Hà Nội: Kỳ vọng gì ở ngành công nghiệp văn hóa?

Bên cạnh đó, lực lượng sáng tạo trẻ ngày càng đông đảo, cùng sự phát triển của các không gian nghệ thuật, trung tâm thiết kế, sân chơi startup… đang hình thành nên một cộng đồng sáng tạo sôi động.

Đẩy mạnh hợp tác công- tư

Theo các chuyên gia, Hà Nội đang đứng trước một giai đoạn chuyển mình quan trọng. Để có thể phát triển bền vững và theo định hướng xanh, thành phố cần khai thác sâu rộng các giá trị văn hóa. Đây là một lợi thế sẵn có trên nền tảng đổi mới và bảo tồn bản sắc. Đặc biệt, với hành lang pháp lý mới từ Luật Thủ đô 2024, là lợi thế để Hà Nội huy động tối đa nguồn lực văn hóa, biến đó thành động lực phát triển, đồng thời gìn giữ cốt cách riêng của Thủ đô ngàn năm văn hiến.

Hà Nội hiện đang tập trung quy hoạch và phát triển các trung tâm công nghiệp văn hóa tại một số khu vực trọng điểm như khu vực hồ Tây - Nhật Tân, không gian văn hóa ven sông Hồng, khu vực Gia Lâm, và đặc biệt là khu vực phố cổ là nơi lưu giữ đậm đặc các giá trị văn hóa truyền thống. Các trung tâm này sẽ không chỉ là nơi trưng bày, bảo tồn mà còn là nơi sản xuất, phân phối và tiêu thụ các sản phẩm văn hóa từ thủ công mỹ nghệ, thiết kế thời trang, phim ảnh, âm nhạc cho đến các sản phẩm số như trò chơi điện tử, truyền thông số, nghệ thuật trình diễn ứng dụng công nghệ cao.

TS Lê Thị Minh Lý - Phó Chủ tịch Hội Di sản văn hóa Việt Nam nhận định, Hà Nội là địa phương có nhiều di tích. Đó chính là nguồn lực cho phát triển công nghiệp văn hóa ở lĩnh vực du lịch. Ngoài ra còn có những di sản phi vật thể, là những sáng tạo từ bao đời nay. Đó là các làng nghề truyền thống. Chủ nhân chính là cộng đồng, là các chủ thể văn hóa. Vậy bài toán ở đây là phải làm sao khai thác được các giá trị con người, các giá trị tiềm ẩn ở trong các di sản để sáng tạo ra những giá trị mới. Có như vậy Hà Nội mới trở thành thành phố sáng tạo.

ThS Nguyễn Đắc Tới - nguyên Trưởng phòng Nghiên cứu di sản (Viện Nghiên cứu văn hóa và phát triển) nhận định, Hà Nội là địa phương sở hữu kho tàng di sản phong phú bậc nhất cả nước, với hàng nghìn di tích lịch sử - văn hóa và không gian làng nghề truyền thống mang đậm dấu ấn thời gian. Đây chính là nguồn lực quý giá để phát triển công nghiệp văn hóa, đặc biệt trong lĩnh vực du lịch gắn với di sản.

Không chỉ có di sản vật thể, Thủ đô còn là nơi kết tinh những giá trị phi vật thể độc đáo, từ phong tục, tập quán, lễ hội đến các kỹ nghệ thủ công truyền thống được lưu truyền qua nhiều thế hệ. Những giá trị đó chính là thành quả sáng tạo của cộng đồng những chủ thể văn hóa chân chính. Vấn đề đặt ra, theo ông Tới, là cần tìm lời giải cho bài toán khai thác giá trị con người tức khơi dậy và chuyển hóa các yếu tố tiềm ẩn trong di sản để tạo ra những giá trị mới, phù hợp với thời đại, nhưng vẫn bền gốc văn hóa.

