Liệt tứ chi sau một mũi tiêm giảm đau: Cái giá từ sự dễ dãi với tính mạng
Một bệnh nhân nam 70 tuổi rơi vào tình trạng liệt hoàn toàn tứ chi, suy hô hấp cấp, phải thở máy suốt đời sau khi được tiêm thuốc giảm đau tại một cơ sở không phép. Dưới lớp vỏ bọc “giảm đau nhanh” là những nguy cơ âm thầm nhưng hết sức nghiêm trọng: nhiễm trùng nội sọ, viêm tủy cổ, tổn thương thần kinh không hồi phục. Sự việc không chỉ là bài học y khoa cá biệt, mà còn là lời cảnh tỉnh về hành vi tự điều trị, tự can thiệp y tế - vốn đang phổ biến trong cộng đồng nhưng lại tiềm ẩn hậu quả không thể đảo ngược.
Bi kịch từ một quyết định sai lầm
Một mũi tiêm tại cơ sở không phép, tưởng để “giảm đau mỏi vai gáy thông thường”, đã khiến nam bệnh nhân 70 tuổi rơi vào tình trạng liệt hoàn toàn tứ chi, mất cảm giác, suy hô hấp cấp và buộc phải mở khí quản để duy trì sự sống. Dù còn tỉnh táo, ông không thể cử động bất kỳ chi nào, cũng không thể tự thở.
Theo lời người nhà, trước đó bệnh nhân chỉ có biểu hiện đau cổ – vai gáy kéo dài. Thay vì đến bệnh viện, ông tìm đến một phòng khám tư nhân không rõ chuyên môn để tiêm thuốc giảm đau. Sau tiêm, tình trạng không cải thiện mà thậm chí còn trở nặng từng ngày: từ yếu chi, mất cảm giác, đến khó thở rồi liệt hoàn toàn từ cổ trở xuống. Bệnh nhân buộc phải chuyển tuyến khẩn cấp trong tình trạng nguy kịch.
Tại Khoa Cấp cứu (Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương), kết quả chụp cộng hưởng từ xác định: bệnh nhân bị thoát vị đĩa đệm cổ nặng tại vị trí C2-C3, chèn ép tủy sống, gây viêm tủy cổ lan rộng. Đồng thời, người bệnh có biểu hiện nhiễm khuẩn huyết và viêm màng não mủ – hậu quả của quá trình tiêm không đảm bảo vô trùng tại cơ sở không phép.
ThS.BS Lê Sơn Việt cho biết: Bệnh nhân nhập viện trong tình trạng cơ lực bằng 0, mất hoàn toàn phản xạ gân xương, liệt cơ hô hấp, không thể tự thở. Ngay lập tức, kíp trực phải phối hợp với Khoa Ngoại chấn thương chỉnh hình - thần kinh cột sống để mổ giải ép tủy cổ khẩn cấp. Ca phẫu thuật thành công về mặt kỹ thuật nhưng tổn thương đã quá nặng. Tủy cổ phù nề, dính sát vào thành ống sống. Tiên lượng phục hồi vận động chỉ khoảng 40%, và nhiều khả năng bệnh nhân sẽ không thể đi lại hay sinh hoạt độc lập như trước.
Điều đáng nói, bệnh nhân này từng có tiền sử điều trị lao phổi, hệ miễn dịch suy yếu - yếu tố làm tăng nguy cơ nhiễm trùng và tổn thương thần kinh trung ương. Việc tiêm thuốc giảm đau không chỉ che lấp triệu chứng thoát vị đĩa đệm mà còn vô tình kích hoạt một chuỗi biến chứng nhiễm trùng nội sọ nguy hiểm.
Không riêng trường hợp này, các bác sĩ tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương cho biết từng tiếp nhận nhiều ca vào viện muộn vì người bệnh chủ quan, tự tiêm - truyền dịch - châm cứu - bấm huyệt hoặc uống thuốc theo lời truyền miệng. Đến khi mất “thời gian vàng”, tổn thương thần kinh đã lan rộng, không thể hồi phục hoàn toàn dù can thiệp tích cực. Không ít người phải thở máy suốt đời hoặc sống phụ thuộc hoàn toàn.
