Từ năm 2026, người dân được khám sức khỏe định kỳ

Bước đệm tiến tới miễn viện phí toàn dân

Theo Bộ Y tế, 1 trong 3 định hướng lớn đang triển khai trong giai đoạn hiện nay là đưa khám sức khỏe định kỳ toàn dân trở thành mục tiêu y tế quốc gia. Lễ phát động Chương trình “Tiếp cận y tế toàn diện – Vì một Việt Nam khỏe mạnh hơn năm 2025” diễn ra đầu tháng 8 vừa qua là sự kiện đánh dấu định hướng mới mang tính chiến lược: Đưa khám sức khỏe định kỳ toàn dân trở thành mục tiêu y tế quốc gia từ năm 2026.

Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn khẳng định, chăm sóc sức khỏe nhân dân không bắt đầu từ giường bệnh mà phải khởi đầu từ cộng đồng, từ những tiếp cận ban đầu gần gũi và bền vững với người dân. Theo ông, cam kết “không để ai bị bỏ lại phía sau” chỉ có thể hiện thực hóa khi y tế cơ sở được củng cố vững chắc và công nghệ được tận dụng tối đa.

Chủ trương này bắt nguồn từ chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm: “Phấn đấu mỗi người dân được khám sức khỏe ít nhất một lần mỗi năm”. Đây không chỉ là mục tiêu chuyên môn, mà còn là lời nhắc mang tính nhân văn sâu sắc rằng chăm sóc sức khỏe không thể chờ đến khi người dân lâm bệnh. Phòng bệnh phải được đặt lên hàng đầu, phát hiện sớm và điều trị sớm là chìa khóa để giảm gánh nặng bệnh tật và chi phí y tế.

Theo ông Thuấn, với dân số khoảng 100 triệu người, dự kiến kinh phí thực hiện khám sức khỏe định kỳ toàn dân sẽ vào khoảng 25.000 tỷ đồng mỗi năm (tương đương 250.000 đồng/người/lần khám). Mỗi người dân sẽ được lập hồ sơ sức khỏe điện tử, theo dõi suốt vòng đời, phục vụ cho việc quản lý sức khỏe, tầm soát nguy cơ và điều trị kịp thời khi cần thiết.

PGS.TS Đào Xuân Cơ – Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai nhận định: Khám sức khỏe định kỳ hàng năm không chỉ giúp phát hiện bệnh sớm mà còn là bước đệm để tiến tới mục tiêu lớn hơn là miễn viện phí toàn dân. Khi phát hiện sớm, bệnh nhân sẽ điều trị đơn giản hơn, chi phí thấp hơn và khả năng hồi phục cao hơn. Đây là cách giảm gánh nặng tài chính cả cho người dân lẫn hệ thống y tế.

Bộ Y tế xác định, để thực hiện thành công mục tiêu này, cần đồng thời củng cố hệ thống y tế cơ sở nhằm bảo đảm mọi người dân, dù ở thành thị hay nông thôn, đều có thể tiếp cận dịch vụ y tế thiết yếu; thúc đẩy mạnh mẽ quá trình chuyển đổi số để xây dựng và vận hành hiệu quả hồ sơ sức khỏe điện tử, kết nối dữ liệu từ tuyến xã lên trung ương; đồng thời bảo đảm tính công bằng và chất lượng dịch vụ thông qua việc thu hẹp khoảng cách vùng miền, nâng cao năng lực chuyên môn và cải thiện cơ sở vật chất ở tất cả các tuyến.

Mô hình điểm từ cơ sở

Tại xã Minh Châu (Hà Nội), mục tiêu mỗi người dân được khám sức khỏe định kỳ ít nhất một lần mỗi năm đã bắt đầu được hiện thực hóa bằng một kế hoạch triển khai cụ thể. Từ tháng 7 đến tháng 9/2025, toàn bộ hơn 6.600 người dân của xã sẽ lần lượt được khám sức khỏe theo 5 đợt, bắt đầu từ nhóm ưu tiên như người cao tuổi, gia đình chính sách và những hộ có hoàn cảnh khó khăn. Các đợt tiếp theo được tổ chức theo từng khu dân cư, bảo đảm người dân thuận tiện di chuyển, không bị dồn ứ tại điểm khám và bác sĩ có đủ thời gian thăm khám kỹ lưỡng.

Chương trình này là kết quả phối hợp giữa Đảng ủy, UBND xã Minh Châu, Hội Thầy thuốc trẻ Việt Nam và các bệnh viện tuyến trung ương. Hoạt động khám sức khỏe không dừng ở việc đo huyết áp hay nghe tim phổi, mà được lồng ghép với việc lập và cập nhật hồ sơ sức khỏe điện tử cho từng người dân. Đây là công cụ giúp theo dõi tình trạng sức khỏe lâu dài, hỗ trợ bác sĩ ở mọi tuyến khi cần tham khảo bệnh sử hoặc kết quả khám trước đó.

Ông Nguyễn Đình Hưng - Phó Giám đốc phụ trách Sở Y tế Hà Nội nhấn mạnh, chương trình tại Minh Châu không chỉ là một hoạt động y tế thường kỳ, mà còn là bước đi cụ thể để thực hiện chỉ đạo của Tổng Bí thư về khám sức khỏe định kỳ toàn dân. Hà Nội hiện đã hoàn thành hơn 8,2 triệu hồ sơ sức khỏe điện tử và đặt mục tiêu đến năm 2029, riêng xã Minh Châu sẽ đạt 100% hồ sơ cho toàn bộ người dân.

