suy nghĩ cực kỳ cẩn trọng thì vẫn có 3 câu em khoanh bừa, không kịp tính toán” – Châu nuối tiếc.

Tương tự, các câu hỏi trong đề Tiếng Anh kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025 theo Chương trình GDPT 2018 được đánh giá có mức độ phân hóa cao. Đặc biệt, ở dạng bài câu điền vào chỗ trống phù hợp với đoạn văn, thí sinh không thể khoanh bừa hay học tủ, học mẹo để mong đạt điểm cao. Các em cần có lượng từ vựng nhất định, từ đó đọc hiểu được ngữ liệu để lựa chọn được câu phù hợp nhất.

Một điểm được đánh giá cao đối với đề thi Tiếng Anh đó là các nội dung đề cập trong bài thi rất đa dạng ở nhiều lĩnh vực như du lịch, môi trường, tài chính, công nghệ… đòi hỏi thí sinh phải học ngoại ngữ với tâm thế để vận dụng vào cuộc sống. ThS. Mai Tuyết Nhung (Khoa Ngôn ngữ, Trường Đại học Thương mại) nhìn nhận đề thi hay, phản ánh vấn đề xã hội thực tế, giúp người học rèn luyện kỹ năng ngôn ngữ trong bối cảnh toàn cầu. “Nhìn chung không còn những câu hỏi chỉ chú trọng về mặt ngữ pháp, từ vựng như trước đây mà học sinh cần phải học ngoại ngữ gắn với thực tế trong cuộc sống, phù hợp với yêu cầu học để vận dụng như mục tiêu từng bước đưa Tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học như kết luận của Bộ Chính trị” – cô Nhung nói và cho rằng với mức độ khó của đề tiếng Anh năm nay, phổ điểm rơi vào khoảng 5, 6 điểm, sẽ không có cơn mưa điểm 10.

Đề thi Vật lý theo chương trình mới cũng được đánh giá có nhiều câu hỏi gắn với bối cảnh khoa học - thí nghiệm và đời sống, cũng như xuất hiện dạng câu hỏi chùm, đánh giá tư duy theo chuỗi cho thấy sự chuyển hướng trong cách ra đề thi mới.

Ở môn Lịch sử, theo giáo viên Tổ Xã hội, Hệ thống Giáo dục HOCMAI, đề thi chủ yếu khai thác kiến thức lớp 12, bao quát cả ba bộ sách giáo khoa hiện hành. Các câu hỏi được xây dựng theo hướng bảo đảm học sinh học theo bất kỳ bộ sách nào cũng có thể làm được bài. Không có câu hỏi nào chứa kiến thức chỉ xuất hiện riêng trong một bộ sách, thể hiện tinh thần thống nhất trong kiểm tra đánh giá. Đề thi có một số thay đổi đáng chú ý như gia tăng câu hỏi sử dụng đoạn tư liệu, yêu cầu thí sinh phân tích thông tin, vận dụng kiến thức đã học. Đề thi xuất hiện những nội dung mang tính thời sự, phù hợp với tình hình thực tế như vấn đề hội nhập quốc tế.

Đồng thời, xu thế tích hợp được thể hiện rõ trong đề thi. Đề thi có mức độ phân hóa cao, đặc biệt trong phần trắc nghiệm đúng sai, thí sinh phải hiểu rõ các khái niệm lịch sử “hội nhập quốc tế sâu rộng”, “3 vùng chiến lược”… bản chất của các sự kiện hiện tượng lịch sử mới đưa ra được nhận định đúng hay sai.

Đối với đề thi môn Tiếng Anh theo Chương trình GDPT 2006, nhiều thí sinh tự tin sẽ đạt điểm tốt do so với 3 năm trở lại đây đề thi năm nay dễ hơn. Trong đó, các câu hỏi từ vựng và ngữ pháp nằm trong chương trình Tiếng Anh 12 Chương trình GDPT 2006. Các câu hỏi về phát âm, giao tiếp xã hội, tìm lỗi sai đơn giản, không đánh đố học sinh. 2 bài đọc đều có độ dài và độ khó vừa phải.

