An cung ngưu hoàng hoàn không phải 'thần dược' cứu đột quỵ
Tại Khoa Cấp cứu (Bệnh viện Trung ương Quân đội 108), không ít bệnh nhân đột quỵ được đưa tới trong tình trạng đã tự uống “An cung ngưu hoàng hoàn” tại nhà. Nhiều người tin vào lời mách bảo rằng loại thuốc này có thể giúp bệnh nhân tỉnh lại. Thực tế, phần lớn những ca này đã bỏ lỡ “thời gian vàng” can thiệp y tế, đặc biệt với xuất huyết não – tình huống mà An cung ngưu hoàng hoàn không những không hiệu quả mà còn có thể làm bệnh nặng hơn.
An cung ngưu hoàng hoàn là bài thuốc Đông y cổ truyền có lịch sử hàng trăm năm ở Trung Quốc, gồm ngưu hoàng, chu sa, xạ hương, hoàng liên, hoàng cầm, hùng hoàng, trân châu… Theo y học cổ truyền, thuốc có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, khai khiếu, trấn kinh – dùng cho các thể “nội nhiệt thịnh” với biểu hiện sốt cao, mê sảng, co giật.
Tuy nhiên, hơn 80% đột quỵ là do nhồi máu não – thể “hàn”, cần cấp cứu nội khoa khẩn cấp. Dùng An cung ngưu hoàng hoàn trong trường hợp này có thể khiến cơ thể lạnh hơn, giảm tưới máu não. Đặc biệt, khi bệnh nhân bị xuất huyết não, thuốc còn tiềm ẩn nguy cơ chảy máu nặng hơn do chứa thành phần có tác dụng chống đông nhẹ.
An cung ngưu hoàng hoàn cũng không an toàn nếu dùng bừa bãi. Một số thành phần như chu sa (thủy ngân), hùng hoàng (asen) có độc tính, dễ gây hại gan, thận, thần kinh; tác dụng phụ gồm rối loạn tiêu hóa, dị ứng, rối loạn nhịp tim, co giật. Thị trường còn tồn tại nhiều sản phẩm trôi nổi chứa hàm lượng kim loại nặng vượt mức cho phép.
Bộ Y tế khuyến cáo, An cung ngưu hoàng hoàn chỉ nên sử dụng khi người bệnh đã được bác sĩ chuyên khoa y học cổ truyền chẩn đoán mắc “trúng phong nhiệt” với các biểu hiện như sốt cao, mê sảng, mạch nhanh, mặt đỏ. Thuốc tuyệt đối không được dùng trong các trường hợp “trúng phong hàn”, xuất huyết não hoặc khi chưa xác định rõ thể bệnh. Ngoài ra, An cung ngưu hoàng hoàn không phù hợp cho phụ nữ mang thai, trẻ em dưới 3 tuổi và những người bị suy gan, suy thận nặng.
Trong điều trị đột quỵ, thời gian đưa người bệnh tới bệnh viện mới là yếu tố quyết định. “Giờ vàng” là 3 - 6 giờ đầu từ khi xuất hiện triệu chứng. Lúc này, chụp CT/MRI sẽ xác định loại đột quỵ và hướng điều trị phù hợp như tiêu sợi huyết, can thiệp nội mạch hoặc điều trị nội khoa.
Là bác sĩ y học cổ truyền, chúng tôi ghi nhận giá trị của An cung ngưu hoàng hoàn, nhưng việc sử dụng phải đúng chỉ định, dựa trên y lý, y chứng và y đức. Biến bài thuốc quý thành “thần dược” để dùng bừa bãi không chỉ phản khoa học mà còn có thể tước đi cơ hội sống của người bệnh.