Mô hình này cho thấy, khi có sự vào cuộc đồng bộ của chính quyền cơ sở, hệ thống y tế địa phương và sự hỗ trợ chuyên môn từ tuyến trên, việc khám sức khỏe định kỳ toàn dân hoàn toàn khả thi. Cách tổ chức theo từng đợt, chia nhỏ đối tượng khám và gắn liền với quản lý hồ sơ điện tử cũng là giải pháp hữu hiệu để tránh tình trạng khám qua loa, chạy theo số lượng. Đây là kinh nghiệm có thể nhân rộng, đặc biệt ở những địa phương có điều kiện tương tự, khi muốn vừa bảo đảm chất lượng khám, vừa tạo sự thuận tiện cho người dân. Tuy nhiên, để mô hình này không chỉ dừng ở con số lượt khám mà trở thành công cụ y tế dự phòng hiệu quả, cần giải quyết những vấn đề còn tồn tại, từ quy trình kỹ thuật đến giám sát chất lượng

Tránh hình thức trong khám định kỳ

Để mục tiêu khám sức khỏe định kỳ toàn dân từ năm 2026 không rơi vào tình trạng hình thức, điều quan trọng nhất là xây dựng và thực hiện một quy trình khám bảo đảm giá trị tầm soát thực sự. Theo Thông tư 32/2023/TT-BYT, khám sức khỏe định kỳ tối thiểu phải bao gồm khám lâm sàng tổng quát, khám các chuyên khoa như nội, ngoại, mắt, tai - mũi - họng, răng - hàm - mặt; kèm theo xét nghiệm cơ bản, chẩn đoán hình ảnh phù hợp với độ tuổi và giới tính.

Tuy nhiên, muốn đạt được hiệu quả, mỗi lần khám phải dành đủ thời gian để bác sĩ đánh giá toàn diện tình trạng sức khỏe. Ít nhất cần có khám lâm sàng kỹ lưỡng, xét nghiệm máu, siêu âm ổ bụng, điện tim cho người trên 40 tuổi và các sàng lọc chuyên biệt như ung thư cổ tử cung cho phụ nữ. Khám nhanh trong vài phút sẽ không đem lại lợi ích phòng bệnh thực sự.

Trong khi đó, đối với vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa, bài toán về nhân lực và trang thiết bị luôn là thách thức. BSCKII Lê Công Tước - Giám đốc Bệnh viện Sản Nhi Bắc Ninh 1 cho rằng, cần kết hợp khám lưu động và khám từ xa: “Chúng tôi có thể điều động bác sĩ xuống cụm xã 1 - 2 lần mỗi tháng, mang theo thiết bị siêu âm xách tay, máy xét nghiệm nhanh. Kết quả khám sẽ được cập nhật ngay vào hồ sơ sức khỏe điện tử, kết nối với tuyến trên để hội chẩn nếu phát hiện dấu hiệu bất thường”.

Song song với đó, đào tạo và giữ chân nhân lực y tế cơ sở là yếu tố không thể thiếu. Cần ưu tiên tuyển dụng nhân lực tại chỗ, đào tạo đa kỹ năng để bác sĩ ở tuyến xã có thể xử lý nhiều tình huống y tế ban đầu. Trang thiết bị thiết yếu như máy siêu âm, xét nghiệm huyết học và sinh hóa cơ bản phải được bố trí ít nhất tại tuyến huyện, đồng thời có cơ chế luân phiên hỗ trợ kỹ thuật cho tuyến xã.

Với cách tiếp cận này, chương trình khám sức khỏe định kỳ sẽ trở thành một công cụ y tế dự phòng mạnh mẽ, giúp phát hiện sớm bệnh tật, nâng cao sức khỏe cộng đồng và củng cố niềm tin của người dân vào hệ thống y tế.

PGS.TS Đào Xuân Cơ - Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai:

Chú trọng đào tạo nhân lực y tế cơ sở

Để hiện thực hóa mục tiêu khám sức khỏe định kỳ cho người dân, thứ nhất, về chiến lược đào tạo không thể chỉ dựa vào điểm số cao để tuyển sinh vào các trường y rồi kỳ vọng họ sẽ về cơ sở. Thực tế là nhiều em điểm cao sau khi học xong sẽ tìm cách ở lại các đô thị lớn. Cần có cơ chế tuyển dụng người địa phương, đào tạo rồi đưa họ trở về phục vụ chính quê hương mình. Chương trình đào tạo cho y tế cơ sở cũng cần điều chỉnh. Bác sĩ ở cơ sở phải là người có năng lực toàn diện: vừa biết đỡ đẻ, vừa biết cấp cứu gãy xương đùi, nhồi máu cơ tim, biết tiêm phòng, chăm sóc răng miệng cơ bản, xử lý các bệnh thông thường... Họ không cần quá chuyên sâu như ở tuyến trung ương nhưng phải giỏi về nhiều mặt để đáp ứng nhu cầu ban đầu của người dân.

Thứ hai, chính sách đãi ngộ và điều kiện làm việc: Phải có chính sách phù hợp để bác sĩ yên tâm công tác tại cơ sở. Điều kiện làm việc, trang thiết bị thiết yếu, thuốc men cũng phải được đảm bảo.

Thứ ba, ứng dụng chuyển đổi số: Xây dựng hồ sơ sức khỏe điện tử, bệnh án điện tử liên thông từ xã lên huyện, tỉnh, trung ương. Điều này giúp tuyến trên có thể hội chẩn, chỉ đạo tuyến, hướng dẫn điều trị từ xa, giảm tải cho tuyến trên và người dân được hưởng dịch vụ tốt hơn ngay tại địa phương.

Khi y tế cơ sở mạnh, người dân sẽ được chăm sóc sức khỏe ban đầu tốt, phòng bệnh tốt, nhiều bệnh lý được giải quyết ngay tại tuyến dưới, giảm đáng kể chi phí và gánh nặng cho cả người dân và hệ thống y tế.

Đức Trân