Cảnh giác với những thao tác nghiệp dư
Sự việc một bệnh nhân bị liệt hoàn toàn tứ chi sau khi tiêm thuốc giảm đau tại cơ sở không phép tiếp tục đặt ra yêu cầu cấp thiết phải cảnh báo rộng rãi trong cộng đồng về thực trạng tự điều trị, tự can thiệp y tế không theo đúng chuyên môn. Không ít người bệnh - đặc biệt là người cao tuổi - vẫn có xu hướng xem nhẹ các triệu chứng như đau cổ, tê mỏi vai gáy, tự chẩn đoán và tìm đến những dịch vụ y học dân gian hoặc y học tự phát không được cấp phép hành nghề. Những lựa chọn tưởng chừng vô hại ấy có thể làm che lấp triệu chứng thật, khiến tổn thương không được kiểm soát, thậm chí bị đẩy nhanh bởi nhiễm trùng hoặc tác động vật lý sai cách.
Thống kê từ nhiều cơ sở tiếp nhận điều trị chuyên sâu tại Hà Nội và TPHCM cho thấy không ít ca bệnh nhập viện trong tình trạng nguy kịch do trước đó đã tiêm, truyền, châm cứu, bấm huyệt hoặc dùng thuốc kéo dài tại các điểm dịch vụ không được cấp phép. Đáng lưu ý, không ít trong số đó là người có bệnh lý nền như tiểu đường, lao phổi, hoặc đang điều trị suy giảm miễn dịch - những nhóm bệnh đặc biệt dễ bị tổn thương thứ phát sau các thao tác không đảm bảo điều kiện vô khuẩn.
Trong các trường hợp nhập viện cấp cứu do biến chứng sau tự điều trị, tổn thương thường đã lan rộng tới hệ thần kinh trung ương, đặc biệt là tủy cổ. Dù được phẫu thuật giải ép hoặc kiểm soát nhiễm trùng kịp thời, khả năng phục hồi vẫn rất hạn chế. Với những tổn thương ở vùng cổ cao (C2-C3), nguy cơ liệt hô hấp, mất phản xạ vận động hiện hữu - và hậu quả thường là sống lệ thuộc hoàn toàn vào máy hỗ trợ thở, không còn khả năng sinh hoạt độc lập.
Theo khuyến cáo từ các bác sĩ chuyên ngành thần kinh - cột sống, những triệu chứng như tê yếu chi, đau lan xuống tay, cứng cổ, hoặc dấu hiệu vận động bất thường nên được xem là chỉ dấu thần kinh cần thăm khám sớm. Nếu được phát hiện trong giai đoạn tổn thương chưa tiến triển sâu, nhiều trường hợp có thể điều trị bảo tồn bằng thuốc, kết hợp vật lý trị liệu - mà không cần đến can thiệp ngoại khoa. Ngược lại, khi can thiệp muộn, ngoài tổn thương cơ học, nguy cơ nhiễm trùng thứ phát, viêm màng não mủ, viêm tủy lan rộng... có thể làm mất hoàn toàn khả năng hồi phục.
Từ góc độ y tế dự phòng, có thể thấy sự dễ dãi trong việc chọn lựa cơ sở chăm sóc sức khỏe - bao gồm cả hành vi tiêm truyền tại các địa điểm không phép - là một yếu tố làm gia tăng số ca tai biến nghiêm trọng. Không chỉ người bệnh cần thay đổi nhận thức, mà các cơ quan quản lý chuyên ngành cũng cần tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm những hành vi hành nghề trái phép, quảng cáo sai sự thật hoặc lợi dụng tâm lý lo lắng của người dân để thực hiện các thủ thuật y tế vượt quá phạm vi chuyên môn.
Trong điều trị các bệnh lý liên quan đến hệ thần kinh trung ương, "thời gian vàng" có thể chỉ kéo dài vài giờ. Mất đi cơ hội can thiệp đúng lúc, người bệnh có thể phải sống phần đời còn lại trong tình trạng liệt tứ chi, phụ thuộc hoàn toàn. Đó là thực tế đã được chứng minh qua nhiều ca bệnh.