Thúc đẩy đổi mới dạy học

Một đặc điểm dễ nhận thấy ở đề thi các môn theo Chương trình GDPT 2018 đó là học sinh cần vận dụng kiến thức liên môn để làm bài. Đơn cử, ở môn Lịch sử, các câu hỏi không chỉ thuần lịch sử mà có sự kết hợp với kiến thức Địa lý để giải quyết. Từ những ý kiến giáo viên và học sinh có thể đề thi năm nay đã có bước chuyển, thể hiện nhiều điểm mới trong cách thức đặt câu hỏi, hướng tới phát triển tư duy và năng lực vận dụng kiến thức của học sinh để giải quyết những vấn đề trong thực tiễn đời sống, phù hợp với mục tiêu của Chương trình GDPT 2018, đảm bảo độ phân hóa rõ nét hơn để tuyển sinh đại học.

Theo TS Hoàng Ngọc Vinh - nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục chuyên nghiệp, Bộ Giáo dục và Đào tạo từ những điểm mới của đề thi lần này sẽ có những tác động tích cực tới việc dạy và học trong trường phổ thông theo hướng tăng cường các vấn đề thực tiễn. Cụ thể, với học sinh các khóa sau, đặc biệt là học sinh lớp 12 năm học 2025–2026, việc học cần theo hướng hiểu bản chất, vận dụng linh hoạt, gắn kiến thức với thực tiễn dù là các em lựa chọn môn nào để thi.

“Với giáo viên trong nhà trường cũng cần tiếp tục thay đổi việc dạy không chỉ bám sát chương trình, sách giáo khoa mà còn chú trọng lồng ghép các nội dung thời sự, các vấn đề của đời sống xã hội vào bài học để học sinh sớm làm quen với các dạng bài thực tế. Không thể chỉ học theo bộ đề, theo sách giáo khoa mà cần liên tục cập nhật các vấn đề thời sự của đất nước, khu vực và quốc tế để không bỡ ngỡ với đề thi theo hướng đổi mới” – TS Hoàng Ngọc Vinh nói.

Cảm nhận chung của nhiều thí sinh năm nay đối với đề thi môn Toán, Hóa… là dài và khó ở một số câu. TS Trần Nam Dũng - Phó Hiệu trưởng Trường Phổ thông Năng khiếu (Đại học Quốc gia TPHCM) cũng chia sẻ cảm nhận này đối với đề Toán. Theo ông, dài thì đã là khó rồi vì cho dù bản chất là dễ cũng phải đọc hiểu, tóm tắt, mệt hơn rất nhiều so với làm bài toán chân phương kiểu giải một phương trình, tính giá trị một biểu thức hay tìm giá trị nhỏ nhất của một hàm số.

TS Chu Cẩm Thơ - Trưởng ban Nghiên cứu đánh giá giáo dục (Viện Khoa học giáo dục Việt Nam) chia sẻ, với vai trò là một giáo viên dạy Toán, bà thường buồn nếu phổ điểm lệch trái hoặc “nhọn hoắt”. “Nhưng tôi đau lòng khi học sinh thảng thốt “đề khó lắm, có những bài chưa gặp bao giờ”. Tôi tự vấn, tôi đã dạy các em cách nghĩ, cách giải quyết vấn đề hay là tôi chỉ dạy dạng bài” – bà Thơ bày tỏ.

Học không chỉ hướng đến mục tiêu đạt điểm cao trong các kỳ thi mà xa hơn là áp dụng được các kiến thức được đã được học vào việc giải quyết các tình huống thực tế đặt ra. Việc dạy và học trong trường phổ thông cần phải tiếp tục được đổi mới theo hướng chuẩn bị sớm, hệ thống hóa kiến thức theo mạch nội dung chương trình, tăng cường kỹ năng đọc hiểu dữ liệu, phân tích bối cảnh và tư duy tích hợp liên môn. Đây chính là chìa khóa giúp học sinh không chỉ vượt qua các kỳ thi quan trọng mà còn làm chủ tri thức để ứng dụng vào học tập, đời sống sau này.

Hàn Minh