Để hiện thực hóa mục tiêu này, Hà Nội đang thúc đẩy mô hình hợp tác công - tư, khuyến khích sự tham gia của các nhà đầu tư chiến lược trong và ngoài nước. Cùng với đó, thành phố tập trung hoàn thiện cơ chế chính sách nhằm tạo môi trường thuận lợi cho đổi mới sáng tạo, hỗ trợ khởi nghiệp trong lĩnh vực văn hóa – nghệ thuật. Bên cạnh đó, hạ tầng số cũng từng bước được nâng cấp, góp phần kết nối mạng lưới sáng tạo trong nước với khu vực và quốc tế, hình thành hệ sinh thái văn hóa bền vững và năng động.

Hướng tới thành phố sáng tạo toàn diện

Với tầm nhìn dài hạn và sự quyết tâm cao, Hà Nội đang từng bước xây dựng một hệ sinh thái sáng tạo gắn với phát triển công nghiệp văn hóa vừa bảo tồn được bản sắc, vừa thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững. Khi các trung tâm công nghiệp văn hóa được định hình rõ nét và phát huy hiệu quả, Thủ đô sẽ không chỉ là trung tâm chính trị - hành chính mà còn là điểm đến sáng tạo hàng đầu trong khu vực. Đây cũng là cách Hà Nội đưa văn hóa từ “mạch ngầm” trở thành “dòng chảy chính” trong phát triển đô thị hiện đại.

Luật Thủ đô cũng cho phép Hà Nội phát triển trung tâm công nghiệp văn hóa (CNVH) tại các bãi giữa, bãi nổi sông Hồng; chú trọng 5 loại hình không gian, trong đó có: Không gian văn hóa – sáng tạo (mở rộng không gian di tích lịch sử, không gian sáng tạo theo định hướng thành phố sáng tạo của UNESCO); không gian công cộng (đặc biệt là không gian xanh, bảo vệ không gian sông hồ, cảnh quan mặt nước).

Vừa qua, sau thời gian lấy ý kiến rộng rãi, Hà Nội đã ban hành Nghị quyết quy định về tổ chức và hoạt động của trung tâm công nghiệp văn hóa trên địa bàn Thành phố. Theo đó, Nghị quyết gồm 6 chương, 24 điều quy định về thẩm quyền thành lập; trình tự, thủ tục thành lập; tổ chức, hoạt động, biện pháp quản lý và các chính sách ưu đãi đối với trung tâm công nghiệp văn hóa.

Với việc Nghị quyết đi vào cuộc sống, nhiều sự kỳ vọng tạo nền tảng pháp lý để phát triển các trung tâm chuyên nghiệp, đưa Hà Nội trở thành đầu tàu công nghiệp văn hóa của cả nước và khu vực.

Họa sĩ Nguyễn Thế Sơn người có nhiều dự án nghệ thuật sáng tạo cho rằng, Nghị quyết này sẽ là cơ hội lớn cho cộng đồng nghệ sĩ sáng tạo. Hà Nội có rất nhiều công trình có thể phát triển thành những không gian sáng tạo hấp dẫn. Nếu Nghị quyết được thông qua, các nghệ sĩ, nhà thiết kế và những người sáng tạo sẽ có nhiều không gian để chia sẻ ý tưởng và phát triển các sản phẩm văn hóa độc đáo.

Việc phát triển các trung tâm công nghiệp văn hóa không chỉ đơn thuần là mở rộng không gian sáng tạo mà còn nhằm hình thành hệ sinh thái sáng tạo toàn diện. Ở đó, các yếu tố văn hóa, giáo dục, công nghệ, doanh nghiệp và cộng đồng được kết nối chặt chẽ.

Còn theo ThS Nguyễn Đắc Tới, việc Hà Nội ban hành Nghị quyết quy định về tổ chức và hoạt động của Trung tâm công nghiệp văn hóa là một bước đi mạnh mẽ, thể hiện tầm nhìn chiến lược trong phát triển công nghiệp văn hóa theo hướng bài bản, chuyên nghiệp và bền vững.

Phạm Sỹ