Bỏ giấy phép xây dựng: Không thể chậm trễ?
Bỏ giấy phép xây dựng là vấn đề mới, chưa có tiền lệ đang được đặt ra nhằm tạo hành lang thông thoáng trong thực hiện các thủ tục pháp lý, đẩy mạnh cải cách hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp.
Tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp
Mới đây, ngày 7/8, Sở Xây dựng TPHCM đã tham mưu UBND TPHCM kiến nghị Thủ tướng và Bộ Xây dựng cho phép thí điểm miễn giấy phép xây dựng với nhà ở riêng lẻ có quy mô dưới 7 tầng. Các công trình này phải nằm trong khu vực có quy hoạch chi tiết 1/500, hoặc thiết kế đô thị đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt, đảm bảo phù hợp quy định pháp luật hiện hành.
Sở này cũng đề xuất mở rộng diện áp dụng tại các khu vực đã có thiết kế đô thị, trong đó chỉ tiêu quy hoạch và kiến trúc tương ứng với yêu cầu của quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500. Việc này nhằm đơn giản hóa thủ tục hành chính, đẩy nhanh tiến độ xây dựng nhà ở, nhất là tại các khu đô thị phát triển mới.
Trước đó, ngày 6/8, UBND phường Kinh Bắc, tỉnh Bắc Ninh cũng đã công bố danh sách 7 dự án được miễn Giấy phép xây dựng nhà riêng lẻ, đồng thời đưa ra “lộ trình” phấn đấu hết năm 2025 cơ bản hoàn thành việc miễn cấp phép xây dựng theo quy định trên địa bàn. Quyết định trên của phường Kinh Bắc diễn ra nhanh chóng chỉ 2 ngày sau cuộc làm việc của Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh Vương Quốc Tuấn với Sở Xây dựng.
Tuần qua, tới dự và phát biểu chỉ đạo tại Đại hội đại biểu Đảng bộ Bộ Xây dựng lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu, đẩy nhanh cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực xây dựng, đặc biệt là cấp phép xây dựng. Theo Thủ tướng, khi khu đất đã có quy hoạch phân khu, có quy định rõ về tỷ lệ xây dựng, cây xanh, chiều cao, khoảng cách giữa các công trình thì người dân được quyền xây theo đúng các thông số này mà không cần xin giấy phép.
Trong tháng 6/2025, Chính phủ cũng đã yêu cầu rà soát, cắt giảm, đơn giản hóa mạnh mẽ các thủ tục hành chính trong lĩnh vực xây dựng. Trong đó, cắt giảm thủ tục cấp giấy phép xây dựng tại các khu vực đã có quy hoạch chi tiết 1/500 hoặc đã phê duyệt thiết kế đô thị, tạo thuận lợi tối đa cho người dân, doanh nghiệp (DN).
Điều kiện để bỏ giấy phép xây dựng
Đề cập đến việc bỏ giấy phép xây dựng đối với các công trình, nhà ở của người dân, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Danh Huy cho biết, tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho người dân, DN nhưng cũng phải đánh giá tác động nếu có. Việc bỏ cấp phép, để người dân được quyền tự xây dựng có ảnh hưởng gì đến quyền lợi hợp pháp của người dân và DN khác không?
Theo ông Huy, trước mắt đối với khu vực đã có quy hoạch chi tiết 1/500 được phê duyệt thì có thể miễn cấp phép ngay.
Còn theo ông Đào Ngọc Nghiêm - Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, muốn bỏ được giấy phép xây dựng, khu vực đó phải có quy hoạch chi tiết 1/500; phải có thiết kế đô thị. Nhưng hiện nay không phải tỉnh nào, nơi nào cũng đáp ứng được vấn đề này. Chưa kể, khi bỏ giấy phép xây dựng phải có thông báo thời điểm xây dựng để cho chính quyền xã xem xét.
Do đó theo ông Nghiêm, cần đẩy nhanh tiến độ để “phủ kín” quy hoạch chi tiết 1/500 và phải có thiết kế đô thị. Trong thiết kế đô thị phải nói rõ khu vực này, thửa đất này được xây dựng trung bình là bao nhiêu, chiều cao bao nhiêu... “Bỏ giấy phép xây dựng phải tăng cường giám sát” - ông Nghiêm kiến nghị.
Ông Nguyễn Ngọc Sơn - Ủy viên, ĐBQH chuyên trách hoạt động tại Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội cho rằng, chỉ đạo của Thủ tướng về việc xem xét bỏ giấy phép xây dựng là chủ trương được người dân rất quan tâm. Tuy nhiên, để triển khai hiệu quả, phải xác định rõ giấy phép xây dựng hiện đang bao hàm những nội dung gì và quy hoạch đã đáp ứng đến đâu.
Theo ông Sơn, thực tế nhiều quy hoạch hiện nay mới dừng ở định hướng, chưa cụ thể hóa về chỉ tiêu kỹ thuật, cảnh quan, chiều cao công trình, mật độ xây dựng. Nếu bỏ giấy phép xây dựng mà các nội dung này không được quy định rõ trong quy hoạch chi tiết, sẽ dẫn tới tình trạng xây dựng tự phát, phá vỡ không gian và kiến trúc đô thị, tiềm ẩn rủi ro về an toàn công trình và phòng cháy chữa cháy.
Ông Sơn nhấn mạnh, giấy phép xây dựng không chỉ là “tấm vé” để khởi công, mà còn là công cụ kiểm soát tổng hợp: từ tiêu chuẩn phòng cháy chữa cháy, chiều cao tầng... đến chất lượng công trình. “Nếu bỏ giấy phép mà không có cơ chế kiểm soát thay thế, sẽ khó đảm bảo đồng bộ về kỹ thuật, mỹ thuật, chất lượng và an toàn” - ông Sơn nói đồng thời đưa ra đề xuất: Nếu quy hoạch chi tiết 1/500 đã được phê duyệt và có bản vẽ thiết kế mẫu kèm tiêu chuẩn kỹ thuật bắt buộc thì có thể xem xét bỏ giấy phép xây dựng, vì cơ quan quản lý có thể giám sát dựa trên bản quy hoạch và tiêu chuẩn đã công khai.
Ông Đào Ngọc Nghiêm - Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam cho rằng, muốn bỏ được giấy phép xây dựng, khu vực đó phải có quy hoạch chi tiết 1/500; phải có thiết kế đô thị. Nhưng hiện nay không phải tỉnh nào, nơi nào cũng đáp ứng được các vấn đề này. Hiện nay ít nơi có quy hoạch 1/500, chỉ ở khu trung tâm, chứ không phải nơi nào cũng có, chủ yếu là quy hoạch chung. Chưa kể, khi bỏ giấy phép xây dựng phải có thông báo thời điểm xây dựng để cho chính quyền xã xem xét. Do đó theo ông Nghiêm, phải đẩy nhanh tiến độ để “phủ kín” quy hoạch chi tiết 1/500, và phải có thiết kế đô thị.